ग्रामीण आणि नागरी समाज हे मानवी समाजाचे दोन प्रमुख प्रकार आहेत, जे अनेक बाबतीत एकमेकांपेक्षा वेगळे आहेत. त्यांची जीवनशैली, व्यवसाय, सामाजिक संबंध आणिValues (मूल्ये) वेगवेगळी असतात. या दोन प्रकारच्या समाजांमधील काही प्रमुख फरक खालीलप्रमाणे आहेत:

1. व्यवसाय:

   • ग्रामीण समाज: ग्रामीण भागातील लोकांचा मुख्य व्यवसाय शेती आणि शेतीशी संबंधित कामे असतो. ते नैसर्गिक संसाधनांवर अधिक अवलंबून असतात.

   • नागरी समाज: शहरांमधील लोकांचे व्यवसाय विविध क्षेत्रांमध्ये विभागलेले असतात. उद्योग, व्यापार, सेवा क्षेत्र (Service sector) आणि माहिती तंत्रज्ञान (Information Technology) यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये ते काम करतात.

2. जीवनशैली:

   • ग्रामीण समाज: ग्रामीण भागातील जीवनशैली साधी आणि निसर्गाच्या जवळ असते. लोकांचे जीवन rhythmically (लयबद्ध) असते आणि ते पारंपरिकValues (मूल्ये) आणि पद्धतींचे पालन करतात.

   • नागरी समाज: शहरी जीवनशैली अधिक वेगवान आणि आधुनिक असते. लोकांकडे विविध गोष्टींसाठी जास्त पर्याय उपलब्ध असतात आणि ते नवीन तंत्रज्ञान आणि फॅशननुसारUpdate (अद्ययावत) राहतात.

3. सामाजिक संबंध:

   • ग्रामीण समाज: ग्रामीण भागातील लोकांचे संबंध अधिक घनिष्ठ आणि personal (वैयक्तिक) असतात. ते एकमेकांना मदत करतात आणि सामाजिक कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होतात.

   • नागरी समाज: शहरांमध्ये सामाजिक संबंध अधिक औपचारिक आणि limited (मर्यादित) असू शकतात. लोकांकडे वेळेची कमतरता असते आणि ते वैयक्तिक कामांमध्ये अधिक व्यस्त असतात.

4. infrastructure (पायाभूत सुविधा):

   • ग्रामीण समाज: ग्रामीण भागांमध्ये शहरांच्या तुलनेत पायाभूत सुविधांची कमतरता असते. रस्ते, वीज, पाणी, शिक्षण आणि आरोग्य सेवांची उपलब्धता कमी असू शकते.

   • नागरी समाज: शहरांमध्ये पायाभूत सुविधा चांगल्या प्रकारे विकसित झालेल्या असतात. लोकांना चांगले रस्ते, वीज, पाणी, शिक्षण, आरोग्य सेवा आणि इतर सुविधा सहज उपलब्ध होतात.

5. लोकसंख्या घनता:

   • ग्रामीण समाज: ग्रामीण भागांमध्ये लोकसंख्या घनता कमी असते, म्हणजे कमी जागेत कमी लोक राहतात.

   • नागरी समाज: शहरांमध्ये लोकसंख्या घनता खूप जास्त असते. जागेच्या कमतरतेमुळे लोक इमारतींमध्ये आणि apartments (फ्लॅट) मध्ये राहतात.

या फरकांव्यतिरिक्त, ग्रामीण आणि नागरी समाजांमध्ये शिक्षण, आरोग्य, मनोरंजन आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्येही भिन्नता आढळते. दोन्ही समाजांचे स्वतःचे महत्त्व आहे आणि ते एकमेकांवर अवलंबून असतात.