फळबाग लागवड
0
Answer link
टरबूज (Watermelon) हे उन्हाळ्यातील एक लोकप्रिय फळ आहे. टरबूज लागवड आणि व्यवस्थापनाबद्दलची माहिती खालीलप्रमाणे:
1. हवामान आणि जमीन:
- टरबूजाला उष्ण आणि कोरडे हवामान चांगले मानवते.
- 60 ते 70 अंश फॅरेनहाइट तापमान आवश्यक असते.
- पाण्याचा चांगला निचरा होणारी आणि वालुकामय जमीन आवश्यक आहे.
- सामु (pH) 6.0 ते 7.0 च्या दरम्यान असावा.
2. वाण (Varieties):
- ॲ शुगर बेबी, अर्का ज्योती, फुले शर्वती, नामधारी-एनएस 295, इंडो अमेरिकन- बाहुबली यांसारख्या सुधारित वाणांचा वापर करावा.
3. लागवड:
- लागवड साधारणपणे जानेवारी-फेब्रुवारी महिन्यात करतात.
- बियांची पेरणी 2.5 ते 3.0 मीटर अंतरावर करावी.
- प्रत्येक ठिकाणी 2 ते 3 बिया लावाव्यात.
4. खत व्यवस्थापन:
- लागवडीच्या वेळी प्रति हेक्‍टरी 20 ते 25 टन शेणखत जमिनीत मिसळावे.
- रासायनिक खतांमध्ये नत्र, स्फुरद आणि पालाश (NPK) योग्य प्रमाणात द्यावे.
- 40 किलो नत्र, 20 किलो स्फुरद आणि 20 किलो पालाश प्रति एकर द्यावे. नत्राचा दुसरा हप्ता लागवडीनंतर एक महिन्याने द्यावा.
5. पाणी व्यवस्थापन:
- टरबुजाला नियमित पाण्याची आवश्यकता असते.
- ठिबक सिंचनाचा (Drip irrigation) वापर करणे फायदेशीर ठरते.
- वेळेवर पाणी दिल्याने फळांची गुणवत्ता सुधारते.
6. रोग आणि कीड नियंत्रण:
- रोग: मर रोग, फळ सडणे यांसारख्या रोगांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी योग्य उपाययोजना कराव्यात.
- कीड: फळमाशी, तुडतुडे यांसारख्या किडींच्या नियंत्रणासाठी योग्य कीटकनाशकांचा वापर करावा.
7. काढणी आणि उत्पादन:
- टरबूज लागवडीनंतर साधारणपणे 80 ते 90 दिवसांत काढणीस येतात.
- फळांचा रंग आणि देठ पाहून काढणी करावी.
- योग्य व्यवस्थापनाने प्रति हेक्‍टरी 25 ते 30 टन उत्पादन मिळू शकते.
अधिक माहितीसाठी:
- कृषी विभाग, महाराष्ट्र शासन krishi.maharashtra.gov.in
- ॲग्री tutorial युट्युब चॅनेल agri tutorial youtube channel
हे मार्गदर्शन तुम्हाला टरबूज लागवड आणि व्यवस्थापनात मदत करेल.
4
Answer link
आंबा लागवड
पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी एप्रिल-मे महिन्यांत आंबा लागवड करताना 10 x 10 मीटर अंतरावर 1 x 1 x 1 मीटर आकाराचे खड्डे खणून ते चांगली माती आणि तीन घमेली शेणखत आणि दोन किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट याच्या मिश्रणाने भरून ठेवावेत. आंब्याच्या हापूस, केसर, रत्ना, सुवर्णा, साईसुगंध या जाती लागवडीसाठी निवडाव्यात. पावसाळा सुरू होताच चांगल्या जातीची कलमे सरकारमान्य किंवा शासकीय, कृषी विद्यापीठाच्या रोपवाटिकेतून आणून लागवड पूर्ण करावी. लागवड करताना कलमांची पिशवी अलगद कापून, मातीच्या हुंडीसह खड्ड्याच्या मध्यभागी लावावे. लागवड करताना कलमांचा जोड जमिनीवर राहील याची काळजी घ्यावी. कलमांना काठीचा आधार द्यावा. हापूस जातीची लागवड करायची असल्यास परागीकरण व उत्पादनाच्या वाढीसाठी 10 ते 15 टक्के झाडे केसर, रत्ना, सिंधू किंवा गोवामानकूर या जातीची कलमे बागेत लावावीत.
पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी एप्रिल-मे महिन्यांत आंबा लागवड करताना 10 x 10 मीटर अंतरावर 1 x 1 x 1 मीटर आकाराचे खड्डे खणून ते चांगली माती आणि तीन घमेली शेणखत आणि दोन किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट याच्या मिश्रणाने भरून ठेवावेत. आंब्याच्या हापूस, केसर, रत्ना, सुवर्णा, साईसुगंध या जाती लागवडीसाठी निवडाव्यात. पावसाळा सुरू होताच चांगल्या जातीची कलमे सरकारमान्य किंवा शासकीय, कृषी विद्यापीठाच्या रोपवाटिकेतून आणून लागवड पूर्ण करावी. लागवड करताना कलमांची पिशवी अलगद कापून, मातीच्या हुंडीसह खड्ड्याच्या मध्यभागी लावावे. लागवड करताना कलमांचा जोड जमिनीवर राहील याची काळजी घ्यावी. कलमांना काठीचा आधार द्यावा. हापूस जातीची लागवड करायची असल्यास परागीकरण व उत्पादनाच्या वाढीसाठी 10 ते 15 टक्के झाडे केसर, रत्ना, सिंधू किंवा गोवामानकूर या जातीची कलमे बागेत लावावीत.
1
Answer link
आंबा हे भारताचे राष्ट्रीय फळ असून सुमारे ४००० वर्षापासुन आंब्याची लागवड अस्तित्वात आहे. महाराष्ट्राचे ४.८५ लाख हेक्टर क्षेत्र या पिकाखाली असून त्यापासुन १२.१२ लाख मे.टन उत्पादन मिळते.
जमीन
मध्यम ते भारी प्रतीची, १.५ ते २.० मी. खोलाची, पाण्याचा चांगला निचरा होणारी
सुधारित जाती व संकरित जाती
हापूस, केसर, रत्ना, सिंधू, कोकण रुची, कोकण राजा, सुवर्णा, सम्राट, पायरी, लंगडा, वनराज
अभिवृदधी किंवा रोप तयार करणे
पारंपारिक पद्धतीमध्ये आंब्याची अभिवृद्धी कोयापासून केली जाते. कोय कलम, मृदूकाष्ठ कलम, व्हिनियर कलम या पद्धतीद्वारे कलमे तयार करुन अभिवृद्धी करण्यात येते.
लागवड
१० X १० मी भारी जमिनीत
९ X ९ मी मध्यम जमिनीत
१ X १ X १ मी. आकाराचे खडे घेऊन शेपाखत (४० -५० किलो) + पोयटा माती + सिंगल सुपर फॉस्पेट (२ किलो) मिश्रणाने भरावेत.
खते
एक वर्ष वयाच्या झाडास १५ किलो कंपोस्ट खत, १५० ग्रॅम नत्र, ५० ग्रॅम स्फुरद १०० ग्रॅम पालाश पावसाळ्याच्या सुरुवातीस चर खोदून द्यावेत. दरवर्षी ही मात्रा समप्रमाणात वाढवून १० व्या वर्षापासुन प्रत्येक झाडास ५० किलो कंपोस्ट खत, १.५ किलो नत्र, ५०० ग्रॅम स्फुरद व १ किलो पालाश बांगडी पद्धतीने जून महिन्यात द्यावे.
पाणी व्यवस्थापन
पाण्याची उपलब्धता असल्यास फळधारणेनंतर ३ – ४ पाण्याच्या पाळ्या द्याव्यात.
आंतरपिके
आंबा बागेत १० वर्षापर्यंत भाजीपाला, द्विदल, शेंगवर्गीय, धैंचा, ताग ही पिके आंतरपिके म्हणून घेता येतात.
