अर्थशास्त्रज्ञ
3
Answer link
ॲडम स्मिथ यांना 'आधुनिक अर्थशास्त्राचे जनक' असे संबोधले जाते. त्यांनी 'राष्ट्राची संपत्ती' हा ग्रंथ १७७६ मध्ये लिहिला.जागतिक पातळीवर अॅडम स्मिथ यांना अर्थशास्त्राचे जनक मानले जाते. कारण त्यांनी 1770 मध्ये लिहिलेला वेल्थ अॉफ नेशन्स हा ग्रंथ अर्थ जगतात मान्यता पावलेला आहे… चाणक्य यांना भारतीय अर्थशास्त्राचे जनक म्हणता येईल. कारण चाणक्य यांचा अर्थशास्त्र नावाचा ग्रंथ राज्यशास्त्र, अर्थशास्त्र, राजनीती इत्यादी विषयांवरचे एकत्रिकरण आहे….. तेंतेंव्हा स्वतंत्र अर्थशास्त्र विषयावर अॅडम स्मिथ यांनी सखोल भाष्य केले आहे…जागतिक पातळीवर अॅडम स्मिथ यांना अर्थशास्त्राचे जनक मानले जाते. कारण त्यांनी 1770 मध्ये लिहिलेला वेल्थ अॉफ नेशन्स हा ग्रंथ अर्थ जगतात मान्यता पावलेला आहे… चाणक्य यांना भारतीय अर्थशास्त्राचे जनक म्हणता येईल. कारण चाणक्य यांचा अर्थशास्त्र नावाचा ग्रंथ राज्यशास्त्र, अर्थशास्त्र, राजनीती इत्यादी विषयांवरचे एकत्रिकरण आहे….. तेंतेंव्हा स्वतंत्र अर्थशास्त्र विषयावर अॅडम स्मिथ यांनी सखोल भाष्य केले आहे…अर्थशास्त्र एक सामाजिक शास्त्र असून ते 'सेवा व उत्पादनांच्या' निर्मिती, वितरण आणि वापर या विषयाची माहिती देते. इंग्रजीत अर्थशास्त्राला 'इकॉनॉमिक्स' (Economics) म्हणतात. Economics हा शब्द ग्रीक शब्द (Oikonomia) ओईकोनोमिया पासून आला आहे. ज्याचा अर्थ होता - घरगुती व्यवस्थापन करणे. अर्थशास्त्राच्या विद्वान अभ्यासकांना अर्थशास्त्रज्ञ किंवा अर्थतज्ज्ञ असे म्हणतात. हे अर्थशास्त्र राष्ट्राच्या संपत्तीचाही अभ्यास करते.
आर्य चाणक्य यांनी इसवी सनापूर्वीच्या तिसऱ्या शतकात अर्थशास्त्रावर आधारित 'अर्थशास्त्र' हा ग्रंथ लिहिला. या ग्रंथात राजकारण, तत्त्वज्ञान व अर्थशास्त्राचे अनेक महत्त्वाचे नियम सांगितले आहेत. ॲडम स्मिथ यांना ’आधुनिक अर्थशास्त्राचे जनक' असे संबोधले जाते. त्यांनी ‘राष्ट्राची संपत्ती’ हा ग्रंथ १७७६ मध्ये लिहिला. त्या ग्रंथाला अर्थशास्त्राचे बायबल समजले जाते.
अर्वाचीन अर्थशास्त्राची सुरुवात ॲडम स्मिथ यांच्या इ.स. १७७६ मधील वेल्थ ऑफ नेशन्स पासून झाली. अर्थशास्त्राचे अनेक विभाग/प्रकार विविध निकषांनुसार पाडले गेले आहेत. उदा. समग्रलक्षी (Macro) व अंशलक्षी (Micro). समग्रलक्षी अर्थशास्त्र देश-राज्य इत्यादी मोठ्या संस्थांचे मोठे आर्थिक प्रश्न व आर्थिक व्यवहार या व अश्या अनेक बाबीची चर्चा करते तर अंशलक्षी अर्थशास्त्र विशिष्ट माणूस, विशिष्ट कुटुंब किंवा विशिष्ट आर्थिक संस्था इत्यादींच्या व्यवहारसंबंधी प्रश्नांबाबत माहिती देते. अर्थशास्त्र हे कल्याणकारी शास्त्र आहे. अर्थिक कल्याण याचा पैशाच्या संदर्भातील मोजमापांशी संबध असतो.
सूक्ष्म अर्थशास्त्राचा अभ्यास ॲडम स्मिथ यांच्यापासून झाला.अर्थशास्त्राच्या अभ्यास विषयात अनेक घटकांचा अभ्यास केला जातो. कल्याणाबाबत कसोट्या तयार करणे व अर्थिक धोरणास मदत करणे हे विश्लेषणात्मक काम करणाऱ्या अर्थशास्त्राच्या शाखेस कल्याणकारी अर्थशास्त्र म्हणतात. कल्याणकारी शास्त्राची सुरुवात पिंगू नावाच्या अर्थतज्ज्ञाने केली. कल्याण हा शब्द पिंगूनेच मांडला. पिंगूच्या मते राष्ट्रीय उत्पन्न हे अर्थिक कल्याणाचे निर्देशक असते..
सूक्ष्मलक्षी व समग्रलक्षी या संज्ञाचा वापर सर्वात पहिल्यांदा रॅग्नर फ्रिश यांनी इ.स. १९३३ साली केला.
अर्थतज्ज्ञ मराठी माहिती संपादन करा
बाबासाहेब आंबेडकर, ॲडम स्मिथ, जॉन मेनार्ड केन्स, कार्ल मार्क्स, डेव्हिड रिकार्डो, मिल्टन फ्रिडमन, पॉल क्रुगमन, पॉल सॅम्युलसन, अमर्त्य सेन, जोसेफ स्टिग्लिट्झ इत्यादी अर्थशास्त्रज्ञ प्रसिद्ध आहेत..
ॲडम स्मिथ याच्यापासून सूक्ष्मलक्षी अर्थशास्त्राची सुरुवात झाली. भांडवलशाहीला पूरक अशा मुक्त अर्थव्यवस्थेचा त्याने पुरस्कार केला. "बाजारपेठेतील घटकावर कुठलेही नियंत्रण ठेवु नये. या घटकावर बाजारच स्वतः नियंत्रण ठेवत असतो असे मत त्याने मांडले ,जणू काही बाजाराला स्वतःचा एक अदृश्य हात असतो असा सिद्धांत त्याने मांडला. ॲडम स्मिथ यांना सनातनवादी अर्थशास्त्रज्ञ तसेच अर्थशास्त्राचे जनक असे मानले जाते त्यांनी अर्थशास्त्राची संपत्ती विषयक व्याख्या १७७६ मध्ये प्रकाशित केलेल्या राष्ट्राची संपत्ती (इंक्वायरी ॲन्ड कॉसेस ऑफ द वेल्थ ऑफ नेशन्स) या ग्रंथात मांडली आणि त्यांच्यामते अर्थशास्त्र हे संपत्तीचे शास्त्र आहे.
ॲडम स्मिथ यांच्या व्याख्येतील महत्त्वाचे मुद्दे:=
) निर हस्तक्षेपाचे धोरण
) भांडवल व संपत्तीचा साठा
) आर्थिक घडामोडींमध्ये नैसर्गिक नियम
) वृद्धीच्या सिद्धांतामध्ये "श्रमविभाजन" या विशिष्ट पैलूला महत्त्व
सूक्ष्मलक्ष्मी अर्थशास्त्रामध्ये बाजारपेठेचा अभ्यास केला जातो. मक्तेदारीयुक्त स्पर्धांची संकल्पना व गट संकल्पना या सिंबार्लिनने पहिल्यांदा मांडल्या.
माल्थसच्या मते अन्नधान्याचे उत्पादन अंकगणिती श्रेणीने वाढते, तर लोकसंख्या ही भूमिती श्रेणीने वाढते.
प्रा मार्शल यांनी कल्याणकारी अर्थशास्त्राची व्याख्या मांडली. ते नवसनातनवादी अर्थशास्त्रज्ञ असून त्यांनी अर्थशास्त्राची मूलतत्वे (प्रिन्सिपल्स ऑफ इकॉनॉमिक्स) हे पुस्तक १८९० साली प्रकाशित केले. प्राध्यापक आल्फ्रेड मार्शल यांच्या मते अर्थशास्त्र हे मानवी कल्याणाचा अभ्यास करणारे शास्त्र आहे, या शास्त्रात प्राप्ती व आवश्यकतेनुसार उपलब्ध साधनांचा पर्याप्त वापर या संबंधित वैयक्तिक व सामाजिक वर्तणुकीचा अभ्यास केला जातो.
0
Answer link
ॲडम स्मिथ यांनी राष्ट्राची संपत्ती (वेल्थ ऑफ नेशन्स) हे पुस्तक लिहिले.
ॲडम स्मिथ हे एक स्कॉटिश अर्थशास्त्रज्ञ आणि तत्त्वज्ञ होते. ' An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations' हे त्यांचे सर्वात प्रसिद्ध पुस्तक आहे, जे 1776 मध्ये प्रकाशित झाले. या पुस्तकात, त्यांनी मुक्त बाजारपेठ, श्रम विभागणी आणि भांडवल संचय यांसारख्या आर्थिक संकल्पनांचे विश्लेषण केले आहे.
