कुंभ मेळा खालील कारणांमुळे खास असतो:

• धार्मिक महत्त्व: कुंभ मेळा हा हिंदू धर्मातील सर्वात महत्वाचा आणि पवित्र उत्सव आहे. या मेळ्यामध्ये पवित्र नद्यांमध्ये स्नान केल्याने मागील जन्माची पापे धुतली जातात, अशी भाविकांची श्रद्धा आहे.
• खगोलशास्त्रीय स्थिती: कुंभ मेळा ठराविक खगोलशास्त्रीय स्थितीत आयोजित केला जातो, जसे की विशिष्ट ग्रह आणि राशींचे विशिष्ट स्थानांवर असणे.
• सामूहिक स्नान: कुंभ मेळ्यातील सर्वात महत्वाचा भाग म्हणजे पवित्र नद्यांमध्ये भाविकांचे सामूहिक स्नान.
• सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्त्व: कुंभ मेळा केवळ धार्मिकच नाही तर सांस्कृतिक आणि सामाजिकदृष्ट्या देखील महत्त्वाचा आहे. येथे विविध क्षेत्रांतील लोक एकत्र येतात, ज्यामुळे सांस्कृतिक आदानप्रदान होते.
• ऐतिहासिक महत्त्व: कुंभ मेळ्याची परंपरा खूप जुनी आहे.

कुंभ मेळ्याचे आयोजन दर 12 वर्षांनी वेगवेगळ्या ठिकाणी केले जाते, ज्यात प्रयागराज, हरिद्वार, नाशिक-त्र्यंबकेश्वर आणि उज्जैन या शहरांचा समावेश आहे.