सामाजिक_शास्त्रे
0
Answer link
अस्पृश्य ही संज्ञा भारतीय समाजात पूर्वी काही विशिष्ट जातींच्या लोकांना दिली जात होती. या जातींना सामाजिक, धार्मिक, आणि आर्थिक दृष्ट्या अनेक अधिकार आणि संधींपासून वंचित ठेवले जात होते. 'अस्पृश्य' या शब्दाचा अर्थ 'स्पर्श करण्यास अयोग्य' असा होतो, कारण उच्चवर्णीय लोक त्यांना स्पर्श करणे अपवित्र मानत होते.
अस्पृश्यतेची काही वैशिष्ट्ये:
- सामाजिक बहिष्कार: अस्पृश्यांना सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश करण्यास मनाई होती, जसे की मंदिरे, शाळा, आणि पाणीपुरवठ्याची ठिकाणे.
- आर्थिक शोषण: त्यांना अनेकदा कमी वेतनावर काम करण्यास भाग पाडले जाई, आणि त्यांच्याकडे जमीन किंवा इतर संपत्ती असण्याची शक्यता कमी होती.
- शैक्षणिक वंचितता: अस्पृश्यांना शिक्षण घेण्यास मज्जाव केला जात होता, ज्यामुळे त्यांची सामाजिक आणि आर्थिक प्रगती खुंटली होती.
- धार्मिक निर्बंध: त्यांना धार्मिक विधींमध्ये भाग घेण्यास किंवा धार्मिक पुस्तके वाचण्यास मनाई होती.
भारताच्या संविधानाने अस्पृश्यता कायदेशीररित्या संपुष्टात आणली आहे, आणि या प्रथेला गुन्हा ठरवण्यात आले आहे. तरीही, काही भागांमध्ये याचे अवशेष अजूनही आढळतात.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
0
Answer link
तुम्ही 'लोकरी' आणि 'लोकनीती' या दोन शब्दांबद्दल विचारत आहात असे दिसते. या दोन्ही शब्दांचे अर्थ आणि त्यातील फरक खालीलप्रमाणे:
लोकरी (Wool):
- लोकरी म्हणजे प्राण्यांच्या केसांपासून मिळणारे तंतू. हे तंतू विशेषतः मेंढ्यांपासून मिळवले जातात, पण काही प्रमाणात इतर प्राण्यांपासूनही मिळतात.
- लोकरीचा उपयोग स्वेटर, शाल, रजई, इत्यादी गरम कपडे बनवण्यासाठी करतात.
- लोकरी नैसर्गिकरित्या उष्णता रोखून ठेवते, त्यामुळे ती थंड हवामानात उपयुक्त ठरते.
लोकनीती (Public policy):
- लोकनीती म्हणजे सरकारद्वारे लोकांच्या हितासाठी बनवलेले नियम आणि धोरणे.
- यात समाजाच्या कल्याणासाठी सरकार विविध योजना व कायदे तयार करते.
- उदाहरणार्थ, शिक्षण, आरोग्य, पर्यावरण, आणि सामाजिक सुरक्षा यांसारख्या क्षेत्रांसाठी सरकार धोरणे ठरवते.
थोडक्यात, लोकरी एक नैसर्गिकरित्या मिळणारे ऊबदार वस्त्र आहे, तर लोकनीती ही सरकारद्वारे तयार केलेली धोरणे आणि नियमांचा भाग आहे.
0
Answer link
समाज हा सतत सामाजिक परस्परसंवादामध्ये गुंतलेल्या व्यक्तींचा समूह असतो किंवा समान स्थानिक किंवा सामाजिक क्षेत्र सामायिक करणारा एक मोठा सामाजिक गट असतो , सामान्यत : समान राजकीय अधिकार आणि प्रबळ सांस्कृतिक अपेक्षांच्या अधीन असतो . विशिष्ट संस्कृती आणि संस्था सामायिक करणार्‍या व्यक्तींमधील नातेसंबंध ( सामाजिक संबंध ) द्वारे समाजाचे वैशिष्ट्य असते ; दिलेल्या समाजाचे त्याच्या सदस्यांच्या घटकांमधील अशा संबंधांची एकूण बेरीज म्हणून वर्णन केले जाऊ शकते. सामाजिक विज्ञानांमध्ये , एक मोठा समाज अनेकदा प्रदर्शित करतोउपसमूहांमध्ये स्तरीकरण किंवा वर्चस्व नमुने.
डावीकडून उजवीकडे: सवानाखेत , लाओसमधील एक कुटुंब ;
फिजी जवळ माशांची शाळा ;
स्पॅनिश राष्ट्रीय सुट्टीवर लष्करी परेड ;
महाराष्ट्र , भारतातील खरेदीसाठी गर्दी .
समाज काही कृती किंवा संकल्पना स्वीकार्य किंवा अस्वीकार्य मानून वर्तनाचे नमुने तयार करतात. दिलेल्या समाजातील वर्तनाचे हे नमुने सामाजिक मानदंड म्हणून ओळखले जातात . समाज आणि त्यांच्या नियमांमध्ये हळूहळू आणि शाश्वत बदल होत असतात.
जोपर्यंत ते सहयोगी आहे , एक सोसायटी त्याच्या सदस्यांना वैयक्तिक आधारावर कठीण होईल अशा मार्गांनी लाभ मिळवून देऊ शकते; अशा प्रकारे वैयक्तिक आणि सामाजिक (सामान्य) दोन्ही फायदे वेगळे केले जाऊ शकतात, किंवा बर्याच बाबतीत ओव्हरलॅप केलेले आढळतात. समाजात समविचारी लोकांचा देखील समावेश असू शकतो जो प्रबळ, मोठ्या समाजात त्यांच्या स्वतःच्या नियम आणि मूल्यांद्वारे शासित असतो. याला काहीवेळा उपसंस्कृती म्हणून संबोधले जाते , ही संज्ञा गुन्हेगारीमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते आणि मोठ्या समाजाच्या विशिष्ट उपविभागांना देखील लागू होते.
अधिक व्यापकपणे, आणि विशेषत: संरचनावादी विचारांमध्ये , समाजाला आर्थिक , सामाजिक, औद्योगिक किंवा सांस्कृतिक पायाभूत संरचना म्हणून चित्रित केले जाऊ शकते , जी व्यक्तींच्या विविध संग्रहापासून बनलेली, तरीही वेगळी आहे. या संदर्भात समाजाचा अर्थ व्यक्ती आणि त्यांच्या परिचित सामाजिक वातावरणाच्या पलीकडे "इतर लोक" ऐवजी भौतिक जगाशी आणि इतर लोकांशी असलेले वस्तुनिष्ठ संबंध असू शकतात.
व्युत्पत्ती आणि वापर
"समाज" हा शब्द 12 व्या शतकातील फ्रेंच société (म्हणजे 'कंपनी') पासून आला आहे. हा लॅटिन शब्द societas वरून आला होता , जो यामधून socius (" कॉम्रेड , मित्र, सहयोगी"; विशेषण फॉर्म सोशलिस ) वरून आला होता, ज्याचा वापर मैत्रीपूर्ण, किंवा पक्षांमधील बंध किंवा परस्परसंवादाचे वर्णन करण्यासाठी केला जातो. किमान नागरी. लेखाशिवाय, हा शब्द संपूर्ण मानवतेचा संदर्भ घेऊ शकतो (हे देखील: "सामान्यत: समाज", "समाजात मोठ्या प्रमाणात", इ.), जरी या अर्थाने समाजाच्या उर्वरित भागांसाठी जे मित्र नसलेले किंवा असभ्य आहेत त्यांना मानले जाऊ शकते. " असामाजिक असणे". 1630 च्या दशकात " शेजारच्या आणि परस्परसंबंधाने बांधलेले लोक एका आदेशित समुदायात एकत्र राहण्याची जाणीव ठेवतात " या संदर्भात वापरले गेले . भिन्न पुरुषांमध्ये, भिन्न व्यापार्‍यांमध्ये, परस्पर प्रेम किंवा आपुलकीशिवाय त्याच्या उपयुक्ततेच्या भावनेतून , जर त्यांनी एकमेकांना दुखापत करणे टाळले तरच."
संकल्पना
प्राणी एथॉलॉजीच्या स्पेक्ट्रममध्ये मानव पूर्व-सामाजिक आणि सामाजिक दरम्यान पडतात . महान वानर नेहमीच जास्त ( बोनोबो , होमो , पॅन ) किंवा कमी ( गोरिला , पोंगो ) सामाजिक प्राणी राहिले आहेत . मानववंशशास्त्रज्ञ मॉरिस गोडेलियर यांच्या मते , मानवतेच्या सर्वात जवळच्या जैविक नातेवाईकांच्या (चिंपांझी आणि बोनोबोस) विरूद्ध समाजातील एक गंभीर नवीनता म्हणजे पुरुषांनी गृहीत धरलेली पालकांची भूमिका आहे, जी आपल्या जवळच्या नातेवाईकांमध्ये अनुपस्थित असेल ज्यांच्यासाठी पितृत्व सामान्यतः ठरवता येत नाही.
समाजशास्त्रात
सामाजिक गट त्याच्या सदस्यांना अशा प्रकारे लाभ घेण्यास सक्षम करतो जे अन्यथा वैयक्तिक आधारावर शक्य होणार नाही. अशा प्रकारे वैयक्तिक आणि सामाजिक (सामान्य) दोन्ही उद्दिष्टे ओळखली जाऊ शकतात आणि विचारात घेतली जाऊ शकतात. मुंगी (फॉर्मिसिडे) सामाजिक नीतिशास्त्र .
समाजशास्त्रज्ञ पीटर एल. बर्जर यांनी समाजाची व्याख्या "...एक मानवी उत्पादन, आणि मानवी उत्पादनाशिवाय दुसरे काहीही नाही, जे अद्याप त्याच्या उत्पादकांवर... सतत कार्य करत असते." त्यांच्या मते समाज मानवाने निर्माण केला, पण ही सृष्टी मागे वळते आणि रोज मानवाला घडवते किंवा घडवते.
कॅनिस ल्युपस सामाजिक नीतिशास्त्र
समाजशास्त्रज्ञ गेर्हार्ड लेन्स्की त्यांच्या तंत्रज्ञान, दळणवळण आणि अर्थव्यवस्थेच्या पातळीवर आधारित समाजांमध्ये फरक करतात:
(1) शिकारी आणि गोळा करणारे,
(2) साधी शेती,
(3) प्रगत शेती,
(4) औद्योगिक आणि
(5) विशेष (उदा. मासेमारी संस्था किंवा सागरी संस्था).
हे मानववंशशास्त्रज्ञ मॉर्टन एच. फ्राइड, एक संघर्ष सिद्धांतकार आणि एल्मॅन सर्व्हिस , एकीकरण सिद्धांतकार यांनी विकसित केलेल्या प्रणालीसारखेच आहे , ज्यांनी सामाजिक असमानतेच्या उत्क्रांतीच्या आधारावर सर्व मानवी संस्कृतींमधील समाजांसाठी वर्गीकरणाची प्रणाली तयार केली आहे. आणि राज्याची भूमिका . वर्गीकरणाच्या या प्रणालीमध्ये चार श्रेणी आहेत:
- हंटर-गदरर बँड (कर्तव्य आणि जबाबदाऱ्यांचे वर्गीकरण). त्यानंतर कृषी समाज आला.
- आदिवासी समाज ज्यामध्ये सामाजिक दर्जा आणि प्रतिष्ठेची काही मर्यादित उदाहरणे आहेत.
- सरदारांच्या नेतृत्वाखालील स्तरीकृत संरचना .
- जटिल सामाजिक पदानुक्रम आणि संघटित, संस्थात्मक सरकारे असलेली सभ्यता .
या व्यतिरिक्त आहेत:
- व्हर्च्युअल सोसायटी , ऑनलाइन ओळखीवर आधारित एक समाज, जो माहितीच्या युगात विकसित होत आहे.
- कालांतराने, काही संस्कृतींनी संघटना आणि नियंत्रणाच्या अधिक जटिल प्रकारांकडे प्रगती केली आहे . या सांस्कृतिक उत्क्रांतीचा समाजाच्या नमुन्यांवर खोलवर परिणाम होतो. शिकारी जमाती शेतीप्रधान गावे बनण्यासाठी हंगामी अन्नसाठ्याभोवती स्थायिक झाल्या . खेडी वाढून शहरे बनली. शहरे शहर-राज्य आणि राष्ट्र-राज्यांमध्ये बदलली .
0
Answer link
समाज: एक माहिती
समाजाची व्याख्या:
- समाज म्हणजे लोकांचा समूह, जो एका विशिष्ट भूभागात राहतो आणि सामायिक उद्दिष्टांसाठी, गरजा भागवण्यासाठी व जीवन जगण्यासाठी परस्परांशी सहयोग करतो.
समाजाची वैशिष्ट्ये:
- सदस्यता: समाज सदस्यांनी बनलेला असतो.
- निश्चित भूभाग: प्रत्येक समाजाला राहण्यासाठी एक विशिष्ट भूभाग असतो.
- संस्कृती: समाजाची स्वतःची अशी संस्कृती असते, ज्यात रूढी, परंपरा, मूल्ये आणि मान्यता यांचा समावेश असतो.
- सामाजिक संबंध: व्यक्ती एकमेकांशी विशिष्ट प्रकारे संबंधित असतात.
- सहकार्य: सदस्य परस्परांना सहकार्य करतात.
- विभागणी: समाजात श्रमविभागणी असते.
- नियम आणि कायदे: समाजात व्यवस्था आणि नियंत्रण राखण्यासाठी नियम व कायदे असतात.
समाजाचे प्रकार:
- आदिम समाज: शिकार आणि अन्न गोळा करणारे.
- कृषी समाज: शेतीवर आधारित समाज.
- औद्योगिक समाज: उद्योगधंद्यांवर आधारित समाज.
- उत्तर-औद्योगिक समाज: माहिती आणि तंत्रज्ञानावर आधारित समाज.
भारतीय समाज:
- भारतीय समाज हा जगातील सर्वात प्राचीन समाजांपैकी एक आहे.
- येथे अनेक जाती, धर्म, भाषा आणि संस्कृतीचे लोक एकत्र राहतात.
- भारतीय समाजात कुटुंब आणि समुदायाला खूप महत्त्व आहे.
संदर्भ आणि अधिक माहिती:
- तुम्ही समाजशास्त्र (Sociology) या विषयावरील पुस्तके आणि लेख वाचू शकता.
- विकिपीडिया (https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C)