ॲडम स्मिथ यांना आधुनिक अर्थशास्त्राचे जनक मानले जाते.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता:
0
Answer link
नक्कीच, अमर्त्य सेन यांच्याविषयी संपूर्ण माहिती खालीलप्रमाणे:
अधिक माहितीसाठी:
नाव: अमर्त्य कुमार सेन
जन्म: ३ नोव्हेंबर, १९३३ (शांतीनिकेतन, बंगाल प्रेसिडेन्सी, ब्रिटिश भारत)
राष्ट्रीयत्व: भारतीय
शिक्षण:
- प्रेसिडेन्सी कॉलेज, कोलकाता
- ट्रिनिटी कॉलेज, केंब्रिज
व्यवसाय: अर्थशास्त्रज्ञ आणि तत्त्वज्ञ
कार्यक्षेत्र: कल्याणकारी अर्थशास्त्र, सामाजिक निवड सिद्धांत, विकास अर्थशास्त्र, राजकीय तत्त्वज्ञान
पुरस्कार:
- नोबेल स्मृती अर्थशास्त्र पुरस्कार (१९९८)
- भारतरत्न (१९९९)
अमर्त्य सेन यांचे जीवन आणि कार्य:
अमर्त्य सेन हे एक प्रसिद्ध भारतीय अर्थशास्त्रज्ञ आणि तत्त्वज्ञ आहेत. त्यांनी कल्याणकारी अर्थशास्त्र, सामाजिक निवड सिद्धांत, विकास अर्थशास्त्र आणि राजकीय तत्त्वज्ञान यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
शिक्षण आणि कारकीर्द:
अमर्त्य सेन यांचे शालेय शिक्षण शांतिनिकेतन येथे झाले. त्यांनी प्रेसिडेन्सी कॉलेज, कोलकाता येथे शिक्षण घेतले आणि नंतर ट्रिनिटी कॉलेज, केंब्रिज येथून अर्थशास्त्रामध्ये डॉक्टरेट पदवी प्राप्त केली. त्यांनी जादवपूर विद्यापीठ, दिल्ली स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स, ऑक्सफर्ड विद्यापीठ आणि हार्वर्ड विद्यापीठात अध्यापन केले.
कल्याणकारी अर्थशास्त्र आणि सामाजिक निवड सिद्धांत:
अमर्त्य सेन यांच्या कार्याचा केंद्रबिंदू कल्याणकारी अर्थशास्त्र आणि सामाजिक निवड सिद्धांत आहे. त्यांनी व्यक्तींच्या कल्याणासाठी आणि सामाजिक न्यायासाठी नवीन दृष्टिकोन विकसित केले. त्यांनी ‘क्षमता दृष्टिकोन’ (Capability Approach) मांडला, जो व्यक्तींच्या क्षमतांवर लक्ष केंद्रित करतो आणि त्यांना चांगले जीवन जगण्याची संधी देतो.
विकास अर्थशास्त्र:
विकास अर्थशास्त्रामध्ये अमर्त्य सेन यांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. त्यांनी गरिबी, दुष्काळ आणि उपासमार यांसारख्या समस्यांवर संशोधन केले. त्यांनी दाखवून दिले की, दुष्काळ केवळ अन्नधान्याच्या कमतरतेमुळे नाही, तर लोकांच्या क्रयशक्तीच्या अभावामुळे देखील येतात.
राजकीय तत्त्वज्ञान:
अमर्त्य सेन यांनी राजकीय तत्त्वज्ञानामध्ये न्याय, हक्क आणि लोकशाही यांसारख्या मूल्यांवर जोर दिला आहे. त्यांनी ‘विकासाचे स्वातंत्र्य’ (Development as Freedom) या संकल्पनेचा पुरस्कार केला, ज्यामध्ये व्यक्तींच्या स्वातंत्र्यावर आणि हक्कांवर लक्ष केंद्रित केले जाते.
पुरस्कार आणि सन्मान:
अमर्त्य सेन यांना त्यांच्या कार्यासाठी अनेक पुरस्कार आणि सन्मान मिळाले आहेत. त्यांना १९९८ मध्ये अर्थशास्त्रातील नोबेल स्मृती पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. १९९९ मध्ये त्यांना भारतरत्न पुरस्काराने गौरवण्यात आले.
अमर्त्य सेन यांचे योगदान:
अमर्त्य सेन यांनी अर्थशास्त्र आणि तत्त्वज्ञानाच्या क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. त्यांचे कार्य सामाजिक न्याय, कल्याण आणि मानवी हक्कांसाठी एक महत्त्वाचा आधार आहे.
अधिक माहितीसाठी: