म्हणी

"टाळीत कावळा सापडला" ही एक मराठी म्हण आहे, जी अत्यंत दुर्मीळ, अशक्यप्राय गोष्ट घडली असा अर्थ दर्शवते.

कामापुरता मामा आणि ताकापुरती आजी, घरोघरी मातीच्याचचुली अशा अनेक म्हणी आपण नेहमी वापरतो. पण तुम्हाला सांगितलं की या म्हणींचइंग्रजीतभाषांतर करा तर? तारांबळच उडेल ना? खरंतर, या म्हणी, वाक्प्रचार हेप्रत्येक भाषेचा अविभाज्य घटक असतात. ते त्या भाषेच्या मातीशी, संस्कृतीशी असे काही जोडले जातात की त्यांचं भाषांतर करणं कठीणच होऊन बसतं. म्हणूनच म्हणी आणिवाक्प्रचार त्या भाषेचं ठळक वैशिष्ट्य ठरतं.उतरवली आहे. आपल्या या अनोख्या उपक्रमाबद्दल ते म्हणतात, प्रत्येक भाषेतल्या म्हणींना त्या त्या गावाचा सांस्कृतिक वारसा असतो. म्हणूनच ते केवळ शब्द नसतात, तर त्या भाषेच्या परंपरांचंप्रतिबिंब त्यात उमटलेलं असतं. उदाहरणच द्यायचं तर पु.ल. देशपांडेनी म्हटलेलं 'हिच्या हातच्या थालीपीठाची चव कश्याकश्याला नाही,' या वाक्याचं भाषांतर कसं करणार? म्हणून मराठीतीतल्या या मजेशीर वाक्यरचनांचा, म्हणींचा संग्रह करण्याचा हा

१) कामापुरता मामा

येथे आप्तसंबंधदर्शक शब्दांवर आधारलेल्या दहा म्हणी आहेत:

1. आई: आईसारखे दैवत नाही.
2. वडील: बाप दाखव नाहीतर श्राद्ध कर.
3. भाऊ: भाऊबंदकीत वाटा मिळतो, पण मनं मिळत नाहीत.
4. बहीण: बहीण म्हणजे मायेचा सागर.
5. मुलगा: कुपुत्र होण्यापेक्षा अपुत्र बरा.
6. मुलगी: मुलगी म्हणजे लक्ष्मी.
7. सासू: सासू म्हणजे साक्षात काळ.
8. सासरा: सासरा म्हणजे दुसरा बाप.
9. नवरा: नवरा बायको म्हणजे संसाराचा गाडा.
10. बायको: बायको म्हणजे घराची लक्ष्मी.