समकाळातील ललितगद्यललेखनाविषयीची काही निरीक्षणे इथे नोंदविली आहेत. या साहित्यप्रकाराकडे तसे पाहिले तर फार गांभीर्याने पाहिले जात नाही. मराठीत विपुल म्हणावी अशी ललित साहित्याची निर्मितीही होत नाही. निबंधापासून ते गुजगोष्टी, लघुनिबंध, ललितनिबंध. ललितगद्य ते मुक्तगद्य ह्या नावानी या लेखनाचा वेगवेगळ्या काळात निर्देश केला गेला आहे. आठवणी, व्यक्तिचित्रणपर, प्रवासकथन व आत्मपर स्वरूपातून तो आविष्कृत झालेला आहे. स्वातंत्र्योत्तर काळात इरावती कर्वे, दुर्गा भागवत, गो.वि.करंदीकर, श्रीनिवास कुलकर्णी, अनिल अवचट यांनी वेगळ्या प्रकारचे ललितगद्य लेखन केलेले आहे.

*******************************************

या क्षणी माबोवर 'ललित' या सदरात असलेले बरेच काही 'ललित गद्य' म्हणता येईल.

मला वाटतं काणेकरांनी वगैरे ललितलेखनाची अशी एक परंपरा रुजवणे चालु केले. चु भु द्या. घ्या.

काणेकर, कुसुमावती देशपांडे, इरावतीबाई, दुर्गाबाई, फडके, खांडेकर,(आनंदीगोपाळवाले) जोश्यांपासुन विंदा/शांताबाई आणि बोरकरांपर्यंत ते आताआतापर्यंतच्या टिपीकल दवणे, पिंगेंपर्यंत ललितलेखांचा सुळसुळाट झाला मराठी भाषेत. प्राध्यापकांची, टीकाकारांची प्रतिभा (कथा, कादंबरी, कविता, नाटक सारख्या साहित्यप्रकारांना)अपुरी पडली पण ललिताच्या फॉर्म ने त्यांना तारलं असावं, इतकं की ललितलेखन वॉनॉबे साहित्यिकांचे आणि प्राध्यापकांचे राखीव कुरण बनलं. पूर्वीचे ललितनिबंध तसे ठाशीव वाटतात. ते साधारण विषयाभोवती रिंगण घालतात, म्हणुनच लघुनिबंधात त्यांचे बीज आढळते. अलिकडचे नुसते भाषेची वीण उलट सुलट घालतात. स्मृतीरंजनाच्या शिळ्या कढीला बरंका कोणाचे तरी काहीतरी वाक्याची फोडणी घालावी, चांगली संस्कारांची उकळी आणावी आणि वर गोडगोड शब्दांची कोंथींबीर भुरभुरावी- झाले ललित तयार

ललित गद्य म्हणजे काय:

ललित गद्य म्हणजे एक प्रकारचे लेखन आहे, ज्यामध्ये लेखक आपल्या भावना, विचार आणि कल्पनांना सुंदर आणि कलात्मक पद्धतीने व्यक्त करतो. हे गद्य वाचकाला आनंद देणारे, विचार करायला लावणारे आणि त्याला वेगळ्या जगात घेऊन जाणारे असते. ललित गद्यामध्ये भाषेचा वापर सौंदर्यपूर्ण असतो आणि लेखकाचा दृष्टिकोन विशेष महत्त्वाचा असतो.

गो. वि. करंदीकर यांच्या ललित गद्याची वैशिष्ट्ये: इरावती कर्वे यांच्या ललित गद्याची वैशिष्ट्ये: