ब्रिटिश भारत
0
Answer link
1833 च्या चार्टर कायद्यान्वये बंगालचा गव्हर्नर जनरल भारताचा गव्हर्नर जनरल बनला. या कायद्याने गव्हर्नर जनरलला संपूर्ण देशासाठी कायदे बनवण्याचा अधिकार दिला.
या कायद्याद्वारे, लॉर्ड উইলিয়াম বেন্টিং हे भारताचे पहिले गव्हर्नर जनरल बनले.
अधिक माहितीसाठी:
0
Answer link
होय, बंगालची फाळणी लॉर्ड कर्झन यांनी केली. लॉर्ड कर्झन हे १८९९ ते १९०५ पर्यंत भारताचे व्हाईसरॉय होते. त्यांनी २० जुलै १९०५ रोजी बंगालची फाळणी केली. या फाळणीमुळे बंगाल प्रांताचे दोन भाग झाले: पश्चिम बंगाल आणि पूर्व बंगाल आणि आसाम. फाळणीचे कारण प्रशासन सुलभ करणे असे सांगण्यात आले होते, परंतु खरं कारण भारतीय राष्ट्रवादाला कमजोर करणे हे होते. फाळणीला भारतीय जनतेचा मोठा विरोध झाला आणि त्याच्या विरोधात अनेक चळवळी झाल्या. १९११ मध्ये बंगालची फाळणी रद्द करण्यात आली.
0
Answer link
विल्यम बेंटिक 1833 मध्ये भारताचे गव्हर्नर जनरल बनले.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील दुवे तपासू शकता:
- विल्यम बेंटिक (इंग्रजी विकिपीडिया)
0
Answer link
बंगालची फाळणी (१९०५)
बंगालच्या फाळणीच्या निर्णयाची घोषणा १९ जुलै १९०५ रोजी भारताने तत्कालीन वाइसराय लॉर्ड कर्झन द्वारा केली गेली होती. फाळणीला १६ ऑक्टोबर १९०५ पासून सुरुवात झाली. १९११ मध्ये दोन्ही बाजूंच्या भारतीय जनतेच्या दबावामुळे बंगालचे पूर्व आणि पश्चिम भाग पुन्हा एक झाले.
पूर्व बंगाल व आसामचा एकत्रित नकाशा
उत्पत्ति
बंगाल प्रांताचे क्षेत्रफळ ४८९५०० वर्ग किलोमीटर आणि लोकसंख्या ८ कोटी अधिक होती. पूर्व बंगाल भौगोलिक रूपाने आणि कमी संप्रेषण साधने असल्यामुळे तो पश्चिम बंगाल पासून वेगळा होता. १८३६ मध्ये,अप्पर प्रांतांमध्ये एका लेफ्टनंट गव्हर्नरचे शासन स्थापित केले होते ते १८५४ मध्ये गव्हर्नर जनरल-इन-कौन्सिलने रद्द केले. या फाळणीमागे इंग्रजांची "फोडा आणि राज्य करा" ही दुष्ट निती होती.
बंगालची फाळणी (१९०५) बद्दल महत्त्वाचे मुद्धे
- लॉर्ड कर्झनने राष्ट्रीय काँग्रेसमधील हिंदू-मुस्लिम जनतेमध्ये फुट पाडण्याच्या हेतूने १९ जुलै १९०५ रोजी बंगालच्या फाळणीची घोषणा केली.
- बंगालच्या फाळणीविरुद्ध बंगाल प्रांतात आंदोलन सुरू झाले. या घटनेच्या विरोधात लोकमान्य टिळक, बिपीनचंद्र पाल, व लाला लजपतराय यांनी रान उठविले.
- बंकिमचंद्र बॅनर्जी यांचे वंदे मातरम हे गीत राष्ट्रीय चळवळीला महामंत्र ठरले.
- आनंद मोहन बोस यांच्या अध्यक्षतेखाली स्वराज्य, स्वदेशी, राष्ट्रीय शिक्षण व बहिष्कार या चार गोष्टीची घोषणा केली. टिळकांनी यालाच चतुःसूत्री असे नाव दिले.
- सन १९०५ ते १९२० नंतरचा काळ टिळक युग म्हणून ओळखला जातो.
- बंगालच्या फाळणीविरुद्ध जे आंदोलन झाले त्याला वंग-भंग आंदोलन असे म्हणतात.
- 12 डिसेंबर 1911 रोजी लॉर्ड हार्डिंग्जने भरविलेल्या दिल्ली दरबारात ब्रिटिश सम्राट पंचम जॉर्ज यांनी बंगालची फाळणी रद्द केल्याची घोषणा केली.
0
Answer link
लॉर्ड कर्झनने बंगालची फाळणी करायचे ठरवण्यामागे अनेक कारणं होती. त्यापैकी काही प्रमुख कारणं खालीलप्रमाणे आहेत:
अधिक माहितीसाठी आपण हे पाहू शकता:
- प्रशासकीय कारणे: बंगाल प्रांत हा खूप मोठा होता आणि त्या एका प्रांताचा कारभार बघणे प्रशासकीय दृष्ट्या कठीण होते. त्यामुळे कर्झनने असा युक्तिवाद केला की, फाळणी केल्याने प्रशासन अधिक कार्यक्षम होईल.
- राजकीय कारणे: फाळणीचा उद्देश हा बंगाली राष्ट्रवाद्यांना कमजोर करणे हा देखील होता. फाळणीमुळे मुस्लीम बहुसंख्य असलेला पूर्व भाग वेगळा झाला आणि हिंदू बहुसंख्य असलेला पश्चिम भाग वेगळा झाला, ज्यामुळे धार्मिक आधारावर फूट पाडण्याचा प्रयत्न केला गेला.
- आर्थिक कारणे: पूर्वेकडील भाग अविकसित होता, त्यामुळे त्या भागाकडे अधिक लक्ष देणे आवश्यक होते. फाळणीमुळे पूर्वेकडील भागाच्या विकासावर लक्ष केंद्रित करता येईल, असा युक्तिवाद करण्यात आला.
अधिक माहितीसाठी आपण हे पाहू शकता:
- बंगालच्या फाळणीची कारणे MazaAbhyas.com
- लॉर्ड कर्झन Wikipedia
0
Answer link
कंपनीच्या राजवटीतील प्रमुख दोन प्रांत:
-
बंगाल:
बंगाल हा सर्वात महत्वाचा प्रांत होता. याचे कारण म्हणजे येथील समृद्ध शेती आणि व्यापार.
-
मद्रास:
मद्रास प्रांत (आताचे चेन्नई) देखील कंपनीसाठी महत्त्वाचा होता, कारण तेथे कंपनीचे मोठे व्यापारी केंद्र होते.
0
Answer link
ऑगस्ट घोषणा 20 ऑगस्ट 1917 रोजी करण्यात आली.
तत्कालीन भारत सचिव एडविन मॉन्टग्यू यांनी ही घोषणा केली. या घोषणेनुसार, ब्रिटिश सरकारचे ध्येय भारतात जबाबदार सरकार स्थापन करणे हे होते.
संदर्भ: