काव्य, कथा आणि कादंबरी या साहित्य प्रकारांमध्ये भाषेचा वापर विविध प्रकारे केला जातो. त्यांच्या भाषिक वैशिष्ट्यांची तुलना खालीलप्रमाणे:

• Figurat आणि Symbolic भाषा: काव्यात figurative (अलंकारिक) आणि symbolic (प्रतीकात्मक) भाषेचा वापर मोठ्या प्रमाणात होतो. उपमा, उत्प्रेक्षा, रूपक, आणि अन्य अलंकारांचा वापर करून कवी आपल्या भावना आणि कल्पना व्यक्त करतात.
• लय आणि ताल: काव्यामध्ये लय, ताल आणि छंद यांचे महत्त्व असते. भाषेला विशिष्ट rhythmic structure (लयबद्ध रचना) असते, ज्यामुळे ते अधिक श्रवणीय आणि भावनात्मक होते.
• संक्षिप्तता: कवितेत कमी शब्दांत अधिक अर्थ व्यक्त करण्याची क्षमता असते. प्रत्येक शब्द निवडक असतो आणि त्याचा अर्थ महत्वाचा असतो.
• ध्वन्यात्मकता: काव्यात ध्वन्यात्मकतेला (phonetics) महत्त्व दिले जाते. शब्दांची निवड अशा प्रकारे केली जाते की ज्यामुळे विशिष्ट ध्वनी निर्माण होऊनtotal effect वाढतो.

• सरळ आणि सोपी भाषा: कथेत भाषा सहसा सरळ आणि सोपी असते. वाचकाला कथा समजायला सोपी जावी, हा लेखकाचा उद्देश असतो.
• वर्णनात्मक भाषा: कथेत घटना, स्थळ आणि पात्रांचे वर्णन करण्यासाठी वर्णनात्मक भाषेचा उपयोग होतो. लेखकानेcreate केलेल्या जगात वाचकाला सहभागी करणे महत्त्वाचे असते.
• संवादात्मक भाषा: कथेत पात्रांच्या संवादाला विशेष महत्त्व असते. पात्रांच्या तोंडी त्यांची वैशिष्ट्ये आणि स्वभावानुसार भाषा वापरली जाते.
• भावनात्मकता: कथेत भावना व्यक्त करण्यासाठी भाषेचा प्रभावी वापर केला जातो, ज्यामुळे वाचकाला पात्रांशी connect झाल्यासारखे वाटते.

• विस्तृत भाषा: कादंबरीमध्ये भाषेला अधिक वाव मिळतो. लेखक पात्रांचेcharacter development, घटनांचे विस्तृत वर्णन आणि सामाजिक संदर्भ (social context) स्पष्ट करण्यासाठी विस्तृत भाषेचा उपयोग करतात.
• विविध शैली: कादंबरीत लेखक विविध भाषिक शैली वापरू शकतो. पात्रांनुसार आणि कथानकानुसार भाषेची शैली बदलली जाते.
• विश्लेषणात्मक भाषा: कादंबरीमध्ये पात्रांच्या मनातील विचार, भावना आणि त्यांच्या कृतींचे विश्लेषण करण्यासाठी भाषेचा उपयोग होतो.
• सामाजिक आणि सांस्कृतिक संदर्भ: कादंबरी त्या वेळच्या सामाजिक आणि सांस्कृतिक परिस्थितीचे चित्रण करते, त्यामुळे भाषेमध्ये त्या संदर्भांचा प्रभाव दिसतो.

या साहित्या प्रकारांतील भाषेचा वापर त्यांच्या उद्देशांवर आणि गरजेनुसार बदलतो. प्रत्येक प्रकारात भाषेचा उपयोग वाचकाला एक वेगळा अनुभव देण्यासाठी केला जातो.