फळांची काढणी
आंबा फळे १४ आणे (८५ %) पक्वतेची काढावीत. यावेळी फळांना लालसर रंगाची छटा येते. फळांचा रंग गर्द हिरव्यापासून फिकट होतो तसेच फळांच्या देठानजीक खोलगट भाग तयार होतो. यावेळी फळांची विशिष्ट घनता १.०२ ते १.०४ एवढी असावी. फळांची काढणी देठासहित करावी. फळे सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी चारनंतर काढावीत.
प्रतवारी
> ३५० ग्रॅम, ३००- ३५१ ग्रॅम, २५१ ते ३०० ग्रॅम व २५० ग्रॅम पेक्षा कमी वजनाची अशी प्रतवारी करावी. प्रतवारी झाल्यावर फळे ५०० पीपीएम कार्बनडेन्झिम (०.५ ग्रॅम कार्बनडेन्झिम १ लिटर पाण्यात ) च्या द्रावणात १० मि. बुडवावीत त्यामुळे काढणीनंतर फळे कुजण्याचे प्रमाण कमी होते. त्यानंतर फळे पंख्याखाली वाळवून खोक्यामध्ये भरावीत.
कीड व रोग नियंत्रण
तुडतुडे
पिल्ले व पुर्ण वाढलेले तुडतुडे कोवळी पाने, मोहोर व छोट्या फळांच्या देठातून रस शोषतात. यामुळे पाने वेडीवाकडी होतात, पालवी कोमेजते, मोहोर गळतो. तसेच छोटी फळेही गळतात. मोहोराच्या वेळी तुडतुड्यांचा प्रादुर्भाव प्रकर्षाने जाणवतो. किडीच्या नियंत्रणासाठी बागेत पुरेसा सुर्यप्रकाश राहील अशा प्रकारे फांद्यांची विरळणी करावी. वेळोवेळी बागेचे सर्वेक्षण करुन तुडतुडे पिलांच्या अवस्थेत असतानाच डायमेथोएट ३० ई.सी (१० मिली/१० ली) किंवा मेनिट्रोथिऑन (५० ई.सी (१० मिली/१० ली) कीटकनाशकाची फवारणी करावी.
मिजमाशी
मिजमाशी कोवळ्या पालवीच्या दांड्यावर, पानांच्या देठावर, मोहोराच्या मधल्या दांड्यावर, तसेच मोहोराच्या तु-यांवर अंडी घालते व त्यातुन बाहेर येणारी पांढरट पिवळसर अळी आतील पेशींवर उपजीविका करते. परिणामी त्या ठिकाणी बारीक फुगारे काळी गाठ तयार होते. अशा असंख्य गाठी पालवीवर व मोहोरावर दिसून येतात. व त्यामुळे पालवी व मोहोर करपतो. जून जुलैमधील पालवीवरील मिजमाशीचे नियंत्रण करण्यासाठी पावसाळ्यात उघडीप पाहून डायमेथोएट ३० ई.सी (१० मिली/१० ली) किंवा मेनिट्रोथिऑन (५० ई.सी (१० मिली/१० ली) फवारावे. या कीडीची अळी जमिनीत कोषावस्थेत जात असल्यामुळे पाऊस थांबल्यावर झाडाखालची जमीन नांगरुन त्यात मिथील पॅराथिऑनची भुकरी मिसळावी.
फुलकिडे
फुलकि़डे पानांची खालची बाजू तसेच मोहोराचे दांडे व फुले खरवडतात यामुळे पाने वरच्या बाजूला वळून पानाचा रंग करडा बनतो. मोहोर तांबूस होऊन गळतो व फळधारणा होत नाही. फळांची साल खरवडून त्यातून येणारा रस शोषतात. फुलकिडीचा प्रादुर्भाव नोव्हेंबर – फेब्रुवारी महिन्यापर्यत दिसून येतो. फुलकिडीचा सिरटोथ्रिप्स डार्सेलिस या प्रजातीच्या नियंत्रणासाठी डायमेथोएट ३० ई.सी (१०मिली/ १० ली) किंवा फोझॅलॉन ३५ ई.सी. (१०मिली/ १० ली) या किटकनाशकाची फवारणी करावी. आंबा फळावर आढळून येणा-या थ्रिप्स प्लॅक्स व (२.५ मिली/ १० ली) व त्यानंतर आवश्यकता भासल्यास थायमेथोक्झाम २५ WG (२ग्रॅम/१० ली) या कीटकनाशकाची फवारणी करावी.
फळमाशी
फळ पिकण्याच्या अवस्थेत असताना मादी फळांच्या सालीत अंडी घालते. त्यातून बाहेर येणा-या अळ्या गरावर उपजीविका करतात. किडीच्या नियंत्रणासाठी कीडग्रस्त फळे नष्ट करावीत. झाडाखाली जमीन नांगरावी. कामगंध सापळे वापरावेत.
रोग
भूरी
मोहर व कच्च्या फळांची गळ होते. नियंत्रणासाठी रोगग्रस्त पाने, मोहर नष्ट करावेत. ०.२% गंधकाची पहिली फवारणी करावी. १५ दिवसांनी ०.१ % डिनोकॅपची दुसरी फवारणी करावी.
डायबॅक
रोगग्रस्त फांद्या शेंड्यापासून वाळायला लागतात. नियंत्रणासाठी निरोगी कलमांची निवड करावी. रोगग्रस्त फांद्यांची ३ इंच खालपासून छाटणी करावी. त्यानंतर ०.३ % ऑक्झीक्लोराइडची फवारणी करावी.
जमीन
मध्यम ते भारी प्रतीची, १.५ ते २.० मी. खोलाची, पाण्याचा चांगला निचरा होणारी
सुधारित जाती व संकरित जाती
हापूस, केसर, रत्ना, सिंधू, कोकण रुची, कोकण राजा, सुवर्णा, सम्राट, पायरी, लंगडा, वनराज
अभिवृदधी किंवा रोप तयार करणे
पारंपारिक पद्धतीमध्ये आंब्याची अभिवृद्धी कोयापासून केली जाते. कोय कलम, मृदूकाष्ठ कलम, व्हिनियर कलम या पद्धतीद्वारे कलमे तयार करुन अभिवृद्धी करण्यात येते.
लागवड
१० X १० मी भारी जमिनीत
९ X ९ मी मध्यम जमिनीत
१ X १ X १ मी. आकाराचे खडे घेऊन शेपाखत (४० -५० किलो) + पोयटा माती + सिंगल सुपर फॉस्पेट (२ किलो) मिश्रणाने भरावेत.
खते
एक वर्ष वयाच्या झाडास १५ किलो कंपोस्ट खत, १५० ग्रॅम नत्र, ५० ग्रॅम स्फुरद १०० ग्रॅम पालाश पावसाळ्याच्या सुरुवातीस चर खोदून द्यावेत. दरवर्षी ही मात्रा समप्रमाणात वाढवून १० व्या वर्षापासुन प्रत्येक झाडास ५० किलो कंपोस्ट खत, १.५ किलो नत्र, ५०० ग्रॅम स्फुरद व १ किलो पालाश बांगडी पद्धतीने जून महिन्यात द्यावे.
पाणी व्यवस्थापन
पाण्याची उपलब्धता असल्यास फळधारणेनंतर ३ – ४ पाण्याच्या पाळ्या द्याव्यात.
आंतरपिके
आंबा बागेत १० वर्षापर्यंत भाजीपाला, द्विदल, शेंगवर्गीय, धैंचा, ताग ही पिके आंतरपिके म्हणून घेता येतात.
फळांची काढणी
आंबा फळे १४ आणे (८५ %) पक्वतेची काढावीत. यावेळी फळांना लालसर रंगाची छटा येते. फळांचा रंग गर्द हिरव्यापासून फिकट होतो तसेच फळांच्या देठानजीक खोलगट भाग तयार होतो. यावेळी फळांची विशिष्ट घनता १.०२ ते १.०४ एवढी असावी. फळांची काढणी देठासहित करावी. फळे सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी चारनंतर काढावीत.
प्रतवारी
> ३५० ग्रॅम, ३००- ३५१ ग्रॅम, २५१ ते ३०० ग्रॅम व २५० ग्रॅम पेक्षा कमी वजनाची अशी प्रतवारी करावी. प्रतवारी झाल्यावर फळे ५०० पीपीएम कार्बनडेन्झिम (०.५ ग्रॅम कार्बनडेन्झिम १ लिटर पाण्यात ) च्या द्रावणात १० मि. बुडवावीत त्यामुळे काढणीनंतर फळे कुजण्याचे प्रमाण कमी होते. त्यानंतर फळे पंख्याखाली वाळवून खोक्यामध्ये भरावीत.
