प्रथा व परंपरा

तुमच्या प्रश्नानुसार, पूर्वजांनी इष्टलिंग धारण केले होते, पण नंतर ते काढून ठेवले. याबद्दल काही गोष्टी लक्षात घेणे आवश्यक आहे.

इष्टलिंग आणि त्याचे महत्त्व:

• इष्टलिंग हे लिंगायत धर्मातील एक महत्त्वाचे प्रतीक आहे.
• लिंगायत धर्मात, इष्टलिंग हे दीक्षा विधीनंतर व्यक्तीला दिले जाते आणि ते आयुष्यभर धारण करणे अपेक्षित असते.
• इष्टलिंग हे शिवाचे प्रतीक मानले जाते आणि ते व्यक्तीच्या आध्यात्मिक प्रगतीसाठी मार्गदर्शक ठरते.

इष्टलिंग काढण्याचे कारण:

• तुमच्या माहितीनुसार, रोटी-बेटी व्यवहार ( Inter-caste marriage) आणि मांसाहार सुरू करण्यासाठी इष्टलिंग काढले असावे.
• लिंगायत धर्मात मांसाहार निषिद्ध आहे, त्यामुळे मांसाहार करायचा असल्यास काहीजण इष्टलिंग काढण्याचा निर्णय घेतात.
• रोटी-बेटी व्यवहार हा देखील लिंगायत धर्माच्या नियमांच्या विरोधात असू शकतो, ज्यामुळे काहीजण इष्टलिंग काढण्याचा विचार करतात.

काय कायदेशीर आहे:

• इष्टलिंग धारण करणे किंवा न करणे हा ज्या त्या व्यक्तीचा वैयक्तिक निर्णय आहे.
• धर्म बदलणे किंवा धार्मिक प्रथांचे पालन न करणे हे कायद्याच्या दृष्टीने गुन्हा नाही.

इष्टलिंग काढल्यानंतर काय होते:

• इष्टलिंग काढल्यानंतर, व्यक्ती लिंगायत धर्माच्या दीक्षा विधीतून बाहेर पडते.
• त्यानंतर ती व्यक्ती कोणत्याही धर्माचे पालन करू शकते किंवा कोणत्याही धार्मिक प्रथांचे पालन न करता आपले जीवन जगू शकते.

अधिक माहितीसाठी, तुम्ही लिंगायत धर्माचे जाणकार किंवा अभ्यासक यांच्याशी संपर्क साधू शकता.

तुमच्या प्रश्नाचं उत्तर देण्यासाठी, मला काही गोष्टी स्पष्ट करायला लागतील.

इष्टलिंग म्हणजे काय?

मराठा आणि लिंगायत धर्म:

इष्टलिंग धारण केल्यानंतर काढता येतं का?

त्यामुळे, तुमच्या पूर्वजांनी इष्टलिंग धारण करून नंतर काढलं, तर ते लिंगायत धर्माच्या नियमांनुसार योग्य नाही. पण त्यांनी तसं का केलं, याची माहिती नसल्यामुळे मी याबद्दल जास्त काही बोलू शकत नाही.

आचरण लिंगायत धर्माचे असले तरी विधी मराठा पद्धतीने करता येतात का, या प्रश्नाचे उत्तर काही गोष्टींवर अवलंबून असते.

• लिंगायत धर्म: लिंगायत धर्म हा १२ व्या शतकातील समाजसुधारक बसवेश्वरांनी स्थापन केलेला आहे. हा धर्म एकेश्वरवादी असून तो कर्मकांड, जातीभेद आणि मूर्तिपूजा यांस विरोध करतो.
• मराठा पद्धती: मराठा पद्धती म्हणजे मराठा समाजात প্রচলিত असलेल्या रूढी, परंपरा आणि विधी. मराठा समाज हा महाराष्ट्रातील एक मोठा समाज आहे आणि त्यांच्या विधींमध्ये विविधता आढळते.

आता या दोन पद्धती एकत्र करणे कितपत योग्य आहे, हे पाहणे महत्त्वाचे आहे. लिंगायत धर्मात साधेपणाला महत्त्व आहे, तर मराठा पद्धतीत काही कर्मकांड आणि विशिष्ट विधींना महत्त्व दिले जाते. त्यामुळे दोन्ही पद्धतींचे मिश्रण करताना काही गोष्टी लक्षात घ्याव्या लागतात:

1. धार्मिक मान्यता: लिंगायत धर्माचे गुरु आणि जाणकार व्यक्ती काय सांगतात, हे महत्त्वाचे आहे. त्यांच्या मान्यतेनुसार काही विधी करता येऊ शकतात.
2. कुटुंब आणि समाज: तुमच्या कुटुंबाची आणि समाजाची याबद्दल काय भूमिका आहे, हे जाणून घेणे आवश्यक आहे.
3. तुमची श्रद्धा: तुम्हाला कोणत्या गोष्टी खऱ्या वाटतात आणि तुम्ही कोणत्या गोष्टींचे पालन करू इच्छिता, हे महत्त्वाचे आहे.

या सर्व गोष्टींचा विचार करून तुम्ही निर्णय घेऊ शकता. काही लिंगायत लोक मराठा समाजातील विधी करतात, तर काही लोक फक्त लिंगायत धर्माच्या पद्धतींचे पालन करतात. त्यामुळे तुमच्यासाठी काय योग्य आहे, हे तुम्हीच ठरवू शकता.
या संदर्भात अधिक माहिती मिळवण्यासाठी तुम्ही लिंगायत धर्मगुरू आणि जाणकार लोकांची मदत घेऊ शकता.

कन्या पूजनात का आवश्यक आहे एक मुलगा?

नवरात्रीत कन्या पूजनाचे महत्त्व आहे परंतू केवळ कन्या पुजल्याने पूजा पूर्ण मानली जाणार नाही जोपर्यंत त्यात एक मुलगा सामील नसेल.

 

बटुक म्हणून याची पूजा करावी. प्रत्येक देवीच्या मंदिरात सुरक्षेसाठी महादेवाने आपल्या रूपात भैरव यांना स्थान दिले आहे. देवींचे शक्तिपीठ स्थापित करण्यासाठी महादेव स्वत: पृथ्वीवर आले होते. जिथे जिथे सतीचे अंग पडले तेथे शक्तिपीठांची स्थापना झाली. तसेच महादेवाने आपल्या स्वरूपात भैरव यांना प्रत्येक दरबारात तैनात केले. भैरव पूजा केल्याविना देवीची पूजा अपुरी राहते.

 

या कारणामुळेच कन्याभोज आयोजित करताना 9 कुमारिकांसह एक मुंजा मुलगा असणे शुभ मानले गेले आहे. याचा एक अर्थ असा ही लावता येईल की आपण केलेल्या पूजेचं फल सुरक्षित आहे. आपलं पुण्य इतर कोणाच्या पदरी न पडता आपल्यालाच प्राप्त होईल. म्हणून देवीच्या पूजेचं फल वाईट नजरेपासून वाचावे अशी इच्छा असल्यास कुमारिकांसोबत मुंज्यालाही भोजनास निमंत्रण द्यावे आणि यथाशक्ती पूजन करावे.

एकादशीला पितर जेऊ घालतात का, याबद्दल मला नक्की माहिती नाही. श्राद्ध, तर्पण, पिंडदान यांसारख्या विधी पितरांसाठी असतात. एकादशीचे व्रत विष्णूंना समर्पित आहे. त्यामुळे या दोन्ही गोष्टी एकत्र केल्या जातात का, हे तपासणे आवश्यक आहे.

अधिक माहितीसाठी, तुम्ही खालील गोष्टी करू शकता:

• धार्मिक ग्रंथांचे वाचन: धर्मशास्त्र आणि पुराणांमध्ये याबद्दल काही माहिती दिलेली आहे का ते पहा.
• पुरोहितांचा सल्ला: तुमच्या घरातील पुरोहितांना किंवा जाणकार व्यक्तींना विचारून खात्री करा.
• मंदिरातील माहिती: एखाद्या प्रसिद्ध मंदिरातील व्यक्तींकडून याबद्दल माहिती मिळवा.

एखादी स्री हनुमाना समोर गेल्याने त्याचे विचारात व वर्तणुकीत बदल होउन चारित्र्य हनन होईल असे समजणे हा तद्दन मुर्खपणा आहे. आपणच आपल्या आराध्याची किंमत कमी करण्या सारखे आहे.

खर तर हनुमानजी विवाहित आहेत. सुर्य कन्या सुवरचला व हनुमानजींचा लौकिक विवाह झाला आहे. सुर्यदेव हे हनुमानजींचे गुरु आहेत. त्यांचे कडून सर्व शास्त्र, वेद, पुराण ह्यांचे शिक्षण घेत असतांना श्री विद्येचे शिक्षण गरजेचे होते.

मात्र श्री विद्याची उपासना नियमा प्रमाणे फक्त विवाहिता साठींच आहे. सुवरचला साध्वी होत्या. त्यामुळे त्यांची विवाह करण्याची मानसिकता नव्हती. पण श्री विंद्येच्या उपासनेस विवाहीत असण गरजेचे होते.

या कारणास्तव हनुमानजी व सुवरचलाह्यांचा विवाह करण्यात आला. तदनंतर त्यांना सुर्यदेवाने श्री विद्येची दिक्षा दिली.

तेलंगणातील खम्मम ह्या गावी हनुमानजींचे सपत्नीक मंदीर आहे. हे गांव हैद्रबादहून २२० किमी अंतरावर आहे. ज्यांचे दांपत्य जीवनात अडीअडचणी असतात ते ह्या मंदीरात दर्शन घेतात.

पण जर पंगतीला, घरात सर्वांना जेवणं वाढतं असलो तर मात्र डावा हात लावू नये उजव्या हातानेच जेवणं वाढावे , दुसऱ्यासं धर्म करताना उजव्या हाताने करावा हे ही पूर्वी पासून आचरणात आहे म्हणजे आई आजी ची शिकवण " अन्न हे पूर्णब्रम्ह आहे त्याचा अनादर होतो असे ही सांगितले आहे " म्हणून उजवा हात वापरावा