
अभिलेख व्यवस्थापन
0
Answer link
कायमस्वरूपी जतन करावयाच्या दप्तराची श्रेणी म्हणजे अशी कागदपत्रे किंवा रेकॉर्ड्स, ज्यांचे ऐतिहासिक, कायदेशीर, आर्थिक किंवा संशोधनात्मक महत्त्व असते आणि ते कायमस्वरूपी जतन करणे आवश्यक असते.
या श्रेणीमध्ये खालील प्रकारची कागदपत्रे असू शकतात:
- महत्त्वाचे धोरणात्मक निर्णय: शासनाचे धोरण ठरवणारे निर्णय, नियम आणि कायदे.
- महत्त्वाचे करार: देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील महत्त्वाचे करार.
- ऐतिहासिक नोंदी: ऐतिहासिक घटना, व्यक्ती आणि स्थळांसंबंधी नोंदी.
- आर्थिक नोंदी: शासनाच्या आर्थिक व्यवहारांची माहिती देणारी कागदपत्रे.
- जमीन अभिलेख: जमिनीच्या मालकीचे रेकॉर्ड आणि संबंधित कागदपत्रे.
- न्यायालयीन निर्णय: उच्च न्यायालयांचे आणि सर्वोच्च न्यायालयाचे महत्त्वाचे निर्णय.
- संशोधन आणि विकास: वैज्ञानिक आणि तांत्रिक संशोधनाची कागदपत्रे.
या कागदपत्रांचे जतन करण्याचे फायदे:
- ऐतिहासिक संदर्भ: भूतकाळातील घटना आणि धोरणे समजून घेण्यास मदत करतात.
- कायदेशीर पुरावा: कायदेशीर वाद आणि हक्कांच्या संरक्षणासाठी उपयुक्त.
- धोरण निर्मिती: भविष्यातील धोरणे ठरवण्यासाठी मार्गदर्शन करतात.
- संशोधन: संशोधकांना महत्त्वपूर्ण माहिती उपलब्ध होते.
- पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व: शासकीय कारभारात पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व वाढवते.
कायमस्वरूपी जतन करावयाच्या दप्तरांची निवड करताना त्या कागदपत्रांचे महत्त्व, उपयुक्तता आणि ऐतिहासिक मूल्य विचारात घेतले जाते.
0
Answer link
मूल्यमापनाच्या उत्तर पत्रिका 'क' श्रेणीचे अभिलेख आहेत.
'क' श्रेणीतील अभिलेखांचे वर्गीकरण खालीलप्रमाणे केले जाते:
- परीक्षांचे अर्ज
- उत्तर पत्रिका
- गुणपत्रके
- निकालाचे अहवाल
संदर्भ:
- महाराष्ट्र शासन परिपत्रक: https://www.maharashtra.gov.in/Site/Upload/Government%20Resolutions/Marathi/201311041742090707.pdf
0
Answer link
नस्तीकरणाच्या उभ्या पद्धतीचे (Vertical Filing System) गुण खालीलप्रमाणे आहेत:
- कमी जागेत जास्त कागदपत्रे: उभ्या पद्धतीत कागदपत्रे उभी ठेवल्यामुळे कमी जागेत जास्त कागदपत्रे मावतात.
- कागदपत्रे शोधायला सोपे: प्रत्येक फाईलला लेबल लावलेले असल्यामुळे विशिष्ट कागदपत्रे शोधायला सोपे जाते.
- सुरक्षितता: या पद्धतीत कागदपत्रे व्यवस्थित ठेवल्यामुळे ती सुरक्षित राहतात आणि लवकर खराब होत नाहीत.
- व्यवस्थापन सोपे: उभ्या फाईलिंगमुळे कार्यालयातील व्यवस्थापन अधिक सोपे आणि कार्यक्षम होते.
- वेळेची बचत: कागदपत्रे शोधायला आणि ठेवायला कमी वेळ लागतो, त्यामुळे वेळेची बचत होते.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
0
Answer link
नस्तीकरणाच्या उभ्या पद्धतीचे गुण खालीलप्रमाणे:
- कमी जागा: या पद्धतीत कागदपत्रे उभी ठेवल्यामुळे कमी जागेत जास्त कागदपत्रे मावतात.
- सोपे वर्गीकरण: कागदपत्रे उभी असल्यामुळे ती सहजपणे वर्गीकृत करता येतात.
- जलद पुनर्प्राप्ती: आवश्यक कागदपत्रे लवकर मिळवता येतात, त्यामुळे वेळेची बचत होते.
- सुरक्षितता: कागदपत्रे व्यवस्थित ठेवल्यामुळे ती सुरक्षित राहतात आणि खराब होण्याची शक्यता कमी होते.
- देखभाल: या पद्धतीत कागदपत्रांची देखभाल करणे सोपे जाते.
टीप: ही माहिती सामान्य ज्ञानावर आधारित आहे. अधिक माहितीसाठी आपण अधिकृत स्त्रोतांचा वापर करू शकता.
6
Answer link
कार्यालयामध्ये जो काही पत्रव्यवहार होतो, त्याला आवक-जावक क्रमांक दिलेला असतो. यामध्ये जे कार्यालयात आलेले पत्र, अर्ज असतील त्यांना आवक क्रमांक दिला जातो, तर कार्यालयाकडून बाहेर जाणाऱ्या पत्रांना जावक क्रमांक असतो. यामुळे पत्र कुणाकडून आले, कुणाला केव्हा पाठवले हे तात्काळ समजते.