खर्च
वास्तविक खर्च (Actual Cost):
वास्तविक खर्च म्हणजे एखादे उत्पादन तयार करण्यासाठी किंवा सेवा देण्यासाठी प्रत्यक्ष लागलेला खर्च होय. हिशेब ठेवताना, प्रत्यक्ष खर्चामध्ये वस्तू व सेवांसाठी केलेले प्रत्यक्ष पेमेंट आणि इतर खर्च जसे की वाहतूक, साठवणूक आणि हाताळणी यांचा समावेश होतो.
वास्तविक खर्चाचे फायदे:
- खर्चाचा अचूक अंदाज येतो.
- खर्च कमी करण्यासाठी मदत करते.
- गुंतवणुकीवर चांगला परतावा मिळवण्यास मदत करते.
उदाहरण:
समजा, एका कंपनीने 100 साड्या बनवल्या. यासाठी लागलेला कच्चा माल, कामगारांची मजुरी आणि इतर खर्च विचारात घेऊन एकूण 20,000 रुपये खर्च आला. तर प्रत्येक साडीचा वास्तविक खर्च 200 रुपये (20,000/100) असेल.
हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे:
वास्तविक खर्च काढताना, सर्व प्रत्यक्ष खर्चांचा समावेश करणे आवश्यक आहे. अंदाजपत्रक तयार करताना आणि खर्चाचे विश्लेषण करताना वास्तविक खर्च उपयोगी ठरतो.
प्रति नगाला येणारा खर्च म्हणजे वस्तू निर्माण करण्यासाठी किंवा सेवा देण्यासाठी येणारा खर्च होय.
उदाहरणार्थ, जर एका कंपनीने 100 वस्तू बनवल्या आणि त्यासाठी एकूण खर्च ₹ 5,000 आला, तर प्रति नग खर्च ₹ 50 असेल.
हा खर्च खालील गोष्टींवर अवलंबून असतो:
- कच्चा माल
- श्रम
- ऊर्जा
- इतर खर्च
प्रति नग खर्च कमी ठेवणे हे कोणत्याही व्यवसायासाठी महत्त्वाचे असते, कारण त्यामुळे नफा वाढतो.
सरासरी स्थिर परिव्यय (Average Fixed Cost - AFC) म्हणजे उत्पादनाच्या स्थिर खर्चाची सरासरी किंमत.
सूत्र:
- AFC = एकूण स्थिर खर्च (Total Fixed Cost) / उत्पादित वस्तूंची संख्या (Quantity of Output)
उदाहरण:
एका कंपनीचा एकूण स्थिर खर्च रु. 1,00,000 आहे आणि ती 10,000 वस्तूंचे उत्पादन करते, तर,
AFC = 1,00,000 / 10,000 = रु. 10.
म्हणजे प्रत्येक वस्तूचा सरासरी स्थिर खर्च रु. 10 आहे.
महत्व:
- AFC मुळे उत्पादकाला प्रति वस्तू किती स्थिर खर्च येतो हे समजते.
- उत्पादन वाढल्यास AFC कमी होतो, कारण स्थिर खर्च जास्त उत्पादनामध्ये विभागला जातो.
माथेरानला जाण्याचा २५ लोकांचा एकूण खर्च अनेक गोष्टींवर अवलंबून असतो, जसे की प्रवासाचे साधन, राहण्याची सोय, खाणे-पिणे आणि इतर खर्च.
खर्चाचे अंदाज:
-
प्रवासाचा खर्च:
- मुंबई/पुणे ते माथेरान (ट्रेन आणि टॉय ट्रेन): प्रति व्यक्ती रु. 500 - रु. 1000
- टॅक्सी/बस: प्रति व्यक्ती रु. 800 - रु. 1500
-
राहण्याचा खर्च:
- साधे हॉटेल: प्रति रात्र, प्रति रूम रु. 1500 - रु. 3000 (एका रूममध्ये 3-4 लोक राहू शकतात)
- मध्यम श्रेणीतील हॉटेल: प्रति रात्र, प्रति रूम रु. 3000 - रु. 5000
-
जेवणाचा खर्च:
- प्रति दिवस, प्रति व्यक्ती रु. 500 - रु. 1000 (साधे जेवण)
-
इतर खर्च:
- दर्शनीय स्थळे, खरेदी, वैयक्तिक खर्च: प्रति व्यक्ती रु. 500 - रु. 1000
उदाहरणार्थ:
जर आपण साधारण खर्च पकडला, तर:
- प्रवास: रु. 1000 प्रति व्यक्ती
- राहणे (2 दिवसांसाठी, 5 रूम): रु. 2000 प्रति रूम प्रति रात्र (म्हणजे रु. 20,000)
- जेवण (2 दिवसांसाठी): रु. 1000 प्रति व्यक्ती प्रति दिवस
- इतर खर्च: रु. 1000 प्रति व्यक्ती
Calculation:
- प्रवासाचा खर्च: 25 * 1000 = रु. 25,000
- राहण्याचा खर्च: 20,000 * 2 = रु. 40,000
- जेवणाचा खर्च: 25 * 1000 * 2 = रु. 50,000
- इतर खर्च: 25 * 1000 = रु. 25,000
Total estimated cost: रु. 25,000 + रु. 40,000 + रु. 50,000 + रु. 25,000 = रु. 1,40,000
त्यामुळे, 25 लोकांचा माथेरानला जाण्याचा अंदाजे खर्च रु. 1,40,000 (एक लाख चाळीस हजार) येईल.
हे आकडे केवळ अंदाजे आहेत. तुमच्या गरजेनुसार खर्च बदलू शकतो.
का?