रसग्रहण
'वस्तू' ही कविता ' Terrestrial ' या काव्यसंग्रहातून घेतली आहे.
या कवितेत कवीने निर्जीव वस्तूंना सजीव मानून त्यांच्या भावना व्यक्त केल्या आहेत. वस्तू माणसांना साथ देतात, पण त्या कधीही त्यांची तक्रार करत नाहीत. त्यामुळे माणसांनी वस्तूंची काळजी घ्यावी, असा संदेश कवीने या कवितेतून दिला आहे.
- वस्तूंना माणसांसारखी वागणूक द्यावी.
- वस्तू नि:स्वार्थीपणे माणसांची सेवा करतात.
- वस्तू माणसांना उपयोगी पडतात, त्यामुळे त्यांचे महत्त्व ओळखावे.
- वस्तूंना जपावे, कारण त्या आपल्या सुख-दु:खाच्या साथीदार असतात.
- कवीने निर्जीव वस्तू आणि सजीव माणसे यांच्यातील नाते सुंदरपणे उलगडले आहे.
- सोप्या भाषेत वस्तूंचे महत्त्व सांगितले आहे.
- कवितेत लय आणि गेयता आहे, त्यामुळे ती वाचायला आणि ऐकायला आनंददायी वाटते.
- कवितेची भाषा सोपी आणि सरळ आहे.
- कवीने काही ठिकाणी உருவக आणि उपमा यांसारख्या अलंकारांचा वापर केला आहे, ज्यामुळे कवितेची शोभा वाढली आहे.
- उदाहरणार्थ, 'वस्तू म्हणजेSecond hand' असे म्हटले आहे, यातून वस्तूंचे महत्त्व अधिक स्पष्ट होते.
"वस्तूंना मन नसतं तरीही, त्या तुमच्या भावना समजून घेतात."
या ओळीतून वस्तूंमधील संवेदनशीलता आणि माणसांप्रती असलेली त्यांची निष्ठा दिसून येते. वस्तू आपल्या भावना जशा समजून घेतात, त्याचप्रमाणे आपणही त्यांची काळजी घ्यावी, हे या ओळीतून स्पष्ट होते.
या कवितेतून कवीने वस्तू जतन करण्याचा आणि त्यांचे महत्त्व जाणण्याचा संदेश दिला आहे.
‘बाप’ कवितेचे रसग्रहण
कवी : ना. धों. महानोर
1. कवितेचा विषय:
या कवितेत, कवी ना. धों. महानोर यांनी एका बापाच्या भावनांचे वर्णन केले आहे. बाप म्हणजे कुटुंबाचा आधारस्तंभ असतो. तो आपल्या कुटुंबासाठी किती कष्ट करतो, हे या कवितेत सांगितले आहे.
2. कवितेचा भावार्थ:
- कवी म्हणतात की बाप हा शेतात राबतो, तो मातीमध्ये घाम गाळतो.
- त्याच्या घामामुळे शेतात पीक येते आणि कुटुंबाला अन्न मिळते.
- बाप हा आपल्या मुलांसाठी खूप काही करतो. तो त्यांना चांगले शिक्षण देतो आणि त्यांच्याFutureची काळजी घेतो.
- बाप कधीही आपल्या दु:खांबद्दल बोलत नाही. तो नेहमी आपल्या कुटुंबाला आनंदित ठेवतो.
3. कवितेतील प्रतिमा:
- 'मातीमध्ये घाम गाळणारा बाप' ही प्रतिमा बापाच्या कष्टाळू स्वभावाचे वर्णन करते.
- ' Mor पंखाऱ्या डोळ्यातील आसू' ही प्रतिमा बापाच्या दु:खांना दर्शवते.
4. कवितेतील भाषा:
- कवितेची भाषा साधी आणि सोपी आहे.
- कवीने ग्रामीण भागातील शब्दांचा वापर केला आहे, जसे की ' Moran ', ' पाऊस'.
5. कवितेतील आवडलेले वैशिष्ट्ये:
- मला ही कविता खूप आवडली कारण ती एका बापाच्या भावनांचे सुंदर वर्णन करते.
- कवीने बापाच्या त्यागाचे आणि समर्पणाचे खूप छान वर्णन केले आहे.
