समविच्छेदन बिंदू (Break-Even Point) म्हणजे असा बिंदू जेथे एकूण खर्च आणि एकूण उत्पन्न समान असतात, म्हणजेच ना नफा ना तोटा अशी स्थिती असते. हा बिंदू आकृतीच्या साहाय्याने अधिक स्पष्टपणे समजून घेता येतो.

समविच्छेदन बिंदू आकृती:

आकृतीमध्ये, क्ष-अक्षावर (X-axis) उत्पादनाची मात्रा दर्शविली जाते, तर य-अक्षावर (Y-axis) खर्च आणि उत्पन्न दर्शविले जाते.

1. स्थिर खर्च (Fixed Cost): हा खर्च उत्पादनाच्या मात्रेशी संबंधित नसतो. त्यामुळे आकृतीमध्ये तो क्ष-अक्षाला समांतर एक सरळ रेषा असतो.
2. variable खर्च (Variable Cost): हा खर्च उत्पादनाच्या मात्रेनुसार बदलतो. त्यामुळे आकृतीमध्ये तो शून्यापासून सुरू होऊन हळू हळू वाढणारा असतो.
3. एकूण खर्च (Total Cost): हा स्थिर खर्च आणि बदलत्या खर्चांची बेरीज असतो. आकृतीमध्ये तो स्थिर खर्चाच्या रेषेपासून सुरू होतो आणि बदलत्या खर्चाप्रमाणे वाढतो.
4. एकूण उत्पन्न (Total Revenue): हे उत्पादनाच्या विक्रीतून मिळणारे उत्पन्न आहे. आकृतीमध्ये ते शून्यापासून सुरू होते आणि उत्पादनाच्या मात्रेनुसार वाढते.

ज्या बिंदूवर एकूण खर्च आणि एकूण उत्पन्न रेषा एकमेकांना छेदतात, तो बिंदू समविच्छेदन बिंदू असतो.

समविच्छेदन बिंदूचे महत्त्व:

1. नियोजन: व्यवसायासाठी उत्पादन आणि विक्रीचे लक्ष्य निर्धारित करण्यासाठी उपयुक्त.
2. खर्च नियंत्रण: खर्च कमी करण्यासाठी उपाययोजना करता येतात.
3. निर्णय घेणे: उत्पादन सुरू ठेवावे की नाही, याचा निर्णय घेण्यास मदत करते.
4. किंमत निर्धारण: वस्तूची किंमत निश्चित करण्यासाठी उपयुक्त.

टीप: अधिक माहितीसाठी तुम्ही अर्थशास्त्र किंवा व्यवस्थापन शास्त्रावरील पुस्तके आणि वेबसाइट्सचा वापर करू शकता.