• निरीक्षण (Observation): या पद्धतीत वैज्ञानिक नैसर्गिक घटनांचे बारकाईने निरीक्षण करतात. त्या घटनांमधील संबंध आणि क्रम शोधण्याचा प्रयत्न करतात.
• प्रयोग (Experiment): प्रयोगशाळेत विशिष्ट परिस्थितीत प्रयोग करून निष्कर्ष काढले जातात. हे निष्कर्ष विशिष्ट सिद्धांताला पुष्टी देतात किंवा नवीन सिद्धांताची मांडणी करण्यास मदत करतात.
• अनुमान (Inference): निरीक्षणांवर आधारित अनुमान काढले जातात. हे अनुमान तात्पुरते निष्कर्ष असतात, ज्यांना प्रयोग आणि अधिक निरीक्षणांनी सिद्ध करणे आवश्यक असते.
• विश्लेषण (Analysis): गोळा केलेल्या माहितीचे विश्लेषण सांख्यिकीय आणि गणितीय पद्धतींनी केले जाते. या विश्लेषणातून निष्कर्षांपर्यंत पोहोचता येते.
• सिद्धांत मांडणी (Hypothesis): निरीक्षणांवरून आणि विश्लेषणातून मिळालेल्या माहितीच्या आधारावर वैज्ञानिक एक तात्पुरता सिद्धांत मांडतात.
• चाचणी (Testing): मांडलेल्या सिद्धांताची विविध प्रयोगांच्या आधारे चाचणी केली जाते. जर सिद्धांत वारंवार खरा ठरला, तर तो नियम म्हणून स्वीकारला जातो.

नाही, विज्ञानाच्या अभ्यास पद्धती पूर्णपणे परिपूर्ण नाहीत. कारण:

• मानवी त्रुटी: वैज्ञानिकांकडून निरीक्षण, प्रयोग किंवा विश्लेषण करताना काही चुका होण्याची शक्यता असते.
• उपकरणांची मर्यादा: विज्ञानाकडे असलेली उपकरणे नेहमीच अचूक नसतात, त्यामुळे निष्कर्षांमध्ये त्रुटी राहू शकतात.
• सिद्धांतांमधील बदल: विज्ञानातील सिद्धांत हे अंतिम सत्य नस्तात. नवीन संशोधन आणि माहितीनुसार ते बदलू शकतात. त्यामुळे आजचा सिद्धांत उद्या चुकीचा ठरू शकतो.
• नैसर्गिक गुंतागुंत: निसर्गातील अनेक घटना अत्यंत गुंतागुंतीच्या असतात, त्यामुळे त्यांचे पूर्ण आकलन करणे शक्य नसते.