
आंतरराष्ट्रीय अर्थशास्त्र
0
Answer link
'आर्थिक उदारीकरण' ही संकल्पना अनेक देशांच्या संदर्भात वापरली जाते, ज्यांनी आपल्या अर्थव्यवस्थांमध्ये सुधारणा घडवून आणल्या आहेत.
भारतामध्ये 1991 मध्ये आर्थिक उदारीकरण धोरण स्वीकारले गेले. या धोरणाने भारतीय अर्थव्यवस्थेमध्ये अनेक बदल घडवले.
- परवाना राज संपुष्टात आणले.
- सार्वजनिक क्षेत्राचे निर्गुंतवणुकीकरण झाले.
- विदेशी गुंतवणुकीला प्रोत्साहन मिळाले.
- कर प्रणालीमध्ये सुधारणा झाली.
इतर देश:
- चीनने 1978 मध्ये आर्थिक उदारीकरण स्वीकारले.
- ब्राझीलने 1990 च्या दशकात आर्थिक उदारीकरण स्वीकारले.
- रशियाने 1990 च्या दशकात आर्थिक उदारीकरण स्वीकारले.
हे काही देश आहेत ज्यांनी आर्थिक उदारीकरण स्वीकारून आपल्या अर्थव्यवस्थेत सुधारणा घडवून आणल्या.
0
Answer link
1990 पूर्वी जगभरात भांडवली गुंतवणुकीच्या मुक्त हालचालीमध्ये अनेक अडथळे होते. हे अडथळे सरकारांनी त्यांच्या अर्थव्यवस्थांवर नियंत्रण ठेवण्याचा आणि देशांतर्गत उद्योगांचे संरक्षण करण्याचा मार्ग म्हणून केला होता. काही सर्वात सामान्य अडथळ्यांमध्ये विनिमय नियंत्रणे समाविष्ट होती, ज्यामुळे देशांमधील पैशांची देवाणघेवाण होऊ शकते आणि गुंतवणुकीचे निर्बंध, जे इतर देशांमध्ये केल्या जाऊ शकणार्या गुंतवणुकीचे प्रकार मर्यादित करतात. याव्यतिरिक्त, अनेक देशांमध्ये उच्च शुल्क आणि इतर व्यापार अडथळे होते ज्यामुळे परदेशी कंपन्यांना त्यांच्या अर्थव्यवस्थेत गुंतवणूक करणे कठीण होते.
1
Answer link
जागतिक बँकेची कार्ये स्पष्ट करा:
* **गरिबी निर्मूलन:** जगातून गरिबी कमी करणे हे जागतिक बँकेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. गरीब देशांना आर्थिक मदत देऊन त्यांच्या विकासाला चालना देणे, तसेच शिक्षण, आरोग्य, आणि सामाजिक सुरक्षा यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये गुंतवणूक करणे हे बँकेचे ध्येय आहे.
* **आर्थिक विकास:** विकसनशील देशांना आर्थिक आणि तांत्रिक साहाय्य पुरवून त्यांच्या विकासाला गती देणे हे बँकेचे महत्त्वाचे कार्य आहे. पायाभूत सुविधा प्रकल्प, जसे की रस्ते, ऊर्जा प्रकल्प, आणि पाणीपुरवठा योजनांसाठी बँक कर्ज देते.
* **कर्ज आणि अनुदान:** जागतिक बँक गरीब देशांना कमी व्याजदरात कर्ज आणि अनुदान देते. हे कर्ज शिक्षण, आरोग्य, कृषी विकास, आणि पर्यावरण संरक्षणासाठी वापरले जाते.
* **धोरणात्मक सल्ला:** बँक सदस्य राष्ट्रांना आर्थिक धोरणे आणि विकासाच्या योजनांबद्दल सल्ला देते. चांगल्या धोरणांमुळे विकास Sustainable होतो आणि त्याचा फायदा गरीब लोकांना होतो.
* **क्षमता निर्माण:** विकसनशील देशांमध्ये क्षमता निर्माण करणे, म्हणजे तेथील लोकांना प्रशिक्षण देणे आणि संस्था मजबूत करणे, हे बँकेचे महत्त्वाचे कार्य आहे. यामुळे देशांना स्वतःच्या समस्यांवर तोडगा काढण्यास मदत होते.
* **जागतिक सहकार्य:** जागतिक बँक इतर आंतरराष्ट्रीय संस्था, जसे की संयुक्त राष्ट्र आणि आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF), यांच्यासोबत काम करते. जगातील विकास आणि स्थिरता वाढवण्यासाठी हे सहकार्य महत्त्वाचे आहे.
* **पर्यावरण संरक्षण:** जागतिक बँक पर्यावरणपूरक विकासाला प्रोत्साहन देते. प्रदूषण कमी करणे, नैसर्गिक साधनसंपत्तीचे जतन करणे, आणि हवामान बदलाचा सामना करणे यांसाठी बँक विविध प्रकल्पांना मदत करते.
* **संकट व्यवस्थापन:** नैसर्गिक आपत्ती किंवा आर्थिक संकट आले तर जागतिक बँक तातडीने मदत पुरवते. यामुळे संकटांचा सामना करण्यासाठी देशांना अधिक सक्षम बनवते.
जागतिक बँकेची ही कार्ये एकत्रितपणे जगाला अधिक समृद्ध आणि न्याय्य बनवण्यात मदत करतात.
0
Answer link
चीनने डेंग श्याओपिंग यांच्या नेतृत्वाखाली उदारिकरणाचे धोरण स्वीकारून आर्थिक प्रगती साध्य केली.
डेंग श्याओपिंग यांनी 1978 मध्ये 'सुधारणा आणि खुले धोरण' (Reform and Opening Up) सुरू केले, ज्यामुळे चीनच्या अर्थव्यवस्थेत मोठे बदल झाले.
- त्यांनी कृषी क्षेत्रात सुधारणा केल्या.
- उद्योगांना चालना दिली.
- परदेशी गुंतवणुकीला प्रोत्साहन दिले.
या धोरणांमुळे चीन जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनला.
संदर्भ: