ग्रामीण भारतातील वर्गाचे स्वरूप अनेक घटकांनी बनलेले आहे. जाती, जमीन मालकी, व्यवसाय आणि सामाजिक स्तरावर आधारित ग्रामीण भागातील वर्गाचे स्वरूप खालीलप्रमाणे स्पष्ट केले आहे: * **जाती:** ग्रामीण भागात जात एक महत्त्वपूर्ण घटक आहे. उच्च जातीतील लोकांकडे अधिक जमीन आणि संपत्ती असते, तर दलित आणि इतर मागासलेल्या जातीतील लोक भूमिहीन किंवा अल्पभूधारक असतात. * **जमीन मालकी:** जमीन मालकी हा ग्रामीण भागातील वर्गाचा आधार आहे. ज्यांच्याकडे जास्त जमीन आहे ते अधिक शक्तिशाली आणि श्रीमंत असतात, तर भूमिहीन लोक गरीब आणि दुर्बळ असतात. * **व्यवसाय:** ग्रामीण भागातील लोकांचे व्यवसाय त्यांच्या वर्गावर परिणाम करतात. शेतकरी, व्यापारी, शिक्षक आणि सरकारी कर्मचारी उच्च वर्गात मोडतात, तर शेतमजूर, कारागीर आणि छोटे दुकानदार निम्न वर्गात मोडतात. * **सामाजिक स्तर:** ग्रामीण भागातील लोकांचा सामाजिक स्तर त्यांच्या वर्गावर परिणाम करतो. उच्च जातीतील आणि श्रीमंत लोकांचा सामाजिक स्तर उच्च असतो, तर दलित आणि गरीब लोकांचा सामाजिक स्तर निम्न असतो. याव्यतिरिक्त, शिक्षण, राजकीय संबंध आणि सामाजिक भांडवल हे देखील ग्रामीण भागातील वर्गाच्या स्वरूपावर परिणाम करणारे घटक आहेत. **ग्रामीण वर्गाचे प्रकार:** 1. **उच्च वर्ग:** या वर्गात जमीनदार, मोठे शेतकरी, व्यापारी आणि उच्च जातीतील लोकांचा समावेश होतो. 2. **मध्यम वर्ग:** या वर्गात लहान शेतकरी, शिक्षक, सरकारी कर्मचारी आणि मध्यम जातीतील लोकांचा समावेश होतो. 3. **निम्न वर्ग:** या वर्गात शेतमजूर, भूमिहीन शेतकरी, कारागीर आणि दलित व इतर मागासलेल्या जातीतील लोकांचा समावेश होतो. हे सर्व घटक एकत्रितपणे ग्रामीण भारतातील वर्गाचे स्वरूप निश्चित करतात. **अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:** * [भारतातील सामाजिक वर्ग - विकिपीडिया](https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%B2_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97) * [ Class Structure in Rural India: An Empirical Study of ...](https://www.researchgate.net/publication/318645164_Class_Structure_in_Rural_India_An_Empirical_Study_of_Agrarian_Relations_in_West_Bengal)