12A नोंदणी ही एक-वेळची नोंदणी आहे जी आयकर विभागाद्वारे ट्रस्ट आणि इतर नफा संस्थांना दिली जाते. नोंदणीचा ​​उद्देश आयकर भरण्यापासून सूट मिळणे हा आहे. 12A नोंदणी साधारणपणे समावेश केल्यानंतर लगेच लागू केली जाते. कलम 8 ज्या कंपन्या , ट्रस्ट आणि NGO ज्यांनी 12A नोंदणी प्राप्त केली आहे त्यांना त्यांच्या अतिरिक्त उत्पन्नावर आयकर भरण्यापासून सूट मिळते. 12A नोंदणी सुविधा सर्व ना-नफा संस्थांसाठी उपलब्ध आहे. म्हणून, सर्व ट्रस्ट, एनजीओ आणि इतर गैर-नफा संस्थांनी आयकर कायद्याच्या कलम 12A बद्दल जागरूक असणे आवश्यक आहे. प्रस्तुत लेखाचा उद्देश 12A नोंदणी मिळविण्याच्या प्रक्रियेवर चर्चा करणे हा आहे.

धर्मादाय किंवा धार्मिक हेतूंसाठी वापरला जाणारा निधी हा उत्पन्नाचा अर्ज मानला जातो. मिळकत अर्ज हा गैर-नफा संस्थेच्या करपात्र उत्पन्नाची गणना करण्यासाठी धर्मादाय किंवा धार्मिक हेतूंसाठी वापरल्या जाणाऱ्या खर्चाचा संदर्भ देतो.

प्राप्त होणारे उत्पन्न आयकर शुल्कापासून मुक्त असेल.

कलम 12A अंतर्गत नोंदणीकृत व्यक्ती उत्पन्न जमा करण्यासाठी किंवा बाजूला ठेवण्यासाठी लाभ घेऊ शकते. तथापि, बाजूला ठेवलेले उत्पन्न धर्मादाय किंवा इतर गैर-व्यावसायिक हेतूंसाठी लागू केलेल्या रकमेच्या 15% पेक्षा जास्त नसावे.

मिळकतीचा अर्ज मानला जाणारा उत्पन्नाचा जमा कर करणाऱ्याच्या एकूण उत्पन्नामध्ये समाविष्ट केला जाणार नाही.

स्वयंसेवी संस्थांना देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय स्त्रोतांकडून निधी म्हणून अनुदान प्राप्त करण्याचा अधिकार आहे. या एजन्सींना या कलमांतर्गत नोंदणी झालेल्या स्वयंसेवी संस्थांना अनुदान देण्याचा अधिकार आहे.

कलम 12A अंतर्गत मंजूर केलेली नोंदणी ही एक-वेळची नोंदणी मानली जाईल. एकदा नोंदणी झाल्यानंतर, नोंदणी रद्द करण्याच्या तारखेपर्यंत सक्रिय असेल.

वेळोवेळी नोंदणीचे नूतनीकरण करण्याची आवश्यकता नाही. म्हणून, जेव्हा आवश्यकता असेल तेव्हा नोंदणीच्या लाभांवर एनजीओ दावा केला जाऊ शकतो.

कलम 12A अंतर्गत नोंदणीसाठी पात्र होण्यासाठी, संस्थेने प्राप्तिकर कायद्यामध्ये परिभाषित केल्यानुसार धर्मादाय हेतूची व्याख्या पूर्ण केली पाहिजे. धर्मादाय हेतू म्हणजे गरिबांना दिलासा, शिक्षण, वैद्यकीय मदत आणि पर्यावरणाचे रक्षण करण्याच्या उद्देशाने केलेले उपक्रम. सार्वजनिक उपयोगितेच्या इतर कोणत्याही उद्दिष्टाचा पाठपुरावा करणे देखील धर्मादाय हेतूसाठी पात्र ठरेल.

प्राथमिक पात्रता निकष म्हणजे मूल्यमापनकर्त्याद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या क्रियाकलापांमध्ये नफ्याचा हेतू आहे की नाही हे तपासणे. नफ्याच्या हेतूच्या अनुपस्थितीत, नोंदणी मंजूर केली जाईल.

जर करनिर्धारक व्यापार किंवा व्यापाराशी संबंधित क्रियाकलाप करत असेल, तर या कलमांतर्गत दिलेली सुविधा प्रतिबंधित आहे. अशा प्रकरणांमध्ये, जर व्यापार क्रियाकलापातील पावत्या करनिर्धारकाच्या एकूण पावत्यांपैकी वीस टक्क्यांपेक्षा कमी असतील तरच नोंदणी मंजूर केली जाते.

तसेच, हे लक्षात घ्यावे की 12A नोंदणी खाजगी किंवा कौटुंबिक ट्रस्टसाठी लागू नाही. करनिर्धारणाचे उपक्रम हे खऱ्या अर्थाने जनतेच्या हितासाठी असले पाहिजेत.

फॉर्म 10A हा एक फॉर्म आहे जो कलम 12A अंतर्गत नोंदणी करू इच्छिणाऱ्या संस्थांनी दाखल केला पाहिजे. कलम 12A नोंदणीसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया आणि फॉर्म 10A दाखल करण्याची प्रक्रिया केवळ ऑनलाइन करण्यात आली आहे. ऑनलाइन फाइलिंग करण्याची प्रक्रिया केवळ डिजिटल स्वाक्षरीनेच शक्य आहे . कलम 12A अंतर्गत अर्ज करण्यासाठी, ट्रस्टच्या संस्थापक किंवा लेखकाची डिजिटल स्वाक्षरी जोडली पाहिजे. कलम 12A अंतर्गत नोंदणी मिळविण्यासाठी, धर्मादाय किंवा धार्मिक ट्रस्ट किंवा संस्थेच्या नोंदणीसाठी फॉर्म 10A मध्ये अर्ज केला जाऊ शकतो. अर्ज अनिवार्यपणे ऑनलाइन पद्धतीने करावा. अर्ज आवश्यक कागदपत्रांसह आयकर आयुक्तांना संबोधित केला जाईल.

