मौखिक साधने:

मौखिक साधने म्हणजे बोलून किंवा गाऊन माहिती देणे. हे ज्ञान एका पिढीकडून दुसऱ्या पिढीकडे तोंडीरूपाने जाते. यात खालील गोष्टींचा समावेश होतो:

• लोककथा: या कथा पिढ्यानपिढ्या चालत आलेल्या आहेत. त्यातून त्यावेळची संस्कृती आणि लोकांचे विचार समजतात.
• लोकगीते: ही गाणी लोकांच्या भावना, सण आणि ritual विधींमध्ये वापरली जातात.
• ओव्या: ओव्यांमध्ये स्त्रिया त्यांच्या भावना आणि अनुभव व्यक्त करतात.
• म्हणी व वाक्प्रचार: म्हणी आणि वाक्प्रचार हे भाषेला अधिक सुंदर बनवतात आणि त्यातून উপদেশ मिळतो.
• दंतकथा: दंतकथा म्हणजे समाजात प्रचलित असलेल्या कथा ज्या ऐतिहासिक घटनांवर आधारित असतात.
• पुराणकथा: पुराणकथांमध्ये देवा-देवता आणि सृष्टीच्या उत्पत्तीबद्दलच्या कथा असतात.

मौखिक साधनांमुळे भूतकाळ जिवंत राहतो आणि लोकांना त्यांच्या परंपरांची माहिती मिळते.

उदाहरण:

महाराष्ट्रामध्ये 'जात्यावरच्या ओव्या' खूप प्रसिद्ध आहेत, ज्यात स्त्रिया दळण दळताना आपल्या सुख-दु:खाच्या गोष्टी सांगतात.

अधिक माहितीसाठी, आपण हे पाहू शकता:

• यूट्यूब व्हिडिओ
• विकापीडिया लेख