Topic icon

उपासना

4
उपासना :

उपासना म्हणजे श्रद्धेने किंवा भक्तिभावाने केलेले इष्टदेवतेचे चिंतन किंवा ध्यान, ही उपासना मंत्रोच्चार, प्रार्थना इ. स्वरूपाची असते. उपासना ही दोन प्रकारची : (१) कर्मांग व (२) पृथक. यज्ञ, होम,  पूजा, भजन इ. देवताविषयक कर्मकांड आचरीत असता, मनोभावना ही उपासनात्मक असावी लागते. देवतेचे गुण, आकार, सामर्थ्य, चरित्र इत्यादिकांचे चिंतन उपासनेमध्ये चालवायचे असते.  जप  हा उपासनेचाच एक प्रकार आहे. प्रत्येक धर्मात साधना व आराधना या प्रकारचे  कर्माकांड असते. साधना म्हणजे इष्टदेवतेच्या अनुग्रहाने इष्टफल प्राप्त करून घेण्याचे कर्मकांड. पुत्रप्राप्ती, शत्रुनिवारण, रोगनिवारण इ. विशिष्ट ऐहिक फलांच्या प्राप्तीकरिता सामर्थ्य मिळवून देणारे कर्मकांड ‘साधना’ होय. साधना ह्या शब्दात व्यापक अर्थाने क्वचित आराधनेचाही समावेश होतो. साधनेत कर्मकांडावर भर असतो व कर्माकांडात मोठी शक्ती आहे अशी श्रद्धा असते. आराधना म्हणजे इष्ट देवतेची कृपा संपादन करून घेण्याचे कर्मकांड होय.

जप किंवा केवल ध्यान ही कर्मांग नसलेली पृथक उपासना होय. ज्ञानयोग, भक्तियोग व ध्यानयोग यांच्यामध्ये मुख्य उपासना ही कर्मांग नसते, तर पृथक असते. जगातील सगळे उच्च धर्म, कर्मकांडास गौण ठरवून ह्या पृथक उपासनेचे महत्त्वच अधिक वर्णितात



धन्यवाद
उत्तर लिहिले · 23/7/2020
कर्म · 16930
2
जर आपण सद्गुरूंकडून उपदेश घेतला असेल, तर त्याचे पालन करणे व त्यांनी दिलेल्या नामाचे एकांतात (स्थिर चित्ताने) मनन करणे.
उत्तर लिहिले · 9/6/2018
कर्म · 4635
0
कुलदेवतेचा नामस्मरण करण्याची पद्धत:

कुलदेवतेचा नामस्मरण करणे एक अत्यंत पवित्र आणि लाभदायक क्रिया आहे. खाली काही पद्धती दिल्या आहेत ज्याद्वारे आपण आपल्या कुलदेवतेचा नामस्मरण करू शकता:

  1. वेळेची निवड: नामस्मरण करण्यासाठी सकाळची वेळ ( ब्रह्म मुहूर्त) किंवा संध्याकाळची वेळ अधिक चांगली मानली जाते. आपल्या सोयीनुसार आपण वेळ निवडू शकता.
  2. स्थान: एका शांत आणि स्वच्छ ठिकाणी बसा. शक्य असल्यास आपल्या देवघरात किंवा मंदिरामध्ये बसा.
  3. आसन: योगासनामध्ये सांगितल्याप्रमाणे पद्मासन किंवा सुखासन मध्ये बसा. पाठीचा कणा सरळ ठेवा.
  4. कुलदेवतेची प्रतिमा किंवा मूर्ती: आपल्या कुलदेवतेची प्रतिमा किंवा मूर्ती समोर ठेवा. नसल्यास, त्यांची मानसिक प्रतिमा करा.
  5. ध्यान: डोळे बंद करा आणि आपल्या कुलदेवतेच्या रूपावर लक्ष केंद्रित करा. त्यांचे स्वरूप, त्यांचे गुण आणि त्यांची कृपा यांचा विचार करा.
  6. मंत्र किंवा नाम: आपल्या कुलदेवतेचा मंत्र किंवा नाम जपा. "ओम (कुलदेवतेचे नाव) नमः" या मंत्राचा जप करणेCommon आहे. आपण आपल्या गुरुंनी दिलेल्या मंत्राचा देखील जप करू शकता.
  7. जपाची संख्या: आपण आपल्या इच्छेनुसार 108 वेळा, 500 वेळा किंवा त्याहून अधिक वेळा जप करू शकता. जप करण्यासाठी माळेचा उपयोग करा.
  8. भक्ती आणि श्रद्धा: नामस्मरण करताना पूर्ण भक्ती आणि श्रद्धेने करा. आपले मन आणि हृदय कुलदेवतेच्या चरणी समर्पित करा.
  9. आरती: नामस्मरणानंतर कुलदेवतेची आरती करा. आरतीमध्ये दिवा, अगरबत्ती, फुले आणि नैवेद्य दाखवा.
  10. प्रार्थना: शेवटी, आपल्या कुलदेवतेला आपल्या इच्छा व प्रार्थना सांगा आणि त्यांचे आशीर्वाद मागा.

टीप: नामस्मरण ही एक वैयक्तिक साधना आहे, त्यामुळे आपण आपल्या परंपरेनुसार आणि सोयीनुसार यात बदल करू शकता.

उत्तर लिहिले · 18/3/2025
कर्म · 1040