Topic icon

लघु उद्योग

0

नोकरी करत असताना तुम्ही अनेक प्रकारचे जोडधंदे करू शकता, त्यापैकी काही खालील पर्याय दिले आहेत:

  • ब्लॉगिंग (Blogging): तुम्ही तुमच्या आवडीच्या विषयावर ब्लॉग लिहू शकता. जसे की, स्वयंपाक, सौंदर्य, शिक्षण किंवा तंत्रज्ञान.
  • ॲफिलिएट मार्केटिंग (Affiliate Marketing): तुम्ही इतर कंपन्यांच्या उत्पादनांची जाहिरात करून कमिशन मिळवू शकता.
  • फ्रीलान्सिंग (Freelancing): तुम्ही तुमच्या कौशल्यानुसार लेखन, डिझाइनिंग, किंवा डेटा एंट्रीसारखी कामे करू शकता.
  • युट्यूब चॅनेल (YouTube Channel): तुम्ही विविध विषयांवर व्हिडिओ बनवून युट्यूबवर अपलोड करू शकता आणि जाहिरातींच्या माध्यमातून पैसे कमवू शकता.
  • ऑनलाइन शिकवणी (Online Tutoring): तुम्ही विद्यार्थ्यांना ऑनलाइन शिकवू शकता.
  • हस्तकला (Handicrafts): तुम्ही घरी बनवलेल्या वस्तू ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन विकू शकता.
  • ड्रॉपशिपिंग (Dropshipping): तुम्ही स्वतः स्टॉक न ठेवता उत्पादने विकू शकता.

हे काही पर्याय आहेत, पण तुम्ही तुमच्या आवडीनुसार आणि वेळेनुसार योग्य व्यवसाय निवडू शकता.

उत्तर लिहिले · 21/4/2025
कर्म · 2220
0

कमी भांडवलामध्ये तुम्ही खालील छोटे व्यवसाय सुरू करू शकता:

  1. घरगुती खाद्यपदार्थ व्यवसाय:
    • तुम्ही तुमच्या घरी तयार केलेले खाद्यपदार्थ जसे की लोणचे, पापड, मसाले, मिठाई, किंवा तत्सम पदार्थ ऑनलाइन किंवा थेट विक्री करू शकता.
    • आजकाल अनेक लोक घरगुती पदार्थांना जास्त प्राधान्य देतात, त्यामुळे हा व्यवसाय चांगला चालू शकतो.
    • उदाहरण: लोणचे, पापड बनवणे आणि विकणे.
  2. ट्युशन क्लासेस:
    • तुम्ही तुमच्या घरी किंवा विद्यार्थ्यांच्या घरी जाऊन ट्युशन क्लासेस घेऊ शकता.
    • तुम्ही विशिष्ट विषयांमध्ये जसे की गणित, विज्ञान, भाषा, इत्यादी विषयांमध्ये शिकवू शकता.
    • उदाहरण: गणित किंवा विज्ञान विषयाचे ट्युशन देणे.
  3. ब्लॉगिंग आणि Content Writing:
    • जर तुम्हाला लेखन करण्याची आवड असेल, तर तुम्ही ब्लॉगिंग किंवा content writing करू शकता.
    • तुम्ही विविध विषयांवर articles लिहून ते ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर publish करू शकता.
    • उदाहरण: विविध विषयांवर लेख लिहून वेबसाइट्ससाठी content तयार करणे.
  4. ड्रॉपशिपिंग व्यवसाय:
    • तुम्ही ड्रॉपशिपिंग व्यवसाय सुरू करू शकता, ज्यात तुम्हाला वस्तूंचा साठा करण्याची गरज नाही.
    • तुम्ही इतर पुरवठादारांकडून वस्तू घेऊन त्या तुमच्या ग्राहकांना पाठवू शकता.
    • उदाहरण: ऑनलाइन स्टोअर तयार करून विविध उत्पादने विकणे.
  5. सोशल मीडिया व्यवस्थापन:
    • तुम्ही लहान व्यवसायांसाठी सोशल मीडिया व्यवस्थापन करू शकता.
    • त्यांच्या सोशल मीडिया खात्यांचे व्यवस्थापन करणे, पोस्ट तयार करणे, आणि followers वाढवणे हे काम तुम्ही करू शकता.
    • उदाहरण: लहान रेस्टॉरंट किंवा दुकानांसाठी सोशल मीडिया पेज चालवणे.
  6. हस्तकला आणि कलाकुसरीच्या वस्तू:
    • तुम्ही तुमच्या कलाकुसरीच्या वस्तू बनवून त्या ऑनलाइन किंवा प्रदर्शनांमध्ये विकू शकता.
    • उदाहरण: handmade दागिने, पेंटिंग्ज, किंवा शोभेच्या वस्तू बनवणे.

हे काही व्यवसाय आहेत जे तुम्ही कमी भांडवलात सुरू करू शकता.

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 2220
2
माफ करा सर स्नॅक्स सेंटर किंवा पानटपरी हा तुमचा स्वतःचा व्यवसाय आहे , उद्योग किंवा लघु उद्योग नाही.

देशातील बड्या उद्योगांना दिलेल्या अनुदानामुळे सरकार देशातील तरुणांना मदत करते. याशिवाय लघु उद्योगांना अनुदान देऊन सरकार देशात रोजगाराच्या नवीन संधी निर्माण करण्याचा प्रयत्न करते. अनुदानाच्या माध्यमातून दुर्बल घटकांना मदत केली जाते. शासनाच्या अन्नपदार्थांवर मिळणार्‍या अनुदानामुळे दुर्बल घटकांना आर्थिक मदत मिळते.
ज्या उद्योगात 10 लाखांपेक्षा जास्त आणि एक कोटीपेक्षा कमी गुंतवणूक असेल त्या उद्योगाला लघु उद्योग म्हटले जाईल. अशा लघुउद्योगांची काही उदाहरणे पुढीलप्रमाणे आहेत.

  • घर कूलर बनवणे
  • ॲल्युमिनियम फॅब्रिकेशन
  • हॉस्पिटल स्ट्रेचर बनवणे
  • करंट मीटर किंवा व्होल्ट मीटर बनवणे
  • कार हेडलाइट तयार करणे
  • पिशवी बनवणे
  • काटेरी तार बनवणे
  • टोपली बनवणे इ.
याशिवाय लघुउद्योगांची अनेक उदाहरणे देता येतील. यामध्ये एखादा उद्योग छोटा आहे की नाही, हे प्रामुख्याने त्याच्या खर्चावरून कळते.


लघुउद्योग : औद्योगिक धंद्यांचे स्थूलमानाने (१) मोठे उद्योग, (२) मध्यम उद्योग व (३) लघुउद्योग असे वर्गीकरण करतात. अशा वर्गवारीसाठी अनेक गमके सुचविण्यात आली आहेत. गुंतविलेले भांडवल, एकूण रोजगार, उत्पादित मालाची किंमत, त्या उद्योगधंद्यांचे व्यवस्थापकीय स्वरूप ह्यांसारख्या कसोट्यांवर हे वर्गीकरण केले जाते. तथापि गुंतविलेले भांडवल व रोजगार ह्या कसोट्यांनाच प्राधान्य दिले जाते.

लघुउद्योगांची व्याख्या अनेकदा बदलली आहे. दुसऱ्या महायुद्धापूर्वी ३०,००० रु. भांडवल गुंतविलेल्या कारख्यान्यास लघुउद्योग म्हटले जात होते. पंचवार्षिक योजनांच्या प्रारंभी भारत सरकारच्या ‘लघुउद्योग मंडळा’ने पाच लाख रुपयांहून कमी भांडवली गुंतवणूक असलेला व यंत्रशक्ती वापरात असल्यास ५० पेक्षा कमी कामगार असलेला कारखाना, अशी लघुउद्योगाची व्याख्या केली होती. पुढे भांडवल व कामगार या दोन कसोट्यांऐवजी भांडवलाचीच कसोटी लावण्याचा निर्णय घेतला गेला. कालांतराने सतत होत जाणारी भाववाढ लक्षात घेऊन भांडवलाची कमाल मर्यादा वेळोवेळी वाढविण्यात आली. तसेच लघुउद्योगात एक लाख रुपयांहून कमी गुंतवणूक असलेल्या एककांचे अतिलघू असे वर्गीकरण करण्यात आले. १९८० साली जाहीर केलेल्या व नंतर सुधारलेल्या भारत सरकारच्या धोरणाप्रमाणे लघुउद्योगांचे प्रचलित वर्गीकरण पुढीलप्रमाणे आहे : (१) यंत्रे व कारखाना यांमध्ये दोन लाख रु. हून कमी गुंतवणूक असलेल्या व ५०, ००० हून कमी लोकवस्तीच्या गावी असलेल्या एककांचा ‘अतिलघू विभाग’ (२) ३५ लक्ष रुपयांहून कमी गुंतवणूक असलेल्यांचा ‘लघुविभाग’ आणि (३) अंगभूत उद्योग असल्यास ४५ लक्ष रुपयांहून कमी गुंतवणुकीच्या उद्योगांचा ‘अंगभूत विभाग’. जे उद्योग इतर उत्पादक एककांना यंत्राचे घटक भाग, त्यांच्या उत्पादनासाठी उपजुळवण्या, हत्यारे वा अर्धपक्व माल व त्यांच्या सेवेच्या वा उत्पादनाच्या ५०% मूल्यापर्यंत माल वा सेवा पुरवितात, त्यांचा समावेश अंगभूत उद्योगांत करण्यात आला आहे.

लघुउद्योग ह्या संज्ञेत खास लघुउद्योग व कुटिरोद्योग अशा दोहोंचाही अंतर्भाव होतो. ह्या दोहोतील फरकांची साधारणतः खालील गमके सांगता येतील : (१) कुटिरोद्योगात प्रायः उत्पादनकार्यात यंत्रशक्तीचा व विद्युत्‌शक्तीचा उपयोग केला जात नाही. परंतु लघुउद्योगांबाबत असे विधान करता येणार नाही. परंपरागत तंत्र वापरून, परंपरागत मालाचे उत्पादन करणारे परंपरागत धंदे असे कुटिरोद्योगांचे वर्णन केले जाते. (२) कुटिरोद्योगांच्या मालाला बाजारपेठ साधारणपणे स्थानिक असते, तर लघुद्योगांची बाजारपेठ अधिक विस्तृत असते. (३) कुटिरोद्योगांत बहुसंख्येने मालकांचे कुटुंबीयच काम करतात व वेतनदार कामगारांची संख्या मर्यादित असते. लघुद्योगांत ह्याच्या उलट परिस्थिती असते. (४) कुटिरोद्योगाला लागणारा कच्चा माल प्रायः स्थानिक बाजारपेठेतच उपलब्ध असतो, तर लघुउद्योगाला लागणाऱ्या कच्च्या मालाची बाजारपेठ इतकी मर्यादित नसते. कुटिरोद्योग व लघुद्योग यांमधील भेद दाखविताना राज्यवित्तीय आयोगाने असे म्हटले आहे की, कुटिरोद्योग सर्वसाधारणतः शेतीशी संलग्न असतात आणि ते ग्रामीण भागात अर्धवेळ व शहरात पूर्णवेळ काम पुरवितात [⟶ कुटिरोद्योग]. लघुद्योग बव्हंशी शहरी विभागात पसरलेले असून ते पूर्णपणे रोजगार उपलब्ध करून देतात. भारताच्या सातव्या पंचवार्षिक योजनेत ग्रामीण उद्योगांचे व लघुउद्योगांचे आठ उपविभाग केले आहेत, ते असे : (१) खादी, (२) कुटिरोद्योग, (३) हातमाग, (४) रेशीम उत्पादन, (५) हस्तव्यवसाय, (६) काथ्या, (७) लघुउद्योग, (८) यंत्रमाग, यांपैकी ७ व ८ यांत आधुनिक तंत्रज्ञान वापरले जाते व बव्हंशी ते नागरी क्षेत्रात असतात. त्यांच्यात कामगारांना पूर्ण रोजगार मिळतो व त्यांची वाढ पहिल्या सहांपेक्षा वेगाने होते. पहिल्या सहा उपविभागांतील उद्योग पारंपरिक स्वरूपाचे आणि ग्रामीण किंवा अर्धनागरी क्षेत्रातील असतात. त्यांत कामगारांना पूर्ण किंवा कमी वेळ रोजगार मिळू शकतो. त्यांच्यामुळे देशातील शिल्पकौशल्य व सांस्कृतिक कलाकृतींचा वारसा टिकून राहू शकतो.

