भाषा प्रकार
भारतीय आर्य भाषांचे प्रकार:
भारतीय आर्य भाषांना तीन मुख्य कालखंडांमध्ये विभागले जाते:
- प्राचीन भारतीय आर्य भाषा (इ.स.पू. 1500 - इ.स.पू. 500):
या कालखंडात वैदिक संस्कृत आणि लौकिक संस्कृत या भाषांचा समावेश होतो.
- मध्य भारतीय आर्य भाषा (इ.स.पू. 500 - इ.स. 1000):
या कालखंडात प्राकृत भाषा आणि अपभ्रंश भाषांचा समावेश होतो. ह्या भाषा संस्कृतमधून विकसित झाल्या.
- आधुनिक भारतीय आर्य भाषा (इ.स. 1000 पासून पुढे):
या कालखंडात मराठी, हिंदी, बंगाली, गुजराती, पंजाबी, सिंधी, इत्यादी भाषांचा समावेश होतो. ह्या भाषा अपभ्रंश भाषांपासून विकसित झाल्या.
मध्य भारतीय आर्य भाषा - प्राकृत भाषा:
प्राकृत भाषा ह्या मध्य भारतीय आर्य भाषांच्या कालखंडात विकसित झाल्या. प्राकृत म्हणजे ‘नैसर्गिक’ किंवा ‘सामान्य’. या भाषा संस्कृतपेक्षा सोप्या होत्या आणि त्या सामान्य लोकांच्या बोलण्यात वापरल्या जात होत्या.
प्राकृत भाषांचे प्रकार:
- शौरसेनी: ही मथुरा आणि आसपासच्या प्रदेशात बोलली जात होती. नाटकांमध्ये उच्चवर्णीय पुरुषdialogue बोलण्यासाठी याचा उपयोग करत.
- मागधी: ही बिहारच्या मगध प्रदेशात बोलली जात होती. बौद्ध धर्माचे त्रिपिटक याच भाषेत लिहिले गेले.
- महाराष्ट्री: ही महाराष्ट्रात बोलली जाणारी प्राकृत भाषा आहे.dialogue अनेक जैन धर्मग्रंथ याच भाषेत लिहिले आहेत.
- पैशाची: ही भाषा उत्तर-पश्चिम भारतात बोलली जात होती.dialogue ह्या भाषेचा उपयोग कथा-कहाण्यांसाठी केला जात असे.
भाषेचे मुख्यत्वे दोन प्रकार आहेत:
-
नैसर्गिक भाषा (Natural Language):
नैसर्गिक भाषा म्हणजे ती भाषा जी मनुष्य स्वतःच्या विचारांचे आदानप्रदान करण्यासाठी उपयोगात आणतो. उदाहरणार्थ: मराठी, हिंदी, इंग्रजी, इत्यादी.
-
कृत्रिम भाषा (Artificial Language):
कृत्रिम भाषा ह्या विशिष्ट उद्देशांसाठी तयार केल्या जातात. त्या मनुष्याद्वारे तयार केल्या जातात, नैसर्गिकरित्या विकसित होत नाहीत. उदाहरणार्थ: संगणक भाषा (C, Java, Python), गणितीयnotation.
आर्य भाषांचे तीन मुख्य प्रकार आहेत:
-
प्राचीन आर्य भाषा:
या भाषा सर्वात जुन्या आहेत आणि त्या वैदिक संस्कृत आणि लौकिक संस्कृतमध्ये आढळतात. ऋग्वेद हा याच भाषेत रचलेला आहे.
-
मध्ययुगीन आर्य भाषा:
या भाषांना प्राकृत भाषा म्हणूनही ओळखले जाते. शौरसेनी, मागधी, महाराष्ट्री आणि पैशाची यांसारख्या प्राकृत भाषांचा यात समावेश होतो.
-
आधुनिक आर्य भाषा:
या भाषांचा विकास मध्ययुगीन प्राकृत भाषांपासून झाला आहे. मराठी, हिंदी, बंगाली, गुजराती, पंजाबी, सिंधी, ओरिया, आसामी, नेपाळी, सिंहली आणि उर्दू यांसारख्या भाषांचा यात समावेश होतो.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
भारतीय आर्य भाषेचे मुख्य प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
- प्राचीन भारतीय आर्य भाषा:
या भाषेत वैदिक संस्कृत आणि संस्कृत भाषांचा समावेश होतो.
- वैदिक संस्कृत: सर्वात प्राचीन भाषा, वेदांमध्ये वापरली जाणारी भाषा.
- संस्कृत: 'शुद्ध' आणि परिष्कृत केलेली भाषा, जी नंतरच्या काळात साहित्य आणि धार्मिक कार्यांसाठी वापरली गेली.
- मध्य भारतीय आर्य भाषा:
या भाषेत प्राकृत भाषा आणि अपभ्रंश भाषांचा समावेश होतो.
- प्राकृत भाषा: सामान्य लोकांच्या बोलीभाषा, ज्यामध्ये पाली, अर्धमागधी, महाराष्ट्री, शौरसेनी आणि मागधी यांचा समावेश होतो.
- अपभ्रंश भाषा: प्राकृत भाषांपासून विकसित झालेल्या भाषा, ज्या आधुनिक भारतीय भाषांच्या विकासाच्या दृष्टीने महत्त्वाच्या आहेत.
- आधुनिक भारतीय आर्य भाषा:
या भाषांचा विकास अपभ्रंश भाषांपासून झाला आहे. मराठी, हिंदी, बंगाली, गुजराती, पंजाबी, सिंधी, उडिया, आसामी, नेपाळी, इत्यादी भाषांचा समावेश होतो.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: