हलकी आणि पांढरपोटी (उथळ) जमीन उसाच्या लागवडीसाठी आदर्श मानली जात नाही, कारण ऊसाला खोल आणि कसदार जमीन लागते. मात्र, योग्य नियोजन आणि उपाययोजना केल्यास अशा जमिनीतही ऊस घेता येतो, पण त्यासाठी अधिक मेहनत आणि खर्च येऊ शकतो.

अशा जमिनीत ऊस चांगला येण्यासाठी खालील गोष्टी करणे आवश्यक आहे:

1. जमीन सुधारणा:
   • सेंद्रिय खतांचा वापर: जमिनीचा कस वाढवण्यासाठी भरपूर प्रमाणात शेणखत, कंपोस्ट खत, गांडूळ खत किंवा कोंबडी खत वापरा. हे खत जमिनीची पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता वाढवते आणि मातीचा पोत सुधारते.
   • हिरवळीचे खत: धैंचा, ताग यांसारख्या पिकांची पेरणी करून ती फुलोऱ्यात येण्यापूर्वी जमिनीत गाडून टाकावी. यामुळे जमिनीला नैसर्गिकरित्या सेंद्रिय पदार्थ मिळतात.
   • खोल नांगरट: जर जमिनीच्या खाली कठीण थर असेल, तर सबसॉयलर (subsoiler) किंवा खोल नांगरट करून तो फोडावा. यामुळे उसाची मुळे खोलवर जाऊ शकतात.
2. पाणी व्यवस्थापन:
   • ठिबक सिंचन (Drip Irrigation): हलक्या जमिनीत पाणी मुरण्याचे प्रमाण जास्त असल्याने ठिबक सिंचन पद्धतीचा वापर करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यामुळे पाण्याची बचत होते आणि पिकाला गरजेनुसार पाणी मिळते.
   • हलके आणि वारंवार पाणी: कमी प्रमाणात पण वारंवार पाणी द्यावे, जेणेकरून जमिनीतील ओलावा टिकून राहील.
3. खत व्यवस्थापन:
   • माती परीक्षण: सर्वप्रथम माती परीक्षण करून घ्यावे. त्यानुसार जमिनीतील अन्नद्रव्यांची कमतरता ओळखून योग्य खतांची मात्रा द्यावी.
   • संतुलित खत वापर: नत्र, स्फुरद आणि पालाश ही मुख्य अन्नद्रव्ये तसेच सूक्ष्म अन्नद्रव्ये (झिंक, बोरॉन, फेरस इ.) गरजेनुसार द्यावीत.
   • फर्टिगेशन (Fertigation): ठिबक सिंचनाद्वारे विद्राव्य खते दिल्यास खतांचा चांगला वापर होतो आणि ती थेट मुळांपर्यंत पोहोचतात.
4. लागवड पद्धत:
   • सरी-वरंबा पद्धत: सरी-वरंबा पद्धतीने लागवड केल्यास पाण्याचे व्यवस्थापन सोपे होते आणि उसाच्या मुळांना चांगला आधार मिळतो.
   • दोन ओळीतील अंतर: दोन ओळींमधील अंतर योग्य ठेवावे, जेणेकरून झाडांना पुरेसा सूर्यप्रकाश आणि हवा मिळेल.
5. उसाची जात निवड:
   • अशा जमिनीत दुष्काळ सहन करू शकणाऱ्या आणि कमी पाण्यातही तग धरणाऱ्या उसाच्या जातींची निवड करावी. कृषी विद्यापीठांच्या शिफारशीनुसार योग्य जातीची निवड करावी.

एकूणच, हलक्या आणि पांढरपोटी जमिनीत ऊस घेण्यासाठी जमिनीचा कस सुधारण्यावर, पाण्याचे योग्य व्यवस्थापन करण्यावर आणि संतुलित खत व्यवस्थापनावर भर देणे गरजेचे आहे. यामुळे चांगला ऊस उत्पादन मिळू शकते, पण यासाठी नियमित लक्ष आणि योग्य नियोजन महत्त्वाचे आहे.