लघुउद्योगांचे दोन प्रकारे वर्गीकरण करण्यात येते : (१) शहरांत व खेड्यांत पूर्णवेळ व अर्धवेळ काम असणारे लघुउद्योग, ह्या कसोट्या लावून व (२) लघुउद्योगांचे मोठ्या धंद्यांशी असलेले नाते लक्षात घेऊन. पहिली कसोटी लावून लघुउद्योगांचे वर्गीकरण खालीलप्रमाणे करता येईल : (१) नागरी अर्धवेळ लघुउद्योग : ह्या उद्योगधंद्यांत हंगामी स्वरूपाचे काम असून मातीकाम, विटा बनविणे वगैरे धंद्यांचा ह्या वर्गात समावेश होतो. (२) नागरी पूर्णवेळ लघुउद्योग : ह्यात पूर्णवेळ रोजगार देणाऱ्या लघुउद्योगांचा अंतर्भाव होतो. उदा., विणमाल, अभियांत्रिकी, छापखाने, फीतध्वनिमुद्रक, दूरचित्रवाणीसंच, संगणकासाठी लागणाऱ्या आणि इतर इलेक्ट्रॉनिकीय वस्तू, कातडी सामान, रंग, साबण वगैरे लहान कारखाने. (३) हंगामी ग्रामीण लघुउद्योग : शेतीच्या मालावर प्रक्रिया करणाऱ्या उद्योगांचा ह्यांत समावेश होतो उदा., गूळ, भातसडीच्या गिरण्या, खांडसरी इत्यादी. (४) पूर्णवेळ ग्रामीण लघुद्योग : ह्यांत लोहारकाम, तेलघाण्या, हस्तव्यवसाय, खेळणी, काचसामान, सुतारकाम वगैरेंचा समावेश होतो.

लघुउद्योगांचे मोठ्या उद्योगांशी नाते लक्षात घेता त्यांचे तीन विभागांत वर्गीकरण करता येईल : (१) जे लघुउद्योग संघटित उद्योगधंद्यांशी स्पर्धा करत नाहीत असे उदा., कुलपे, बटणे, मेणबत्त्या, चपला वगैरेचे कारखाने, (२) ज्या लघुउद्योगांना समान उत्पादनामुळे मोठ्या उद्योगांशी स्पर्धा करावी लागते, उदा., कापड, तेलघाण्या, भातसडीच्या गिरण्या, इलेक्ट्रॉनीय उपकरणे व माल इत्यादी. आणि (३) जे लघुउद्योग मोठ्या उद्योगधंद्यांस पूरक आहेत अशा उद्योगधंद्यांत, मोठ्या कारखान्यांत निर्माण होणाऱ्या मालाचे काही घटक निर्माण केले जातात उदा., सायकलीचे व इतर वाहनांचे सुटे भाग, विजेचे सामान, शेतीअवजारांचे सुटे भाग इत्यादींचे कारखाने.

