जन्मदर

मुलांची संख्या कमी असलेला देश शोधणे कठीण आहे, कारण आकडेवारी सतत बदलत असते. अनेक घटकांवर हे अवलंबून असते, जसे जन्मदर, मृत्यूदर आणि स्थलांतर.

तरीही, काही संकेतस्थळे याबद्दल माहिती देतात. उदाहरणार्थ:

• सर्वात कमी प्रजनन दर असलेले देश: जगामध्ये नायजर (Niger) नावाचा देश आहे, ज्याचा प्रजनन दर सर्वात जास्त आहे. याच्या उलट, दक्षिण कोरिया (South Korea) मध्ये प्रजनन दर सर्वात कमी आहे. लाईव्ह मिंटमधील माहिती

त्यामुळे, मुलांची संख्या कमी कोणत्या देशात आहे हे निश्चितपणे सांगता येत नाही, परंतु काही देशांमध्ये जन्मदर खूप कमी आहे.

जन्म दरावर परिणाम करणारे घटक खालीलप्रमाणे:

1. सामाजिक आणि सांस्कृतिक घटक:

   • विवाह आणि कुटुंब: विवाहाचे वय, विवाह संस्थेची मान्यता आणि कुटुंबाचा आकार यांसारख्या सामाजिक चालीरितींचा जन्मदरावर थेट परिणाम होतो. लवकर विवाह झाल्यास जन्मदर वाढतो.
   • मुलांविषयीची सामाजिक धारणा: काही संस्कृतींमध्ये मुलांना संपत्ती मानले जाते, त्यामुळे जास्त मुले जन्माला घालण्याकडे लोकांचा कल असतो.
   • शिक्षण आणि जागरूकता: महिलांचे शिक्षण आणि आरोग्यविषयक जागरूकता यांचा जन्मदरावर परिणाम होतो. शिक्षित महिलांमध्ये कुटुंब नियोजन आणि आरोग्य सेवांबद्दल जागरूकता अधिक असते.

2. आर्थिक घटक:

   • गरिबी आणि जीवनमान: गरीब वस्त्यांमध्ये जन्मदर जास्त असतो, कारण तेथे कुटुंब नियोजन आणि आरोग्य सेवांची उपलब्धता कमी असते.
   • शहरीकरण: शहरीकरणामुळे लहान कुटुंबांकडे कल वाढतो, ज्यामुळे जन्मदर कमी होतो. शहरांमध्ये राहणीमान महाग असल्यामुळे लोक जास्त मुले जन्माला घालणे टाळतात.
   • रोजगार: महिलांच्या रोजगाराच्या संधी वाढल्यास, त्या कुटुंबाला अधिक वेळ देऊ शकत नाहीत, त्यामुळे जन्मदर घटतो.

3. शैक्षणिक घटक:

   • शिक्षणाचा प्रसार: शिक्षणामुळे लोकांमध्ये जागरूकता वाढते आणि ते कुटुंब नियोजनाचे महत्त्व समजून घेतात, त्यामुळे जन्मदर कमी होतो.
   • महिला शिक्षण: महिला शिक्षणामुळे महिला सशक्त होतात आणि त्यांना आपल्या आरोग्याची आणि हक्कांची जाणीव होते, ज्यामुळे त्या स्वतःच्या मर्जीने निर्णय घेऊ शकतात.

4. आरोग्य आणि वैद्यकीय घटक:

   • बालमृत्यू दर: बालमृत्यू दर जास्त असल्यास, लोक जास्त मुले जन्माला घालण्याकडे प्रवृत्त होतात, कारण त्यांना काही मुले जगण्याची खात्री नसते.
   • आरोग्य सेवांची उपलब्धता: चांगल्या आरोग्य सेवा उपलब्ध असल्यास, माता आणि बालकांचे आरोग्य सुधारते आणि जन्मदर कमी होतो.
   • कुटुंब नियोजन: कुटुंब नियोजन पद्धतींचा वापर वाढल्यास जन्मदर कमी होतो.

हे सर्व घटक एकत्रितपणे जन्मदरावर परिणाम करतात आणि लोकसंख्या वाढीस कारणीभूत ठरतात.