सामाजिक मानसशास्त्र
होय, सामाजिकरण ही आयुष्यभर चालणारी प्रक्रिया आहे.
- सामाजिकरण म्हणजे समाजात कसं वागावं, कसं जगावं हे शिकण्याची प्रक्रिया.
- ही प्रक्रिया जन्मापासून सुरू होते आणि मृत्यूपर्यंत चालू राहते.
- लहानपणी आपण कुटुंब आणि मित्रांकडूनBasic गोष्टी शिकतो.
- मोठे झाल्यावर शाळा, कॉलेज, ऑफिस आणि इतर सामाजिक ठिकाणी नवीन गोष्टी शिकतो.
- प्रत्येक टप्प्यावर आपण नवीन भूमिका निभावतो आणि त्यातून adjust व्हायला शिकतो, त्यामुळे सामाजिकरण सतत चालू असतं.
या संदर्भात अधिक माहितीसाठी तुम्ही खालील लिंक पाहू शकता: Simply Psychology - Socialization
शेजारधर्म - धागा जुळला?
- माणुसकी: एकमेकांना मदत करणे, সহানুভূতি दर्शवणे.
- सामंजस्य: एकमेकांबरोबर सलोख्याने वागणे, मतभेद टाळणे.
- सहकार्य: अडचणीच्या वेळी एकमेकांना मदत करणे, एकत्र काम करणे.
- विश्वास: एकमेकांवर विश्वास ठेवणे, सुरक्षिततेची भावना निर्माण करणे.
समूह म्हणजे दोन किंवा अधिक व्यक्तींचा एक असा संग्रह जो विशिष्ट उद्दिष्टांसाठी एकत्र आलेला असतो आणि ज्यांच्यात काहीतरी सामाईक असते.
व्याख्या:
- कर्ट लेविन (Kurt Lewin) यांच्या मते, "समूह म्हणजे दोन किंवा अधिक व्यक्तींचा असा संग्रह की ज्यांच्यात अन्योन्य संबंध असतो आणि जे एकमेकांवर प्रभाव टाकतात."
- मु Kerर (Muir) यांच्या मते, "समूह म्हणजे सामाजिक संबंधांचे जाळे."
- दोन किंवा अधिक व्यक्ती: समूहामध्ये कमीतकमी दोन व्यक्ती असणे आवश्यक आहे. त्याशिवाय समूहाची कल्पना करता येत नाही.
- सामूहिक ध्येय: समूहातील लोकांचे काही समान ध्येय असले पाहिजे. ते ध्येय साध्य करण्यासाठी सदस्य एकत्र काम करतात.
- अन्योन्य संबंध: समूहातील सदस्यांमध्ये परस्पर संबंध असणे आवश्यक आहे. ते एकमेकांशी संवाद साधतात आणि एकमेकांवर प्रभाव टाकतात.
- सामूहिक जाणीव: समूहातील सदस्यांना आपण एका समूहाचा भाग आहोत याची जाणीव असावी लागते.
- नियमांचे पालन: प्रत्येक समूहाचे काही नियम असतात, ज्यांचे पालन सदस्य करतात.
समूह (Group): समूह म्हणजे दोन किंवा अधिक व्यक्तींचा एक असा संघ, जे एका विशिष्ट ध्येयासाठी किंवा समान हेतूसाठी एकत्र येतात.
समूहाची वैशिष्ट्ये:
- सदस्य: समूहात दोन किंवा अधिक सदस्य असतात.
- सामूहिक ध्येय: सदस्यांचे एक सामायिक ध्येय असते.
- परस्पर संबंध: सदस्यांमध्ये एकमेकांशी संवाद असतो आणि ते एकमेकांवर प्रभाव टाकतात.
- एकता: सदस्यांमध्ये 'आम्ही' ची भावना असते.
समूहाचे प्रकार:
- प्राथमिक समूह: कुटुंब, मित्र, शेजारी (जिथे सदस्यांचे समोरासमोर आणि थेट संबंध असतात).
- दुय्यम समूह: एखादी संस्था, कंपनी किंवा राजकीय पक्ष (जिथे संबंध औपचारिक असतात).
उदाहरण: क्रिकेट टीम, शालेय विद्यार्थी समूह, ऑफिसमधील कर्मचाऱ्यांचा समूह.
अधिक माहितीसाठी आपण विकिपीडिया (https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A5%82%E0%A4%B9) आणि इतर समाजशास्त्र संबंधित वेबसाइट्सला भेट देऊ शकता.
मित्र आणि मैत्रिणींसमोर आपली गुणवत्ता सिद्ध करण्याची गरज सहसा भासत नाही, याची काही कारणे:
- स्वीकृती आणि प्रेम: मित्र-मैत्रिणी आपल्याला जसे आहोत तसे स्वीकारतात. ते आपल्या चांगल्या-वाईट गुणांसोबत आपल्याला मानतात. त्यामुळे त्यांच्यासमोर स्वतःला सिद्ध करण्याची आवश्यकता वाटत नाही.
- साम्य: मित्र-मैत्रिणींमध्ये आपल्या आवडीनिवडी, विचार आणि मूल्ये बऱ्याच प्रमाणात जुळतात. त्यामुळे एक प्रकारची समानता आणि समजूतदारपणा असतो.
- भावनात्मक सुरक्षितता: मित्र-मैत्रिणींच्या सहवासात आपण भावनिकदृष्ट्या सुरक्षित असतो. आपल्याला जज केले जाईल किंवा नाकारले जाईल, अशी भीती वाटत नाही.
- विश्वास: मित्र-मैत्रिणी एकमेकांवर विश्वास ठेवतात. त्यामुळे आपली क्षमता आणि गुण त्यांच्यासमोर वारंवार सिद्ध करण्याची गरज नसते.
- दीर्घकाळचा संबंध: अनेक वर्षांच्या मैत्रीमुळे मित्र-मैत्रिणी एकमेकांना चांगल्या प्रकारे ओळखतात. त्यामुळे नव्याने काही सिद्ध करण्याची आवश्यकता नसते.
इतर लोकांसमोर, जसे की व्यावसायिक सहकारी किंवा अनोळखी व्यक्ती, आपल्याला आपली गुणवत्ता सिद्ध करण्याची गरज भासते. कारण तिथे आपल्या क्षमता आणि ज्ञानाबद्दल शंका असू शकते. तसेच, स्वतःला इतरांपेक्षा श्रेष्ठ दाखवण्याची किंवा काहीतरी मिळवण्याची इच्छा असू शकते.
टीप: ही केवळ काही सामान्य कारणे आहेत. प्रत्येक व्यक्ती आणि परिस्थितीनुसार यात बदल होऊ शकतो.