6. संदेश:
- ही कविता आपल्याला आपल्या वडिलांचा आदर करण्यास शिकवते.
- वडिलांनी आपल्यासाठी केलेल्या त्यागाची जाणीव ठेवण्यास मदत करते.
टीप: हे रसग्रहण फक्त एक उदाहरण आहे. आपण आपल्या स्वतःच्या भावना आणि कल्पना वापरून आणखी चांगले रसग्रहण करू शकता.
तयास म्हणावे का? – रसग्रहण
कवि: कुसुमाग्रज (वि. वा. शिरवाडकर)
संदर्भ: ‘वीज म्हणाली धरतीला’ या काव्यसंग्रहातून ही कविता घेतली आहे.
विषय: जीवनातील transient गोष्टींवर focus न करता चिरकाल टिकणाऱ्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करण्याचा विचार या कवितेत मांडला आहे.
रसग्रहण:
- भावार्थ: कवी म्हणतात, की केवळ दिखाऊ गोष्टींना महत्त्व देऊन माणसाने स्वतःला हरवून टाकू नये. ज्या गोष्टी क्षणभंगुर आहेत, त्या transient सुखाच्या मागे न लागता चिरकाल टिकणाऱ्या मूल्यांचा आदर करावा.
- शैली: कुसुमाग्रजांनी या कवितेत सोप्या शब्दांचा वापर केला आहे. पण त्यातून एक मोठा अर्थ व्यक्त होतो. प्रश्न विचारण्याची त्यांची शैली वाचकाला विचार करायला लावते.
- भाषा: भाषा अतिशय सोपी आहे, पण विचार खूप Powerful आहेत.
- आवडलेले: " Selling Readyमेड कपड्या प्रमाणे आजकाल तयार झालेले विचार minds मध्ये Store केले जातात" हे या कवितेतील वाक्य खूप आवडले.
- संदेश: या कवितेतून कवीने Value based जीवन जगण्याचा संदेश दिला आहे.
टीप: हे रसग्रहण माझ्या समजेनुसार आहे. तुम्हाला काही वेगळे अर्थ जाणवल्यास ते योग्य असू शकतात.
या काव्यपंक्ती प्रसिद्ध कवी ना. धों. महानोर यांच्या ‘पळसखेडची गाणी’ या কাব্যसंग्रहातील आहेत. या ओळींमध्ये कवी वस्तू आणि मानवी भावना यांमधील एक सूक्ष्म संबंध उलगडून दाखवतात.
रसग्रहण:
अर्थ: कवी म्हणतात की वस्तूंना कदाचित मन नसेल, त्या निर्जीव असतील. पण, त्या वस्तूंना मन आहे असे वाटल्याने, त्यांच्याशी जवळीक साधल्याने एक प्रकारचा आनंद मिळतो.
आशय: या काव्यपंक्तीतून कवीने निसर्गातील वस्तूंबद्दलची संवेदनशीलता व्यक्त केली आहे. आपल्याला निर्जीव वाटणाऱ्या वस्तूंमध्येही भावना असू शकतात, असा विचार केल्याने एक वेगळा आनंद मिळतो.
शैली:
- सरळ भाषा: कवीने अत्यंत सोप्या शब्दांमध्ये गहन विचार व्यक्त केला आहे.
- कल्पनाशक्ती: 'वस्तूंना मन नसेल कदाचित, पण ते असल्यासारखे वाटल्याने' यातून कवीची কল্পनाशक्ती दिसून येते.
- संবেদনशीलता: निसर्गातील प्रत्येक गोष्टीबद्दल कवीच्या मनात आदर आणि प्रेम आहे, हे या ओळींमधून जाणवते.
संदेश: या काव्यपंक्ती आपल्याला शिकवण देतात की जगाकडे अधिक संवेदनशीलतेने पाहा. प्रत्येक वस्तूमध्ये सौंदर्य आणि भावना शोधण्याचा प्रयत्न करा, त्यातून तुम्हाला आनंद मिळेल.
या कवितेमुळे, आपल्याला जीवनातील साध्या गोष्टींमध्ये आनंद शोधण्याची प्रेरणा मिळते.