प्राणी वर्तन

कै. मारुती चितमपल्ली यांनी वर्णलेला माकडाची लाकडे हा अनुभव नेमका कोणत्या अभ्यासकाला आला आहे, याची माहिती सध्या उपलब्ध नाही.

मारुती चितमपल्ली हे प्रसिद्ध लेखक आणि वन्यजीव अभ्यासक होते. त्यांनी अनेक वर्षे जंगलांमध्ये वास्तव्य केले. त्यांचे 'जंगल गाथा', 'पक्षी', 'रानवारा' आणि 'वाघ आणि माणूस' हे वन्यजीवनावर आधारित लेखन खूप प्रसिद्ध आहे.

माकडांची लाकडे' या अनुभवाचा उल्लेख त्यांच्या कोणत्या पुस्तकात आहे, हे निश्चितपणे सांगता येत नाही. त्यामुळे, हा अनुभव इतर कोणत्या वन्यजीव अभ्यासकाला आला आहे का, हे सध्या सांगणे कठीण आहे.

या संदर्भात अधिक माहिती मिळवण्यासाठी, मारुती चितमपल्ली यांच्या पुस्तकांचे आणि त्यांच्यावरील लेखांचे वाचन करणे उपयुक्त ठरू शकते.

भुकेलेल्या वासराकडे त्याची आई म्हणजेच गाय धाव घेते. गाय आपल्या वासराला चाटून- Annal चाटून त्याला शांत करते आणि त्याला दूध पाजते.

हत्ती स्वतःचे घर बांधत नाही, कारण:

• शारीरिक क्षमता: हत्तींना घर बांधण्यासाठी आवश्यक असणारी शारीरिक क्षमता नसते. त्यांना लाकूड तोडणे, दगड उचलणे किंवा इतर बांधकाम साहित्य हाताळणे जमत नाही.
• शिकण्याची क्षमता: घर बांधण्यासाठी लागणारे कौशल्य आणि ज्ञान हत्तींमध्ये उपजत: नसते. ते शिक्षण आणि अनुभवाने मिळवावे लागते, जे हत्तींमध्ये दिसून येत नाही.
• गरज नाही: हत्ती कळपात राहतात आणि ते सतत अन्नाच्या शोधात फिरत असतात. त्यामुळे त्यांना एकाच ठिकाणी कायमस्वरूपी घर बांधण्याची गरज भासत नाही.
• नैसर्गिक निवारा: हत्तींना नैसर्गिकरित्या झाडे, गुंफा आणि इतर नैसर्गिक निवारे उपलब्ध असतात. त्यामुळे ते स्वतःचे घर बांधण्याऐवजी त्यांचा वापर करतात.

• स्वभाव: लांडगे हे जंगली प्राणी आहेत. ते माणसाळलेले नसतात. त्यामुळे ते पाळीव प्राण्यांप्रमाणे माणसांशी जुळवून घेऊ शकत नाहीत.
• शिकारी वृत्ती: लांडग्यांमध्ये शिकार करण्याची तीव्र instincts असतात. त्यामुळे ते घरात इतर पाळीव प्राणी, लहान मुले किंवा घरातील सदस्यांवर हल्ला करू शकतात.
• प्रशिक्षण: लांडग्यांना प्रशिक्षण देणे खूप कठीण आहे. ते हट्टी आणि स्वतंत्र विचारसरणीचे असल्यामुळे माणसांचे आदेश पाळायला तयार नसतात.
• सुरक्षितता: लांडगे धोकादायक ठरू शकतात. त्यांच्या unpredictability मुळे ते माणसांसाठी सुरक्षित नाहीत.
• कायदेशीर अडचणी: अनेक ठिकाणी लांडगे पाळणे कायद्याने गुन्हा आहे. कारण तेथील स्थानिक पर्यावरणासाठी ते हानिकारक ठरू शकतात.

त्यामुळे, लांडगा हा पाळीव प्राणी म्हणून ठेवण्यासाठी योग्य नाही.

टीप: काही ठिकाणी लांडग्यांचे संकरित (hybrid) प्राणी पाळले जातात, पण ते सुद्धा पूर्णपणे सुरक्षित नसतात.

क्लाउनफिश, क्रोसेस, मोरे इल्स, गोबीज आणि इतर माशांच्या प्रजाती लिंग बदल करू शकतात.

