संगीतकार

संगीतकाराचे कौशल्य ललित कला आणि ललित लेखन कला या दोन्ही क्षेत्रांमध्ये आपले स्थान अद्याप विशेष आहे. संगीतकार निर्माण करणार्‍या कलाकारांना ललित कलेचे नित्यजीवन कौशल्य आवडते. त्यांनी संगीताच्या विविध आवृत्तींवर त्यांच्या विकासात काम केले आहे. त्यांच्या संगीतकलेच्या अद्याप अभ्यासाची परिपूर्णता त्यांनी आता प्राप्त केली आहे.

जागतिक संगीत क्षेत्रात ज्या अत्यंत प्रभावी संगीत पद्धती मानल्या जातात . त्यामध्ये पाश्चात्य संगीतास मानाचे स्थान द्यावे लागेल. भारतीय संगीत जागतिक संगीताच्या तुलनेत सर्व श्रेष्ठ संगीत म्हणून ओळखले जाते . संगीतातील राग पद्धती हि एक अतुलनीय व अजोड अशी स्वरांची किमया आहे. परंतु अशा प्रकारचे राग्पद्धतीवर आधारित संगीत भारतातच वापरले जाते . त्या तुलनेने विचार केला तर पाश्चात्य संगीत व पाश्चात्य स्वर लेखन यांचा प्रचार जगाच्या पाठीवर फार मोठ्या प्रमाणात आहे . भारतावर इंग्रजांनी जवळजवळ दीडशे वर्षे केले. त्यांच्या राहणीचा , आचार-विचाराचा ,एकूण पाश्चात्य संस्कृतीचा परिणाम भारतीय जीवनावर झालेला येतो. परंतु भारतीय संगीतावर मात्र पाश्चात्य संगीताचा तसा कोणताही परिणाम झाला नाही . भारतीय शास्त्रीय संगीताची परंपरा याही कालखंडात स्वच्छ व निर्मल राहिली . मात्र अलीकडे लोकप्रिय झालेल्या हिंदी चित्रपट (काही अंशी मराठी चित्रपट पण ) संगीतावर या पाश्चात्य संगीताचा प्रभाव पडला असून , त्या संगीत रचनात हार्मनीवर आधारलेली रचना , तशाच स्वरूपाचे वाद्य मेळ यांचा सर्रास वापर केला जातो. काही मराठी गाणी तर अशा पाश्चात्य स्वर रचनेमुळे हास्यास्पद वाटतात .

ठराविक स्वरांचा चढता (आरोही) किंवा उतरता (अवरोही) क्रम म्हणजे 'स्वरसप्तक'. स्वर म्हणजे एका ठराविक स्थिर कंपनसंख्येचा ध्वनी. भारतीय संगीतात षड्ज (सा), ऋषभ (रे), गांधार (ग), मध्यम (म), पंचम (प), धैवत (ध) आणि निषाद (नी) असे सात मूळ स्वर (सप्तक) मानले गेले आहेत.

टिव्हीवर आपण हिरो, दुसऱ्या देशातील गायक हे गिटार वाजवत गाणे म्हणताना आपल्याला जास्त दाखवले जाते. तसेच फोटो शूट करताना गिटार हातात घेऊन फोटो काढतात. म्हणून तरुणाईत गिटारची खूप क्रेझ आहे. पण गिटार हे एक उत्कृष्ट वाद्य आहे, फक्त आपल्याला ते वाजवता आले पाहिजे.

व्हायोलिन एक तंतुवाद्य (तारवाद्य) आहे. सर्व रसांमध्ये वाजविले जाणारे 'व्हायोलिन' हे एकमेव वाद्य आहे, असे विख्यात व्हायोलिनवादक मोठ्या आत्मविश्वासाने सांगतात. व्हायोलिनलाच फिडल म्हणतात. भारतात या वाद्याला बेला हे नाव आहे..

चित्रपट, नाटक, शास्त्रीय संगीताची मैफल, लोकगीते यांमध्ये 'व्हायोलिन'चा उपयोग मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. चार्ली चापलिन यांच्या सर्व चित्रपटांना व्हायोलिनचा वापर करून पार्श्वसंगीत दिले गेले आहे. मोहब्बते या हिंदी चित्रपटात शाहरुख खानने व्हायोलिनचा उपयोग प्रेमाची वातावरण निर्मिती करण्यासाठी केला आहे. ऋषी कपूर, राज कपूर यांनी देखील आपल्या गीतांमध्ये व्हायोलिन वापरले आहे. आनंद, दुःख, गंभीरता, शांतता, मनाची द्विधावस्था इत्यादी सर्व प्रकारांत व्हायोलिन वाजवून वातावरण निर्मिती केली जाते. साथ-संगतीसाठीही इतर वाद्यांबरोबर व्हायोलिनचे वादन केले जाते.

भारतीय वाद्यसंगीत परंपरेत तंतुवाद्यांना खूप प्राचीन परंपरा आहे. या परंपरेनुसार तंतुवाद्याचे तारा छेडून वाजवावयाची वाद्ये व गजाने वाजवावयाची वाद्ये, असे दोन प्रकार अस्तित्त्वात आहेत. भारतामध्ये व्हायोलिनची प्राचीन जातकुळी सांगणारी वीणाकुंजू, पुल्सुवन, केंदू, पेना, बेनाम, किन्नरी, रावणहट्टा ही तंतुवाद्ये आहेत, असे मानले जाते. व्हायोलिन हे वाद्य भारतीय नाही. जरी ते परकीय असले, तरी आज देशामध्ये मैफलीच्या मध्यभागी विराजमान झालेले ते वाद्य आहे. वरील वाद्ये व्हायोलिनप्रमाणेच उलटी धरुन गजाने वाजविली जातात. या वाद्यांचा वापर अभिजात शास्त्रीय संगीतात आढळत नाही. त्यांचा विशेष वापर लोकसंगीतात होत होता.

राष्ट्रगीत हे रवींद्रनाथ टागोर यांनी लिहिलेलेhttps://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%A8_%E0%A4%97%E0%A4%A3_%E0%A4%AE%E0%A4%A8
लिंक वर जाऊन तुम्हाला राष्ट्रगीताची सर्व माहिती मिळेल