मक्तेदारी स्पर्धेचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे बाजारात स्पर्धा करणाऱ्या उत्पादनांची सतत बदलणारी श्रेणी. कोणत्या व्यवसायाने सर्वाधिक नफा मिळतो हे पाहण्यासाठी व्यवसायांनी उत्पादने, किंमती आणि जाहिरातींसह सतत प्रयोग करणे आवश्यक आहे.

आर्थिक कार्यक्षमता देखील मध्यम आहे. स्पर्धात्मक बाजारपेठा कार्यक्षम परिणाम देतात, मक्तेदारी बाजारपेठेतील डेडवेट नुकसान दर्शवतात - मक्तेदारी स्पर्धा मध्यभागी कुठेतरी आहे, शुद्ध स्पर्धेइतकी कार्यक्षम नाही पण मक्तेदारीपेक्षा कार्यक्षमतेचे कमी नुकसान. मक्तेदारी स्पर्धेचा मुख्य फायदा म्हणजे विविध प्रकारच्या वस्तू आणि सेवांचा पुरवठा..

 

 

मक्तेदारी स्पर्धा मॉडेल सामान्य बाजार संरचनेचे वर्णन करते ज्यामध्ये फर्ममध्ये अनेक प्रतिस्पर्धी असतात, परंतु प्रत्येकजण थोडे वेगळे उत्पादन विकतो. बाजाराची रचना म्हणून मक्तेदारी स्पर्धा पहिल्यांदा 1930 मध्ये अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ एडवर्ड चेंबरलिन आणि इंग्रजी अर्थशास्त्रज्ञ जोआन रॉबिन्सन यांनी ओळखली.

अनेक छोटे व्यवसाय मक्तेदारीच्या स्पर्धेच्या अटींमध्ये चालतात, ज्यात स्वतंत्र दुकाने आणि रेस्टॉरंट्सचा समावेश आहे. रेस्टॉरंटच्या बाबतीत, प्रत्येकजण काहीतरी वेगळे ऑफर करतो आणि त्यात वेगळेपणाचा घटक असतो, परंतु सर्व मूलत: समान ग्राहकांसाठी स्पर्धा करत आहेत.

लेख अनुक्रमणिका

1 वैशिष्ट्ये

2 मक्तेदारी स्पर्धा कुठे आहे?

3 उत्पादन भिन्नता

4 सहज प्रवेश आणि निर्गमन

5 उत्पादन भिन्नता

6 निर्णय घेणे

7 जाहिरात आणि ब्रँड

8 ब्रँड

9 मागणीची लवचिकता

10 आर्थिक लाभ

11 मक्तेदारी स्पर्धेची उदाहरणे

12 फायदे

13 तोटे

14 संदर्भ

वैशिष्ट्ये

मक्तेदारीच्या स्पर्धात्मक बाजारपेठांमध्ये खालील वैशिष्ट्ये आहेत:

प्रत्येक कंपनी त्याचे उत्पादन, त्याचे बाजार आणि त्याच्या उत्पादन खर्चावर आधारित किंमत आणि उत्पादनाबाबत स्वतंत्र निर्णय घेते.

सहभागींमध्ये ज्ञान मोठ्या प्रमाणावर पसरले आहे, परंतु ते परिपूर्ण असण्याची शक्यता नाही. उदाहरणार्थ, डिनर त्यांची निवड करण्यापूर्वी शहरातील रेस्टॉरंटमधून उपलब्ध असलेल्या सर्व मेनूमधून जाऊ शकतात. रेस्टॉरंटमध्ये गेल्यावर, ऑर्डर देण्यापूर्वी ते पुन्हा मेनू पाहू शकतात. तथापि, ते खाल्ल्याशिवाय ते रेस्टॉरंट किंवा अन्नाचे पूर्णपणे कौतुक करू शकत नाहीत.

निर्णय घेण्याशी संबंधित मोठ्या जोखमींमुळे पूर्णपणे स्पर्धात्मक असलेल्या कंपन्यांपेक्षा उद्योजकाची भूमिका अधिक महत्त्वाची असते.

बाजारात प्रवेश किंवा बाहेर पडण्याचे स्वातंत्र्य आहे, कारण प्रवेश किंवा बाहेर पडण्यासाठी कोणतेही मोठे अडथळे नाहीत.

मक्तेदारीच्या स्पर्धेचे एक मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे उत्पादने भिन्न आहेत. भेदभावाचे चार मुख्य प्रकार आहेत:

शारीरिक भिन्नता उत्पादनाचे, जेथे कंपन्या त्यांची उत्पादने वेगळी करण्यासाठी आकार, डिझाइन, रंग, आकार, कार्यप्रदर्शन आणि वैशिष्ट्ये वापरतात.उदाहरणार्थ, ग्राहक इलेक्ट्रॉनिक्स सहजपणे शारीरिक भिन्नता असू शकते.

विपणन भेदभाव, जेथे कंपन्या विशिष्ट पॅकेजिंग आणि इतर प्रचार तंत्रांद्वारे त्यांचे उत्पादन वेगळे करण्याचा प्रयत्न करतात. उदाहरणार्थ, नाश्त्याचे अन्नधान्य पॅकेजिंगद्वारे सहजपणे वेगळे केले जाऊ शकते.

मानवी भांडवलाचा फरक, जिथे कंपनी आपल्या कर्मचार्‍यांचे कौशल्य, मिळालेल्या प्रशिक्षणाची पातळी, विशिष्ट गणवेश इत्यादींद्वारे फरक निर्माण करते.

वितरणाद्वारे भिन्नता, मेलद्वारे किंवा इंटरनेट खरेदीद्वारे वितरणासह, जसे की Amazon.com, जे ऑनलाइन विक्रीद्वारे पारंपारिक पुस्तकांच्या दुकान किंवा डिपार्टमेंट स्टोअरपेक्षा वेगळे आहे.

एकाधिकारशाही स्पर्धेअंतर्गत काम करणाऱ्या कंपन्यांना साधारणपणे जाहिरातींचा अवलंब करावा लागतो. व्यवसाय बहुतेक वेळा इतर (स्थानिक) व्यवसायांशी एकसारखे उत्पादन किंवा सेवा देण्याच्या तीव्र स्पर्धेत असतात आणि त्यांना स्थानिक पातळीवर जाहिरात करण्याची आवश्यकता असू शकते जेणेकरून ग्राहकांना त्यांच्या फरकांची जाणीव होईल.

• अनेक विक्रेते आणि खरेदीदार: बाजारात अनेक लहान विक्रेते आणि खरेदीदार असतात. त्यामुळे कोणताही एक विक्रेता किंवा खरेदीदार वस्तूच्या किंमतीवर प्रभाव टाकू शकत नाही.
• वस्तूभेद (Product Differentiation): प्रत्येक विक्रेता आपल्या वस्तू इतर विक्रेत्यांच्या वस्तूंपेक्षा वेगळ्या करण्याचा प्रयत्न करतो. हा फरक वस्तूची गुणवत्ता, रंग, रूप, बांधणी, ट्रेडमार्क किंवा विक्रीपश्चात सेवा यांमध्ये असू शकतो.
• विक्री खर्च (Selling Costs): वस्तूंच्या विक्रीला प्रोत्साहन देण्यासाठी विक्रेत्यांना जाहिरात, प्रसिद्धी आणि इतर विक्री खर्च करावे लागतात.
• प्रवेश आणि निर्गमन सुलभ: नवीन कंपन्यांना बाजारात प्रवेश करणे आणि बाहेर पडणे सोपे असते.
• जवळचे पर्याय उपलब्ध: ग्राहकांना वस्तू खरेदीसाठी अनेक पर्याय उपलब्ध असतात.