सामाजिक सुरक्षा

सामाजिक सुरक्षा म्हणजे समाजातील दुर्बळ आणि गरजू लोकांना सरकार किंवा इतर संस्थांद्वारे पुरवली जाणारी आर्थिक आणि सामाजिक मदत. यात विविध योजना आणि कार्यक्रमांचा समावेश असतो, ज्यामुळे लोकांना आरोग्य, शिक्षण, रोजगार आणि निवारा मिळण्यास मदत होते.

सामाजिक सुरक्षेचे स्वरूप:

• आर्थिक सुरक्षा: लोकांना आर्थिक अडचणींपासून वाचवण्यासाठी पेन्शन योजना, बेरोजगारी विमा आणि इतर आर्थिक सहाय्य योजना पुरवल्या जातात.
• आरोग्य सुरक्षा: लोकांना आरोग्य सेवा मिळवण्यासाठी आरोग्य विमा योजना आणि सरकारी दवाखाने उपलब्ध केले जातात.
• शिक्षण सुरक्षा: गरीब व गरजू मुलांना शिक्षण घेण्यासाठी शिष्यवृत्ती आणि शैक्षणिक कर्जे दिली जातात.
• रोजगार सुरक्षा: लोकांना रोजगार मिळवण्यासाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम आणि नोकरीच्या संधी उपलब्ध करून दिल्या जातात.
• सामाजिक आधार: निराधार आणि दुर्बळ लोकांना सामाजिक आधार देण्यासाठी निवारागृहे आणि पुनर्वसन केंद्रे चालवली जातात.

भारतातील सामाजिक सुरक्षा योजना:

• प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना (PMJAY)
• प्रधानमंत्री श्रम योगी मानधन योजना
• अटल पेन्शन योजना
• महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (MGNREGA)

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना
• श्रम व रोजगार मंत्रालय, भारत सरकार

सामाजिक सुरक्षा म्हणजे सरकारद्वारे नागरिकांना दिली जाणारी एक प्रकारची मदत आहे. हे विशेषत: वृद्ध नागरिक, बेरोजगार आणि अपंग व्यक्तींना आधार देण्यासाठी तयार केलेली आहे.

सामाजिक सुरक्षा अनेक प्रकारची असते:

• वृद्धावस्था निवृत्ती वेतन: जे नागरिक ठराविक वयानंतर काम करू शकत नाहीत, त्यांना सरकार आर्थिक मदत करते.
• बेरोजगारी विमा: नोकरी गमावलेल्या लोकांना काही काळासाठी आर्थिक मदत दिली जाते.
• अपंगत्व विमा: जे नागरिक शारीरिक किंवा मानसिकदृष्ट्या काम करण्यास असमर्थ आहेत, त्यांना सरकार आर्थिक साहाय्य पुरवते.
• कुटुंब लाभ: काहीवेळा, एखाद्या व्यक्तीच्या कुटुंबाला, जसे की विधवा किंवा मुलांना, आर्थिक मदत दिली जाते.

भारतात सामाजिक सुरक्षा:

भारतात सामाजिक सुरक्षा योजनांमध्ये अटल पेन्शन योजना, प्रधानमंत्री जीवन ज्योती विमा योजना आणि प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना यांसारख्या योजनांचा समावेश होतो. या योजना नागरिकांना विमा आणि पेन्शनच्या माध्यमातून सुरक्षा प्रदान करतात.

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की सामाजिक सुरक्षा योजना देशाভেদেশে बदलू शकतात.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• ईपीएफओ (EPFO)
• श्रम आणि रोजगार मंत्रालय, भारत सरकार

राजकारणात सामाजिक सुरक्षेचा प्रश्न महत्त्वाचा बनण्याची काही कारणे:

• मतदारांचा दबाव: सामाजिक सुरक्षा योजना लोकांना सुरक्षित आणि स्थिर जीवन जगण्याची संधी देतात. त्यामुळे, मतदार अशा योजनांना पाठिंबा देतात आणि राजकारण्यांवर त्या योजना लागू करण्यासाठी दबाव आणतात.
• गरजू लोकांना मदत: सामाजिक सुरक्षा योजना गरीब, वृद्ध, बेरोजगार आणि अपंग लोकांना मदत करतात. यामुळे, समाजातील दुर्बळ घटकांना आधार मिळतो.
• आर्थिक स्थिरता: सामाजिक सुरक्षा योजना लोकांच्या क्रयशक्तीला चालना देतात. जेव्हा लोकांकडे खर्च करण्यासाठी पैसे असतात, तेव्हा अर्थव्यवस्था अधिक स्थिर राहते.
• सामाजिक समानता: सामाजिक सुरक्षा योजना समाजातील विषमता कमी करण्यास मदत करतात. जेव्हा सर्वांना मूलभूत सुविधा मिळतात, तेव्हा समाजात अधिक समानता येते.
• राजकीय लाभ: सामाजिक सुरक्षा योजना यशस्वी झाल्यास, राजकारण्यांना निवडणुकीत फायदा होतो.

थोडक्यात, सामाजिक सुरक्षा हा राजकारणातील एक महत्त्वाचा विषय आहे कारण तो मतदारांना आकर्षित करतो, गरजू लोकांना मदत करतो, आर्थिक स्थिरता वाढवतो, सामाजिक समानता वाढवतो आणि राजकीय लाभ मिळवून देतो.

सामाजिक सुरक्षितता म्हणजे नागरिकांना जीवनातील काही विशिष्ट धोक्यांपासून संरक्षण देणे. हे धोके आजारपण, बेरोजगारी, वृद्धावस्था किंवा अपंगत्व अशा स्वरूपाचे असू शकतात. सामाजिक सुरक्षितता योजना या धोक्यांमुळे उद्भवणाऱ्या आर्थिक आणि सामाजिक अडचणींवर मात करण्यासाठी मदत करतात.

सामाजिक सुरक्षिततेमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:

भारतात सामाजिक सुरक्षितता:

सामाजिक सुरक्षितता या संकल्पनेचा जन्म जर्मनी या देशात झाला.

जर्मन चान्सेलर ऑटो von बिस्मार्क यांनी 1880 च्या दशकात आरोग्य विमा, अपघात विमा, आणि वृद्धावस्था निवृत्ती वेतन यांसारख्या योजना सुरू केल्या, ज्या सामाजिक सुरक्षिततेच्या आधुनिक प्रणालीची पूर्वसुचना होत्या.

या योजनांचा उद्देश कामगारांना आर्थिक अडचणींपासून संरक्षण देणे हा होता.

संदर्भ:

• Social Security Administration - The Development of Social Security in Germany

वृद्धांसाठी शासकीय मदत मिळवण्यासाठी अनेक योजना उपलब्ध आहेत. त्यापैकी काही प्रमुख योजना आणि त्यांची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:

टीप: योजनांची माहिती वेळोवेळी बदलू शकते, त्यामुळे अर्ज करण्यापूर्वी संबंधित विभागाकडून खात्री करून घ्यावी.

अधिक माहितीसाठी, आपण आपल्या स्थानिक शासकीय कार्यालयात संपर्क साधू शकता.