शेतीचे प्रकार
0
Answer link
अल्प व अत्यल्प भूधारक हे शेतकर्‍यांचे प्रकार आहेत, जे त्यांच्या जमिनीच्या आकारावर आधारित आहेत. खाली स्पष्टीकरण दिले आहे:
- अल्प भूधारक: ज्या शेतकऱ्यांकडे 1 हेक्टर ते 2 हेक्टर (2.5 एकर ते 5 एकर) पर्यंत जमीन असते, त्यांना अल्प भूधारक म्हणतात.
- अत्यल्प भूधारक: ज्या शेतकऱ्यांकडे 1 हेक्टर (2.5 एकर) पेक्षा कमी जमीन असते, त्यांना अत्यल्प भूधारक म्हणतात.
हे दोन्ही प्रकार **लहान शेतकरी** म्हणून ओळखले जातात. या वर्गीकरणानुसार, सरकार आणि इतर संस्था शेतकऱ्यांसाठी योजना व धोरणे ठरवतात.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकवर क्लिक करू शकता:
2
Answer link
स्थलांतरित शेतीला "झूम शेती" असेही म्हणतात. ही एक प्राचीन शेती पद्धत आहे ज्यामध्ये शेतकरी जंगलातील एका भागात झाडे तोडून आणि जाळून त्या जमिनीवर पिकांची लागवड करतात. जेव्हा जमिनीची सुपीकता कमी होते तेव्हा शेतकरी दुसऱ्या भागात स्थलांतर करतात आणि तेथे नवीन जमिनीवर शेती करतात.
स्थलांतरित शेती प्रामुख्याने उष्ण प्रदेशांत केली जाते. भारतात ही शेती ईशान्य भारतातील आसाम, मेघालय, नागालँड, त्रिपुरा, अरुणाचल प्रदेश, मिझोराम इत्यादी राज्यांमध्ये केली जाते. याशिवाय, आंध्र प्रदेश, ओडिशा, केरळ, मध्य प्रदेश, राजस्थान इत्यादी राज्यांमध्येही ही शेती केली जाते.
स्थलांतरित शेतीची काही वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
या शेतीमध्ये जंगलातील झाडे तोडून आणि जाळून जमिनीची सुपीकता वाढवली जाते.
या शेतीमध्ये लहान-लहान क्षेत्रांवर पिकांची लागवड केली जाते.
या शेतीमध्ये विविध प्रकारची पिके घेतली जातात.
या शेतीसाठी पावसाच्या पाण्याचा वापर केला जातो.
स्थलांतरित शेतीचे काही फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:
या शेतीमुळे जमिनीची सुपीकता वाढते.
या शेतीमुळे विविध प्रकारची पिके घेता येतात.
या शेतीमुळे जंगलातील वन्यजीवांना आश्रय मिळतो.
स्थलांतरित शेतीचे काही तोटे खालीलप्रमाणे आहेत:
या शेतीमुळे जंगलतोड होते.
या शेतीमुळे जमिनीची धूप होते.
या शेतीमुळे हवामान बदल होण्याची शक्यता असते.
स्थलांतरित शेती ही एक पारंपरिक शेती पद्धत आहे जी आदिवासी जमातींकडून केली जाते. ही शेती पद्धत पर्यावरणास अनुकूल आहे, परंतु त्याचे काही तोटे देखील आहेत.
0
Answer link
शेतीचे प्रमुख प्रकार:
- जीवन निर्वाह शेती: या शेती प्रकारात शेतकरी स्वतःच्या कुटुंबाच्या गरजा भागवण्यासाठी शेती करतो.
- व्यापारी शेती: या शेती प्रकारात शेतकरी नफा मिळवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन घेतो.
- स्थलांतरित शेती: या शेती प्रकारात शेतकरी काही वर्षांनंतर जमीन बदलतो.
- सखोल शेती: या शेती प्रकारात कमी जमिनीत जास्त उत्पादन घेण्याचा प्रयत्न केला जातो.
- विस्तृत शेती: या शेती प्रकारात जास्त जमिनीत कमी उत्पादन घेतले जाते.
सखोल शेती (Intensive Farming):
- सखोल शेती म्हणजे कमी क्षेत्रात जास्तीत जास्त उत्पादन घेणे.
- या शेतीत आधुनिक तंत्रज्ञान, उच्च उत्पादन देणाऱ्या बियाण्यांचा वापर, रासायनिक खते आणि कीटकनाशके यांचा वापर केला जातो.
- सिंचनासाठी प्रगत पद्धतीचा वापर केला जातो.
- मनुष्यबळाचा वापर अधिक असतो.
- उदाहरण: भाजीपाला आणि फळ उत्पादन.
विस्तृत शेती (Extensive Farming):
- विस्तृत शेती म्हणजे मोठ्या भूभागावर शेती करणे, ज्यात प्रति हेक्टर उत्पादन कमी असते.
- या शेतीत मनुष्यबळाचा वापर कमी असतो आणि यंत्रांचा वापर जास्त असतो.
- खते आणि कीटकनाशकांचा वापर कमी असतो.
- सिंचनावर अवलंबित्व कमी असते.
- उदाहरण: तृणधान्ये आणि गळिताची पिके.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
0
Answer link
आगळे (Agale) हे मुख्यतः दोन प्रकारचे असतात:
- शेतआगळे: हे शेतातील जमिनीच्या भागावरचे आगळे असते.
- गावआगळे: हे गावातील जमिनीच्या भागावरचे आगळे असते.
आगळे जमिनीच्या मालकीचा एक प्रकार आहे, जो महाराष्ट्रात आढळतो. यात जमीन कसणाऱ्या व्यक्तीला काही विशिष्ट हक्क मिळतात.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील दुवे बघू शकता:
0
Answer link
शेतीचे महत्व:
शेती आपल्या जीवनातील एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. शेतीमुळे आपल्याला अन्न, वस्त्र आणि निवारा मिळतो.
-
अन्नाची गरज: शेती आपल्याला गहू, तांदूळ, डाळी, भाज्या आणि फळे पुरवते.
-
वस्त्राची गरज: शेतीमुळे आपल्याला कापूस मिळतो, ज्यामुळे कपडे तयार होतात.
-
रोजगार: शेती ग्रामीण भागातील लोकांचा मुख्य व्यवसाय आहे.
-
आर्थिक विकास: शेतीमुळे देशाच्या अर्थव्यवस्थेला चालना मिळते.
-
पर्यावरण: शेती पर्यावरणाचा समतोल राखण्यास मदत करते.
थोडक्यात, शेती आपल्या जीवनातील मूलभूत गरज आहे आणि तिचे महत्व अनमोल आहे.