राजकारणातील डावे आणि उजवे हे शब्द राजकीय विचारधारा आणि धोरणे यांच्यातील मूलभूत फरकांचे वर्णन करण्यासाठी वापरले जातात. हे शब्द फ्रान्सच्या राज्यक्रांतीच्या वेळी नॅशनल असेंब्लीमध्ये सदस्यांच्या बसण्याच्या व्यवस्थेवरून आले आहेत. त्या वेळी, राजा समर्थक उजव्या बाजूला बसले आणि क्रांतिकारक डाव्या बाजूला बसले.

डावे (Left): डावी विचारसरणी समता, सामाजिक न्याय आणि सरकारी हस्तक्षेप यांवर अधिक भर देते. डाव्या विचारसरणीचे समर्थक सामाजिक आणि आर्थिक असमानता कमी करण्यासाठी सरकारद्वारे कल्याणकारी योजना, सार्वजनिक सेवा आणि करांचे पुनर्वितरण यांसारख्या उपायांचे समर्थन करतात.

• मुख्य कल्पना:
  • समता आणि सामाजिक न्याय
  • कल्याणकारी राज्य (Welfare State)
  • सरकारी हस्तक्षेप
  • कामगार हक्क
  • पर्यावरण संरक्षण

उजवे (Right): उजवी विचारसरणी वैयक्तिक स्वातंत्र्य, परंपरा आणि मुक्त बाजारपेठेचे समर्थन करते. उजव्या विचारसरणीचे समर्थक सरकारी हस्तक्षेप कमी करणे, कर कपात करणे आणि खाजगी उद्योगांना प्रोत्साहन देणे यांसारख्या धोरणांचे समर्थन करतात.

• मुख्य कल्पना:
  • वैयक्तिक स्वातंत्र्य
  • परंपरा आणि नैतिकता
  • मुक्त बाजारपेठ
  • कमी सरकारी हस्तक्षेप
  • राष्ट्रीय सुरक्षा

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की डावे आणि उजवे हे शब्द केवळ दिशादर्शक आहेत आणि या विचारधारांमध्ये अनेक उप-प्रकार आणि भिन्नता असू शकतात. तसेच, काही मुद्दे असे असू शकतात ज्यांवर डावे आणि उजवे दोन्ही सहमत होऊ शकतात.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता: ब्रिटानिका - डावी बाजू (इंग्रजी), ब्रिटानिका - उजवी बाजू (इंग्रजी).