ऐतिहासिक व्यक्ती

श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांनी एकूण किती गड जिंकले होते याबाबत निश्चित आकडेवारी देणे कठीण आहे, परंतु त्यांनी सुमारे 300 किल्ले जिंकले किंवा ताब्यात घेतले असे मानले जाते.

शिवाजी महाराजांनी हे किल्ले विविध युद्धതന്ത്രे वापरून जिंकले, काही जिंकले तर काही मुघलांकडून परत मिळवले.

या किल्ल्यांचे महत्त्व केवळ संरक्षणात्मक नव्हते, तर ते मराठा साम्राज्याची सत्ता आणि समृद्धी दर्शवणारे प्रतीक होते.

• राजगड: मराठा साम्राज्याची पहिली राजधानी राजगड

• Torna Fort: शिवाजी महाराजांनी जिंकलेला पहिला किल्ला तोरणा किल्ला

दक्षिण मोहीम फत्ते झाल्यानंतर, शिवाजी महाराज आपली तब्येत सुधारण्यासाठी सज्जनगड येथे काही काळ राहिले होते.

सज्जनगड हा किल्ला सातारा शहराच्या नैऋत्येस सुमारे 15 किलोमीटर अंतरावर आहे.

रामदास स्वामींच्या वास्तव्यामुळे या गडाला विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे.

शिवाजी महाराजांच्या आग्रा सुटकेप्रसंगी जोखीम पत्करणारे शूरवीर पुढीलप्रमाणे होते:

• हिरोजी फर्जंद: हे शिवाजी महाराजांचे विश्वासू सहकारी होते. त्यांनी महाराजांसोबत आग्र्याला जाण्याचा धोका पत्करला.^[1]
• मदनसिंग: हे देखील महाराजांसोबत होते आणि त्यांनी सुटकेच्या योजनेत मदत केली.^[1]
• शिवाजी महाराजांचे पुत्र संभाजीराजे: संभाजीराजे त्यावेळी लहान होते, पण त्यांना सुरक्षितपणे मथुरा येथे ठेवण्यात आले.^[2]
• नरो हरी: हे हेर होते आणि त्यांनी सुटकेच्या योजनेत महत्त्वाची भूमिका बजावली.^[1]

• हिरोजी फर्जंद:

  महाराजांच्या वेषात आगऱ्यामध्ये थांबून शत्रूंना বিভ্রান্ত ठेवण्याचे अत्यंत जोखमीचे काम हिरोजी फर्जंद यांनी केले. यामुळे शिवाजी महाराजांना सुरक्षितपणे निसटण्याची संधी मिळाली.

  जोखीम: पकडले গেলে নিশ্চিত মৃত্যু.

• मदनसिंग:

  शिवाजी महाराजांना सुरक्षितपणे मथुरेपर्यंत पोहोचवण्यात मदनसिंग यांनी मदत केली. त्यांनी आपल्या जीवाची पर्वा न करता महाराजांना संरक्षण दिले.

  जोखीम: मुघलांकडून पकडले जाण्याचा धोका.

• रामसिंग:

  मिर्झा राजा जयसिंगचा मुलगा रामसिंग याने शिवाजी महाराजांना आगऱ्यामध्ये मदत केली. त्याने महाराजांना औरंगजेबाच्या दरबारात सुरक्षितपणे आणले आणि त्यांच्या सुटकेसाठी प्रयत्न केले.

  जोखीम: औरंगजेबाचा रोष ओढवून घेण्याचा धोका.

• सोनाजी नाईक निंबाळकर:

  सोनाजी नाईक निंबाळकर यांनी महाराजांच्या सुटकेच्या योजनेत सक्रिय भूमिका घेतली आणि धोक्याची कल्पना असूनही ते महाराजांसोबत आग्र्याला गेले.

  जोखीम: अटक आणि मृत्यूचा धोका.

या व्यक्तींनी जीवाची बाजी लावून शिवाजी महाराजांना आग्र्यातून सुखरूपपणे बाहेर काढले. त्यांच्या योगदानाला इतिहासात मानाचे स्थान आहे.