तर रीड जातीचा बेडूक देखील लिंग बदलू शकतो बघा.

पाल तिची शेपटी अनेक कारणांमुळे टाकते, त्यापैकी काही मुख्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. शिकारी प्राण्यांपासून बचाव:

   जेव्हा पाल धोक्यात येते, तेव्हा ती स्वतःचा जीव वाचवण्यासाठी शेपटी टाकते. तुटलेली शेपटी काही काळपर्यंत फडफडत राहते, ज्यामुळे शिकारी प्राण्याचे लक्ष विचलित होते आणि पालेला पळून जाण्यासाठी वेळ मिळतो.

2. तणाव:

   अति तणाव किंवा भीतीमुळे पाल स्वतःची शेपटी तोडू शकते. वातावरण असुरक्षित वाटल्यास, ती स्वतःला वाचवण्यासाठी हे पाऊल उचलते.

3. शेपटीला झालेली दुखापत:

   जर पालेच्या शेपटीला दुखापत झाली, तर ती स्वतःच तुटून पडते. यामुळे पालेला लवकर बरे होण्यास मदत होते आणि पुढील संक्रमण टाळता येते.

4. ऊर्जा वाचवणे:

   शेपटी तुटल्यानंतर, पाल तिच्या शरीरातील ऊर्जा वाचवते, जी शेपटीच्या दुरुस्तीसाठी आवश्यक असते. यामुळे तिला इतर महत्त्वाच्या कार्यांवर लक्ष केंद्रित करता येते.

टीप: शेपटी तुटल्यानंतर पाल पुन्हा शेपटी वाढवू शकते, पण ती पहिल्यासारखी नसते. नवीन शेपटी थोडी वेगळी आणि कमी हाडांची असू शकते.

             ☬ निसर्गाने प्रत्येकाच्या संरक्षणाची व्यवस्था करून ठेवलेली आहे. झेब्राच्या अंगावर असलेले काळे-पांढरे पट्टेही असेच आहेत. त्याबाबत सतत संशोधन होत असते. द‍ृष्टिभ्रम निर्माण करणे हा त्यामागील हेतू असावा, असे एक संशोधन गेल्यावेळी झाले होते. आता संशोधकांनी म्हटले आहे की, हा द‍ृष्टिभ्रम केवळ मोठ्या शिकार्‍यांसाठीच नाही तर माशीसारख्या छोट्या जीवांसाठीही आहे. किडे-माश्या यांच्यापासून रक्षण करण्यासाठी झेब्य्राला अशा पट्ट्यांचा उपयोग होतो.

*रक्‍त शोषणारे किडे व माश्यांना दूर ठेवण्यासाठी झेब्रा या पट्ट्यांचा उपयोग करीत असतो, असे संशोधकांनी म्हटले आहे. या किड्यांना दूर ठेवून ते त्यांच्यामुळे फैलावणार्‍या रोगांनाही दूर ठेवत असतात. संशोधकांनी यासाठी एक प्रयोग करून पाहिला. त्यांनी घोड्याच्या देहावर असे पट्टे निर्माण करून तिथे किती किडे, माश्या येतात यावर नजर ठेवली. त्यांना असे दिसून आले की नेहमीप्रमाणेच अनेक किडे व माश्या तिथे आल्या;ⁱ  पण या पट्ट्यांमुळे त्यांना तिथे उतरण्यात अडचण येत होती. ब्रिस्टल युनिव्हर्सिटीतील मार्टिन हाऊ यांनी याबाबतचे संशोधन केले आहे. त्यांनी सांगितले की या माश्या तिथे आल्यावर पट्ट्यांमुळे त्यांचे डोळे भ्रमित होत असत. द‍ृष्टीत अडचण आल्याने त्यांना तिथे उतरण्यात अडचणी आल्या.आपण वाचत आहात माहिती सेवा ग्रूप पेठवडगावची पोस्ट,झेब्राला आफ्रिकन हॉर्स सिकनेस, ट्रायपेंसोमाइसिस आणि एन्फ्लुएंझासारख्या काही घातक आजारांचा धोका असतो. हे आजार हॉर्स फ्लाईज नावाच्या माशीमुळे फैलावतात. अशा माश्यांना दूर ठेवण्यासाठीही त्यांच्या शरीरावरील या पट्ट्यांचा उपयोग होत असतो.