कीड व रोग नियंत्रण
तुडतुडे
पिल्ले व पुर्ण वाढलेले तुडतुडे कोवळी पाने, मोहोर व छोट्या फळांच्या देठातून रस शोषतात. यामुळे पाने वेडीवाकडी होतात, पालवी कोमेजते, मोहोर गळतो. तसेच छोटी फळेही गळतात. मोहोराच्या वेळी तुडतुड्यांचा प्रादुर्भाव प्रकर्षाने जाणवतो. किडीच्या नियंत्रणासाठी बागेत पुरेसा सुर्यप्रकाश राहील अशा प्रकारे फांद्यांची विरळणी करावी. वेळोवेळी बागेचे सर्वेक्षण करुन तुडतुडे पिलांच्या अवस्थेत असतानाच डायमेथोएट ३० ई.सी (१० मिली/१० ली) किंवा मेनिट्रोथिऑन (५० ई.सी (१० मिली/१० ली) कीटकनाशकाची फवारणी करावी.
मिजमाशी
मिजमाशी कोवळ्या पालवीच्या दांड्यावर, पानांच्या देठावर, मोहोराच्या मधल्या दांड्यावर, तसेच मोहोराच्या तु-यांवर अंडी घालते व त्यातुन बाहेर येणारी पांढरट पिवळसर अळी आतील पेशींवर उपजीविका करते. परिणामी त्या ठिकाणी बारीक फुगारे काळी गाठ तयार होते. अशा असंख्य गाठी पालवीवर व मोहोरावर दिसून येतात. व त्यामुळे पालवी व मोहोर करपतो. जून जुलैमधील पालवीवरील मिजमाशीचे नियंत्रण करण्यासाठी पावसाळ्यात उघडीप पाहून डायमेथोएट ३० ई.सी (१० मिली/१० ली) किंवा मेनिट्रोथिऑन (५० ई.सी (१० मिली/१० ली) फवारावे. या कीडीची अळी जमिनीत कोषावस्थेत जात असल्यामुळे पाऊस थांबल्यावर झाडाखालची जमीन नांगरुन त्यात मिथील पॅराथिऑनची भुकरी मिसळावी.
फुलकिडे
फुलकि़डे पानांची खालची बाजू तसेच मोहोराचे दांडे व फुले खरवडतात यामुळे पाने वरच्या बाजूला वळून पानाचा रंग करडा बनतो. मोहोर तांबूस होऊन गळतो व फळधारणा होत नाही. फळांची साल खरवडून त्यातून येणारा रस शोषतात. फुलकिडीचा प्रादुर्भाव नोव्हेंबर – फेब्रुवारी महिन्यापर्यत दिसून येतो. फुलकिडीचा सिरटोथ्रिप्स डार्सेलिस या प्रजातीच्या नियंत्रणासाठी डायमेथोएट ३० ई.सी (१०मिली/ १० ली) किंवा फोझॅलॉन ३५ ई.सी. (१०मिली/ १० ली) या किटकनाशकाची फवारणी करावी. आंबा फळावर आढळून येणा-या थ्रिप्स प्लॅक्स व (२.५ मिली/ १० ली) व त्यानंतर आवश्यकता भासल्यास थायमेथोक्झाम २५ WG (२ग्रॅम/१० ली) या कीटकनाशकाची फवारणी करावी.
फळमाशी
फळ पिकण्याच्या अवस्थेत असताना मादी फळांच्या सालीत अंडी घालते. त्यातून बाहेर येणा-या अळ्या गरावर उपजीविका करतात. किडीच्या नियंत्रणासाठी कीडग्रस्त फळे नष्ट करावीत. झाडाखाली जमीन नांगरावी. कामगंध सापळे वापरावेत.
