सहसंबंधनात्मक संशोधन ही एक प्रकारची गैर-प्रायोगिक संशोधन पद्धती आहे, ज्यामध्ये दोन व्हेरिएबल्समधील संबंधाचा अभ्यास केला जातो. या संशोधनात, संशोधक व्हेरिएबल्समध्ये फेरफार न करता फक्त त्यांचे निरीक्षण करतात आणि त्यांच्यातील संबंध शोधण्याचा प्रयत्न करतात.

सहसंबंधनात्मक संशोधनाचे प्रकार:

• सकारात्मक सहसंबंध: जेव्हा एक व्हेरिएबल वाढतो, तेव्हा दुसरा व्हेरिएबल देखील वाढतो.
• नकारात्मक सहसंबंध: जेव्हा एक व्हेरिएबल वाढतो, तेव्हा दुसरा व्हेरिएबल कमी होतो.
• शून्य सहसंबंध: दोन व्हेरिएबल्समध्ये कोणताही संबंध नसतो.

उदाहरण: * अभ्यास करण्याची वेळ आणि परीक्षेतील गुण यांच्यातील संबंध. जास्त वेळ अभ्यास केल्यास चांगले गुण मिळण्याची शक्यता असते, हा सकारात्मक सहसंबंध आहे. * सिगारेट ओढणे आणि फुफ्फुसाचा कर्करोग होणे यांच्यातील संबंध. जास्त सिगारेट ओढल्यास फुफ्फुसाचा कर्करोग होण्याची शक्यता वाढते, हा देखील सकारात्मक सहसंबंध आहे.

सहसंबंधनात्मक संशोधनाचे फायदे:

• नैसर्गिक वातावरणात अभ्यास: हे संशोधन नैसर्गिक वातावरणात केले जाते, त्यामुळे निष्कर्ष अधिक वास्तविक असतात.
• कमी खर्चिक: इतर संशोधन पद्धतींच्या तुलनेत हे संशोधन कमी खर्चिक आहे.
• दोन व्हेरिएबल्समधील संबंध शोधण्यास उपयुक्त.

सहसंबंधनात्मक संशोधनाचे तोटे:

• कारणात्मक संबंध निश्चित करता येत नाही: या संशोधनातून दोन व्हेरिएबल्समध्ये संबंध आहे हे कळते, पण कोणता व्हेरिएबल दुसऱ्या व्हेरिएबलला कारणीभूत आहे हे सांगता येत नाही.
• तिसऱ्या व्हेरिएबलचा प्रभाव: दोन व्हेरिएबल्समधील संबंध तिसऱ्या व्हेरिएबलमुळे असू शकतो.

निष्कर्ष: सहसंबंधनात्मक संशोधन हे दोन व्हेरिएबल्समधील संबंध शोधण्यासाठी उपयुक्त आहे. मात्र, यातून कारणात्मक संबंध निश्चित करता येत नाही.

अधिक माहितीसाठी: सिम्पली सायकॉलॉजी क्वेश्चनप्रो