सीमांत उत्पादकता सिद्धांताची गृहीतके स्पष्ट करा?
सीमांत उत्पादकता सिद्धांताची गृहीतके
सीमांत उत्पादकता सिद्धांताची काही महत्त्वाची गृहीतके खालीलप्रमाणे आहेत:
- पूर्ण स्पर्धा (Perfect Competition):
बाजारपेठेत पूर्ण स्पर्धा असते. याचा अर्थ असा की अनेक उत्पादक आणि ग्राहक आहेत आणि कोणताही एक विक्रेता किंवा खरेदीदार वस्तूच्या किंमतीवर प्रभाव टाकू शकत नाही.
- समजिन्य वस्तू (Homogeneous Products):
उत्पादित वस्तू एकसारख्या (homogeneous) असतात, ज्यामुळे ग्राहकांना कोणताही पर्याय निवडण्याची शक्यता असते.
- उत्पादनाचे घटक एकसमान (Homogeneous Factors of Production):
उत्पादनासाठी वापरले जाणारे घटक, जसे की श्रम आणि भांडवल, एकसारखे असतात आणि त्यांची गुणवत्ता सारखीच असते.
- घटत्या फलनाचा नियम (Law of Diminishing Returns):
उत्पादनामध्ये, एका घटकाचा वापर वाढवल्यास, एका विशिष्ट बिंदूनंतर त्याचे उत्पादन घटते.
- पूर्ण रोजगार (Full Employment):
अर्थव्यवस्थेत पूर्ण रोजगार असतो, म्हणजेavailable संसाधने पूर्णपणे वापरली जातात.
- श्रमिकांची गतिशीलता (Mobility of Labor):
श्रमिक एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी सहजपणे जाऊ शकतात.
- भांडवलाची उपलब्धता (Availability of Capital):
उत्पादनासाठी आवश्यक असलेले भांडवल सहज उपलब्ध होते.
- तंत्रज्ञानात बदल नाही (No Change in Technology):
उत्पादन प्रक्रियेदरम्यान तंत्रज्ञान स्थिर राहते.
हे गृहीतके सीमांत उत्पादकता सिद्धांताचा आधार आहेत.
टीप: अर्थशास्त्रामध्ये सिद्धांत मांडताना काही गृहीतके घेणे आवश्यक असते, ज्यामुळे सिद्धांताचे विश्लेषण सोपे होते.