नैसर्गिक साधनसंपत्ती म्हणजे निसर्गात उपलब्ध असलेले आणि मानवी जीवनासाठी उपयुक्त असलेले घटक. यामध्ये हवा, पाणी, जमीन, खनिजे, वनस्पती, प्राणी आणि ऊर्जा स्त्रोतांचा समावेश होतो. नैसर्गिक साधनसंपत्तीचे जतन करणे आवश्यक आहे, कारण ते मर्यादित आहेत आणि त्यांच्यावरच आपले भविष्य अवलंबून असते.

नैसर्गिक साधनसंपत्तीचे प्रकार:

• नैसर्गिक हवा:
  • हवा आपल्याला श्वास घेण्यासाठी ऑक्सिजन पुरवते.
  • वनस्पतींना कार्बन डायऑक्साईड (Carbon Dioxide) पुरवते.
  • हवामानाचा समतोल राखते.
• पाणी:
  • पाणी जीवनासाठी अत्यंत आवश्यक आहे.
  • ते पिण्यासाठी, शेतीसाठी आणि औद्योगिक कामांसाठी वापरले जाते.
  • नद्या, तलाव, समुद्र आणि भूमिगत जल हे पाण्याचे मुख्य स्रोत आहेत.
• जमीन:
  • जमीन शेतीसाठी आणि इमारती बांधण्यासाठी महत्त्वाची आहे.
  • जमिनीमध्ये खनिजे आणि पोषक तत्वे असतात, जी वनस्पतींच्या वाढीसाठी आवश्यक असतात.
• खनिजे:
  • खनिजे आपल्याला धातू, ऊर्जा आणि इतर आवश्यक वस्तू पुरवतात.
  • उदाहरणार्थ, लोखंड, कोळसा, पेट्रोलियम (petroleum) आणि नैसर्गिक वायू.
• वनस्पती:
  • वनस्पती आपल्याला अन्न, लाकूड आणि औषधे पुरवतात.
  • ते हवा शुद्ध करतात आणि जमिनीची धूप थांबवतात.
• प्राणी:
  • प्राणी आपल्याला अन्न, दूध, मांस आणि चामडे पुरवतात.
  • शेती आणि वाहतूक कामात मदत करतात.
• ऊर्जा स्रोत:
  • नैसर्गिक ऊर्जा स्रोत जसे की सूर्यप्रकाश, वारा आणि पाणी यांचा वापर वीज निर्माण करण्यासाठी होतो.
  • हे ऊर्जा स्रोत प्रदूषण कमी करण्यास मदत करतात.

नैसर्गिक साधनसंपत्तीचे महत्त्व:

1. आर्थिक विकास: नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा उपयोग करून उद्योगधंदे चालतात आणि त्यामुळे आर्थिक विकास होतो.
2. रोजगार: नैसर्गिक साधनसंपत्तीवर आधारित उद्योगांमुळे लोकांना रोजगार मिळतो.
3. जीवनमान: नैसर्गिक साधनसंपत्तीमुळे लोकांचे जीवनमान सुधारते, कारण लोकांना आवश्यक वस्तू आणि सेवा मिळतात.
4. पर्यावरण संतुलन: नैसर्गिक साधनसंपत्ती पर्यावरणाचा समतोल राखण्यास मदत करते.

नैसर्गिक साधनसंपत्तीचे जतन:

• पाण्याचा जपून वापर करणे.
• पुनर्वापर आणि पुनर्वापर करणे (Reduce, Reuse, Recycle).
• जंगलतोड थांबवणे आणि वृक्षारोपण करणे.
• प्रदूषण कमी करणे.
• नैसर्गिक ऊर्जा स्रोतांचा वापर करणे.

नैसर्गिक साधनसंपत्ती आपल्या जीवनाचा आधार आहे. त्यामुळे तिचे जतन करणे आपले कर्तव्य आहे.