ट्रस्ट तयार करण्यासाठी किंवा संस्था स्थापन करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या साधनाची स्वयं-प्रमाणित प्रत सबमिट केली जाईल.

मसुदा तयार करणे आणि नोंदणी करणे याशिवाय संस्था किंवा ट्रस्ट तयार केला गेला असावा. अशा प्रकरणांमध्ये, ट्रस्टची निर्मिती किंवा संस्था स्थापन केल्याचा पुरावा देणाऱ्या दस्तऐवजाची स्वयं-प्रमाणित प्रत प्राप्तिकर विभागाकडे सादर करावी.

नोंदणीची स्वयं-प्रमाणित प्रत सादर करणे आवश्यक आहे, जी लागू संस्थेकडे केली गेली होती. लागू होणारी संस्था कंपनीचे रजिस्ट्रार, फर्म्स आणि सोसायटीचे रजिस्ट्रार किंवा पब्लिक ट्रस्टचे रजिस्ट्रार असू शकते.

दस्तऐवजांची एक स्वयं-प्रमाणित प्रत जी संस्थेच्या उद्दिष्टांचा अवलंब किंवा बदल करण्यासाठी पुरावा प्रदान करते.

मागील तीन आर्थिक वर्षांसाठी वार्षिक आर्थिक विवरण

संस्थेने केलेल्या उपक्रमांची नोंद

काही प्रकरणांमध्ये, आयकर विभाग या कलमाखाली दिलेली नोंदणी रद्द करू शकतो. डिफॉल्ट दुरुस्त केल्यानंतर, करनिर्धारकाला त्यानंतरचा अर्ज करण्याची परवानगी दिली जाते. अशा प्रकरणांमध्ये, नोंदणी मंजूर करणाऱ्या विद्यमान आदेशाची स्वयं-प्रमाणित प्रत सादर करणे आवश्यक आहे.

करनिर्धारकाने यापूर्वी या कलमांतर्गत नोंदणीसाठी अर्ज केला असेल. अर्ज फेटाळला गेला असावा. अशा प्रकरणांमध्ये, अर्जासोबत नाकारण्याच्या आदेशाची स्वयं-प्रमाणित प्रत जोडली जावी.

कर निर्धारकाने आवश्यक नमुन्यात अर्ज ऑनलाइन सबमिट करणे आवश्यक आहे. अर्ज सादर केल्यानंतर, आयुक्त अर्जदारास आवश्यकतेनुसार अतिरिक्त माहिती किंवा कागदपत्रे सादर करण्याची विनंती करू शकतात. ट्रस्टने हाती घेतलेल्या उपक्रमांच्या वास्तविकतेबद्दल आयकर विभागाचे समाधान करण्याची आवश्यकता असल्यास आयुक्त विनंती करू शकतात.

आयुक्त अर्जावर समाधानी असू शकतात. अशा प्रकरणांमध्ये, आयुक्त लेखी आदेश पारित करतील ज्यामध्ये करनिर्धारक कलमाखाली नोंदणी मिळविण्यास पात्र आहे. लेखी आदेश करनिर्धारणाकडे पाठविला जातो. आदेश प्राप्त झाल्यानंतर, करनिर्धारणास कलमांतर्गत नोंदणीचे विशेषाधिकार मिळू शकतात.

आयुक्त अर्जावर समाधानी नसतील. अशा परिस्थितीत अर्ज फेटाळण्याचे अधिकार आयुक्तांकडे उपलब्ध आहेत. करनिर्धारणास नकाराचे कारण लेखी कळवावे.

भारतात 12A नोंदणी मिळविण्यासाठी, MAHA NGO शी किंवा 7038702896 या नंबर वर संपर्क साधा. .https://www.maharashtrangosamiti.org/

12A नोंदणीचे फायदे:

• आयकर (Income tax) सवलत: 12A नोंदणी संस्थेला मिळणाऱ्या देणग्यांवर आणि उत्पन्नावर आयकर सवलत देते. त्यामुळे संस्थेला कर भरण्याची आवश्यकता नसते.
• देणगीदारांना फायदा: 12A नोंदणी असलेल्या संस्थेला देणगी दिल्यास, देणगीदारांना आयकर कायद्याच्या कलम 80G अंतर्गत कर सवलत मिळते. त्यामुळे अधिक लोक देणगी देण्यास प्रवृत्त होतात.
• सरकारी अनुदान आणि योजना: अनेक सरकारी योजना आणि अनुदाने प्राप्त करण्यासाठी 12A नोंदणी आवश्यक असते.
• अधिकृतता: 12A नोंदणी संस्थेची अधिकृतता आणि विश्वासार्हता वाढवते.

12A नोंदणी न केल्यास:

• आयकर भरावा लागतो.
• देणगीदारांना कर सवलत मिळत नाही, त्यामुळे देणग्या कमी होण्याची शक्यता असते.
• सरकारी योजना आणि अनुदानांसाठी अपात्र ठरण्याची शक्यता असते.

12A नोंदणीमुळे संस्थेला कायदेशीर मान्यता मिळते आणि देणग्या मिळण्यास मदत होते, ज्यामुळे संस्थेचे कार्य सुरळीत चालते.

अधिक माहितीसाठी:

• Section 12A Registration
• 12A Registration: Process, Eligibility & Documents Required