राजव्यवस्था

छत्रपती शिवाजीराजे जेव्हा पुण्याचा कारभार पाहू लागले, तेव्हा त्यांनी स्वतःची स्वतंत्र राजमुद्रा तयार केली. ही राजमुद्रा संस्कृत भाषेत होती. ती खालीलप्रमाणे-

संस्कृत :

"प्रतिपच्चंद्रलेखेव वर्धिष्णुर्विश्ववंदिता शाहसुनोः शिवस्यैषा मुद्रा भद्राय राजते"

मराठी :

ज्याप्रमाणे प्रतिपदेचा चंद्र वाढत जातो, आणि साऱ्या विश्वात वंदनीय होतो, तशीच शहाजींचा पुत्र शिवाजींची ही मुद्रा व तिचा लौकिक वाढत जाईल.

इंग्रजी :

The glory of this Mudra of Shahaji’s son Shivaji (Maharaj ) will grow like the first day moon .It will be worshiped by the world & it will shine only for well being of people.

राजमुद्रा

छत्रपती शिवाजी महाराजांची राजमुद्रा

छत्रपती शिवाजीराजे जेव्हा पुण्याचा कारभार पाहू लागले, तेव्हा त्यांनी स्वतःची स्वतंत्र राजमुद्रा तयार केली. ही राजमुद्रा संस्कृत  भाषेत होती. ती खालीलप्रमाणे-

"प्रतिपच्चंद्रलेखेव वर्धिष्णुर्विश्ववंदिता शाहसुनोः शिवस्यैषा मुद्रा भद्राय राजते"

मराठी अर्थ –

प्रतिपदेच्या चंद्रकलेप्रमाणे वाढत जाणारी आणि विश्ववंदनीय असणारी अशी ही शहाजींचे पुत्र शिवाजी यांची (राज) मुद्रा (प्रजेच्या) कल्याणासाठी विराजमान होते.

शिवाजी महाराजांची राजचिन्हे
सुवर्ण नाणी :-होन आणि प्रताप या नावाची सोन्याची नाणी छत्रपति शिवाजी महाराजांनी पाडली. सोन्याचे नाणे पडण्याचा अधिकार फक्त सार्वभौम राजलाच असतो.महाराजांनी या सुवर्णनाण्या शिवाय१) शिवराई२) सापिक३) फलम४) चक्र या नावांचीहि तांब्याची नाणी पाडली. यापैकी फलम व चक्र या प्रकारची नाणी अद्याप उपलब्ध झालेली नाहीत. होन व प्रताप ही नाणी मात्र उपलब्ध आहेत. या नाण्याचे प्रत्येक वजन सामान्यत: अडीच ग्रॉम आहे.