किल्ले रायगड, ज्याला पूर्वी रायरी म्हणून ओळखले जात होते, हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील एक डोंगरी किल्ला आहे. हा किल्ला छत्रपती शिवाजी महाराजांनी 1674 मध्ये मराठा साम्राज्याची राजधानी बनवला.

इतिहास:

• रायगडाचा इतिहास अनेक शतके जुना आहे.
• या किल्ल्याचा उल्लेख इ.स. 1030 मध्ये आढळतो.
• शिवाजी महाराजांनी 1656 मध्ये हा किल्ला जिंकला आणि त्याची डागडुजी केली.
• 1674 मध्ये, शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक याच किल्ल्यावर झाला आणि त्यांनी या किल्ल्याला मराठा साम्राज्याची राजधानी बनवले.
• 1689 मध्ये मुघलांनी हा किल्ला जिंकला, पण मराठ्यांनी तो परत मिळवला.
• 1818 मध्ये ब्रिटीशांनी रायगड जिंकला आणि किल्ल्याची तोडफोड केली.

भौगोलिक स्थान:

• रायगड किल्ला सह्याद्री पर्वतरांगेत असून तो समुद्रसपाटीपासून 820 मीटर (2,700 फूट) उंचीवर आहे.
• हा किल्ला तीन बाजूंनी डोंगरांनी वेढलेला आहे, ज्यामुळे तो एक मजबूत आणि सुरक्षित किल्ला बनला आहे.

किल्ल्याची रचना:

• रायगडावर पोहोचण्यासाठी सुमारे 1737 पायऱ्या चढाव्या लागतात.
• किल्ल्यावर अनेक इमारती आणि अवशेष आहेत, ज्यात राजवाडा, बाजारपेठ, आणिwatch towers यांचा समावेश आहे.
• येथे शिवाजी महाराजांची समाधी देखील आहे.

रायगडाचे महत्त्व:

• रायगड हा मराठा साम्राज्याची राजधानी होता आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनातील एक महत्त्वाचा साक्षीदार आहे.
• हा किल्ला मराठा साम्राज्याच्या शौर्याचे आणि सामर्थ्याचे प्रतीक आहे.
• आज रायगड एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे आणि दरवर्षी हजारो पर्यटक या किल्ल्याला भेट देतात.

भेटीची वेळ:

• रायगडाला भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ हिवाळा (ऑक्टोबर ते मार्च) आहे.
• किल्ल्यावर जाण्यासाठी रोप वे (rope way) उपलब्ध आहे.