जागतिक अर्थव्यवस्था
- कृषी क्षेत्रातील समस्या:
पहिल्या महायुद्धाच्या काळात शेतीमालाची मागणी वाढली होती, त्यामुळे उत्पादन वाढले. युद्ध संपल्यानंतर मागणी घटली आणि उत्पादन जास्त राहिल्याने शेतीमालाच्या किमती कोसळल्या. यामुळे शेतकरी कर्जबाजारी झाले.
- औद्योगिक उत्पादन घट:
खप कमी झाल्यामुळे अनेक उद्योगांनी उत्पादन घटवले, ज्यामुळे कामगारांना कामावरून कमी करण्यात आले. यामुळे लोकांकडे पैसा कमी झाला आणि मागणी आणखी घटली.
- शेअर बाजारातीलcrash:
१९२९ मध्ये अमेरिकेच्या शेअर बाजारात मोठी crash झाली. अनेक गुंतवणूकदारांनी आपले शेअर्स विकायला काढल्यामुळे शेअर्सच्या किमती खूप खाली आल्या आणि लोकांना खूप मोठे आर्थिक नुकसान झाले. Britannica-Causes of the Great Depression
- बँकिंग संकट:
शेअर बाजारातील crash आणि आर्थिक अडचणींमुळे अनेक बँका दिवाळखोर झाल्या. लोकांचा बँकांवरील विश्वास उडाला आणि त्यांनी ठेवी काढायला सुरुवात केली, ज्यामुळे बँकिंग व्यवस्था कोलमडली.
- आंतरराष्ट्रीय व्यापार घट:
महामंदीमुळे अनेक देशांनी आयात-निर्यात धोरणे बदलली, त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय व्यापार घटला. अमेरिकेने आयात शुल्क वाढवल्याने इतर देशांना अमेरिकेत माल विकणे कठीण झाले.
जागतिक वृद्धी दर (World Growth Rate) विवेचन
जागतिक वृद्धी दर म्हणजे जागतिक अर्थव्यवस्थेचा एका विशिष्ट कालावधीतील वाढीचा दर. सामान्यतः, हा दर सकल राष्ट्रीय उत्पादनात (GDP)percent मध्ये मोजला जातो. जागतिक वृद्धी दर अनेक घटकांवर अवलंबून असतो, जसे की:
- लोकसंख्या वाढ: लोकसंख्या वाढल्यास वस्तू व सेवांची मागणी वाढते, ज्यामुळे वृद्धी दरावर सकारात्मक परिणाम होतो.
- तंत्रज्ञान: नवीन तंत्रज्ञानाच्या शोधामुळे उत्पादन क्षमता वाढते आणि आर्थिक विकास होतो.
- गुंतवणूक: देशांतर्गत आणि विदेशी गुंतवणूक वाढल्यास उत्पादन आणि रोजगार वाढतो.
- व्यापार: आंतरराष्ट्रीय व्यापारात वाढ झाल्यास आर्थिक वृद्धीला चालना मिळते.
- राजकीय आणि सामाजिक स्थिरता: राजकीय आणि सामाजिक स्थिरता असल्यास गुंतवणूकदार आणि व्यवसाय वाढीसाठी अनुकूल वातावरण निर्माण होते.
जागतिक बँकेच्या अंदाजानुसार, 2024 मध्ये जागतिक वृद्धी दर 2.4% राहण्याचा अंदाज आहे. 2023 मध्ये हा दर 2.6% होता.
IMF (आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी) ने 2024 साठी जागतिक विकास दर 3.2% वर्तवला आहे.
जागतिक वृद्धी दराचे विश्लेषण करणे महत्त्वाचे आहे कारण ते जागतिक अर्थव्यवस्थेच्या आरोग्याचे निर्देशक आहे. या माहितीचा उपयोग करून सरकार आणि व्यवसाय भविष्यातील धोरणे ठरवू शकतात.
अधिक माहितीसाठी:
- जागतिक बँकेचा अहवाल (World Bank)
- आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीचा अहवाल (IMF)
जागतिक महामंदीची (The Great Depression) सुरुवात अमेरिकेमध्ये झाली.
१९२९ मध्ये अमेरिकेतील वॉल स्ट्रीट (Wall Street) येथील शेअर बाजार कोसळला आणि यानंतर जागतिक महामंदीला तोंड द्यावे लागले. ही महामंदी केवळ अमेरिकेपर्यंतच मर्यादित नव्हती, तर त्याचे परिणाम जगातील अनेक देशांवर झाले.
महामंदीची कारणे:
- शेअर बाजारात मोठ्या प्रमाणावर गुंतवणूक आणि सट्टेबाजी.
- उत्पादन आणि मागणीतील असमतोल.
- आंतरराष्ट्रीय व्यापारात घट.
या महामंदीमुळे अनेक लोकांच्या नोकऱ्या गेल्या, बँका दिवाळखोर झाल्या आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेवर गंभीर परिणाम झाला.
अधिक माहितीसाठी: आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता.
Britannica - Great Depression