लघुउद्योगांच्या उत्पादनात विविधता आहे. उपभोग्य वस्तू, अर्धपक्व माल, लहान यंत्रे, हत्यारे व अवजारे, मोठ्या यंत्रांचे भाग, त्यांच्यासाठी विविध भागांच्या उपजुळवण्या असे सर्व प्रकारचे उत्पादन हे उद्योग करू शकतात. यामुळे विकसित देशांतही लघुउद्योगांना महत्त्वाचे स्थान आहे. उदा., अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांत एकूण कामगारांपैकी साधारणपणे ४५ टक्के कामगार लघुउद्योगांत असून एकूण उत्पादनापैकी ३४ टक्के उत्पादनाचा वाटा लघुउद्योगांचा असतो. ग्रेट ब्रिटनमध्ये एकंदर कामगारांपैकी २९ टक्के कामगार ५ ते ३० कामगार असलेल्या कारखान्यांत आहेत व अशा कारखान्यांचे उत्पादन एकूण उत्पादनाच्या १९ टक्के आहे. जपानमध्ये जवळजवळ निम्मे कामगार लघुउद्योगांत गुंतलेले आहेत.


उत्तर लिहिले · 23/8/2023
कर्म · 9435
0

Unternehmensname: XYZ बेकरी

ठिकाण: पुणे, महाराष्ट्र

भेटीची तारीख: १६ मे २०२४

भेट देणाऱ्या व्यक्तीचे नाव: उत्तरा एआय

१. उद्योगाची माहिती:

XYZ बेकरी' ही पुण्यातील एक लहान बेकरी आहे. ही बेकरी केक, पेस्ट्री, कुकीज आणि इतर बेकरी उत्पादने बनवते आणि विकते. त्यांची स्वतःची उत्पादन युनिट आहे आणि ते स्थानिक बाजारपेठेत उत्पादने विकतात.

२. उत्पादने आणि सेवा:

  • केक
  • पेस्ट्री
  • कुकीज
  • खारी
  • टोस्ट
  • इतर बेकरी उत्पादने

३. उत्पादन प्रक्रिया:

XYZ बेकरीमध्ये, बेकरी उत्पादने बनवण्यासाठी पारंपरिक पद्धती वापरल्या जातात. सर्व उत्पादने ताजी आणि उच्च गुणवत्तेची असल्याची खात्री केली जाते.

४. विपणन आणि विक्री:

XYZ बेकरी स्थानिक बाजारपेठेत थेट विक्री करते. ते सोशल मीडिया आणि तोंडी प्रसिद्धीच्या माध्यमातून आपल्या उत्पादनांचा प्रचार करतात.

५. व्यवस्थापन आणि कर्मचारी:

XYZ बेकरीचे व्यवस्थापन एक अनुभवी टीम करते. कर्मचाऱ्यांमध्ये कुशल बेकर्स आणि सहाय्यक कर्मचाऱ्यांचा समावेश आहे.

६. आर्थिक स्थिती:

XYZ बेकरीची आर्थिक स्थिती समाधानकारक आहे. ते नियमितपणे नफा कमावत आहेत आणि व्यवसायाचा विस्तार करण्याची योजना आखत आहेत.

७. समस्या आणि आव्हाने:

  • वाढती स्पर्धा
  • कच्च्या मालाच्या किमतीत वाढ
  • कुशल कर्मचाऱ्यांची कमतरता

८. सुधारणांसाठी सूचना:

  • ऑनलाइन विक्री सुरू करणे
  • नवीन उत्पादने विकसित करणे
  • कर्मचाऱ्यांसाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करणे

९. निष्कर्ष:

XYZ बेकरी एक यशस्वी लघु उद्योग आहे. व्यवस्थापन टीम अनुभवी आहे आणि त्यांच्याकडे व्यवसायाला पुढे नेण्याची क्षमता आहे.

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 2220
या प्रश्नाचे उत्तर अद्याप लिहिलेले नाही
1
लघुउद्योग आपल्या देशाच्या आर्थिक वाढीमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावतात. लघुउद्योग असे उद्योग आहेत ज्यात वस्तुनिर्माण, उत्पादनाचे काम लहान प्रमाणात केले जाते. मेणबत्ती, अगरबत्ती, खायचे पदार्थ,कागद, पेन,खेळणी बनवणे इत्यादी लघु उद्योगांची काही उदाहरणे आहेत. लघुउद्योगाची वैशिष्ट्ये:

१. संसाधने: लघु उद्योग स्थानिक पातळीवर आणि सहज उपलब्ध असलेल्या संसाधनांचा वापर करतात. म्हणूनच, कच्चे माल आणि कामगार उपलब्ध असल्यास लघु उद्योग कोठेही सुरु आणि संचालित केले जाऊ शकतात.

२. तंत्रज्ञान: मोठ्या उद्योगांच्या तुलनेत, लघु उद्योगांमध्ये अल्प भांडवली गुंतवणूक असते आणि ते त्यांच्या बहुतांश उत्पादन उपक्रमांसाठी कामगार आणि मनुष्यबळावर अवलंबून असतात. त्यांचा तंत्रज्ञानाचा वापर कमी असतो.

३. लवचिकता: लघु उद्योग नियम किंवा उत्पादन पद्धतीतील नवीन बदल, एखाद्या नवीन उत्पादनाच्या येण्याने किंवा इतर कोणत्याही अनपेक्षित सुधारणांशी मोठ्या उद्योगांच्या तुलनेत अधिक जुळवून घेणारी असतात.
उत्तर लिहिले · 23/4/2022
कर्म · 1850
0

१.५ लाख ते २ लाखांच्या गुंतवणुकीत सुरू करता येण्यासारखे काही व्यवसाय खालीलप्रमाणे:

  • मोबाईल ॲक्सेसरीज दुकान: आजकाल मोबाईल वापरणाऱ्यांची संख्या खूप जास्त आहे, त्यामुळे मोबाईल ॲक्सेसरीजला मागणी नेहमीच असते. तुम्ही विविध प्रकारच्या ॲक्सेसरीज ठेवून चांगले उत्पन्न मिळवू शकता.
  • फास्ट फूड सेंटर: शहरांमध्ये फास्ट फूडला खूप मागणी आहे. तुम्ही एक लहान फास्ट फूड सेंटर सुरू करू शकता आणि लोकांना बर्गर, सँडविच, फ्राइज असे पदार्थ देऊ शकता.
  • टिफिन सेवा: व्यस्त जीवनशैलीमुळे अनेक लोकांना घरून जेवण बनवायला वेळ मिळत नाही. त्यामुळे टिफिन सेवा हा एक चांगला पर्याय आहे. तुम्ही ऑफिस आणि विद्यार्थ्यांना लक्ष्य करून टिफिन सेवा सुरू करू शकता.
  • बेकरी शॉप: केक आणि बेकरी प्रोडक्ट्सला मागणी नेहमीच असते. तुम्ही केक, कुकीज, ब्रेड बनवून विकू शकता.
  • स्टेशनरी आणि झेरॉक्स शॉप: शाळा, कॉलेज आणि ऑफिसजवळ स्टेशनरी आणि झेरॉक्सचे दुकान सुरू करणे फायदेशीर ठरू शकते.
  • कुकिंग क्लासेस: तुम्हाला चांगले जेवण बनवता येत असेल, तर तुम्ही इतरांना ते शिकवण्यासाठी कुकिंग क्लासेस सुरू करू शकता.

हे काही पर्याय आहेत. कोणता व्यवसाय निवडायचा हे तुमच्या आवडीवर आणि परिसरातील मागणीवर अवलंबून असते.

व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी बाजाराचा अभ्यास करणे आवश्यक आहे.

उत्तर लिहिले · 24/3/2025
कर्म · 2220