रोग
भूरी
मोहर व कच्च्या फळांची गळ होते. नियंत्रणासाठी रोगग्रस्त पाने, मोहर नष्ट करावेत. ०.२% गंधकाची पहिली फवारणी करावी. १५ दिवसांनी ०.१ % डिनोकॅपची दुसरी फवारणी करावी.
डायबॅक
रोगग्रस्त फांद्या शेंड्यापासून वाळायला लागतात. नियंत्रणासाठी निरोगी कलमांची निवड करावी. रोगग्रस्त फांद्यांची ३ इंच खालपासून छाटणी करावी. त्यानंतर ०.३ % ऑक्झीक्लोराइडची फवारणी करावी.
0
Answer link
नारळाच्या विविध जाती आहेत आणि त्यांची लागवड करण्याच्या पद्धती थोड्या वेगळ्या आहेत. त्यामुळे, तुम्हाला कोणत्या प्रकारच्या नारळाची लागवड करायची आहे, त्यानुसार माहिती मिळू शकेल.
नारळाच्या मुख्य जाती:
- Tall ( उंच ): या जातीची झाडे उंच वाढतात आणि फळे उशिरा लागतात. उदा. West Coast Tall, East Coast Tall
- Dwarf ( बुटकी ): या जातीची झाडे लहान वाढतात आणि फळे लवकर लागतात. उदा. Chowghat Orange Dwarf, Malayan Yellow Dwarf
- Hybrid ( संकरित ): या जाती दोन वेगवेगळ्या जातींच्या संकरातून तयार केल्या जातात आणि त्या लवकर फळे देतात. उदा. T x D, D x T
लागवड कशी करावी:
- जमीन आणि हवामान: नारळाच्या लागवडीसाठी उष्ण आणि दमट हवामान चांगले असते. पाण्याचा निचरा होणारी जमीन निवडा.
- खड्डा तयार करणे: 1x1x1 मीटर आकाराचे खड्डे तयार करा.
- लागवड: खड्ड्यांमध्ये शेणखत आणि माती মিশ্ৰণ मिसळून घ्या आणि नंतर रोप लावा.
- पाणी व्यवस्थापन: नियमितपणे पाणी द्या.
- खत व्यवस्थापन: झाडांना वेळोवेळी खत द्या.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
0
Answer link
केसर आंब्याची लागवड कशी करावी याबद्दल माहिती खालीलप्रमाणे:
हवामान:
केसर आंब्याला उष्ण व दमट हवामान चांगले मानवते.
जमीन:
मध्यम काळी, पाण्याचा चांगला निचरा होणारी जमीन या आंब्यासाठी योग्य आहे.
लागवडीचा काळ:
केसर आंब्याची लागवड साधारणतः जून-जुलै महिन्यात किंवा सप्टेंबर-ऑक्टोबर महिन्यात करावी.
लागवड पद्धत:
सुरुवातीला 1 x 1 x 1 मीटर आकाराचे खड्डे खोदावेत. दोन झाडांमधील अंतर 10 x 10 मीटर ठेवावे. खड्डे भरताना मातीमध्ये शेणखत आणि आवश्यक रासायनिक खते टाकावीत.
पाणी व्यवस्थापन:
झाडांना नियमितपणे पाणी देणे आवश्यक आहे. उन्हाळ्यात आठवड्यातून एकदा आणि हिवाळ्यात गरजेनुसार पाणी द्यावे.
खत व्यवस्थापन:
झाडांना नियमितपणे खत देणे आवश्यक आहे. शेणखत, कंपोस्ट खत आणि रासायनिक खतांचा वापर करावा.
रोग आणि कीड नियंत्रण:
आंब्याच्या झाडांवर विविध रोग आणि किडींचा प्रादुर्भाव होतो. त्यामुळे नियमितपणे निरीक्षण करून योग्य उपाययोजना करावी.
छाटणी:
झाडाची नियमित छाटणी करणे आवश्यक आहे. छाटणी केल्याने झाडाला योग्य आकार मिळतो आणि फळधारणा चांगली होते.
अधिक माहितीसाठी:
-
कृषी विभाग, महाराष्ट्र शासन: krishi.maharashtra.gov.in
वरील माहितीचा वापर करून आपण केसर आंब्याची यशस्वी लागवड करू शकता.