प्राचीन राजवंश

दक्षिण भारतात अनेक प्राचीन राजसत्ता उदयास आल्या, त्यापैकी काही प्रमुख राजसत्ता खालीलप्रमाणे:

• चेर (Cheras): प्राचीन तमिळ साम्राज्यांपैकी एक. यांचा उल्लेख संगम साहित्यात आढळतो. কেরল प्रदेशावर यांचे राज्य होते.
• चोल (Cholas): हे साम्राज्य तमिळनाडूमध्ये (Tamil Nadu) इ.स. नवव्या शतकात उदयास आले. राजेंद्र चोल (Rajendra Chola) यांसारख्या राजांनी आरमाराच्या जोरावर मलाक्का (Malacca) सामुद्रधुनीपर्यंत आपले साम्राज्य वाढवले.
• पांड्य (Pandyas): यांचा उल्लेख मेगास्थनीज (Megasthenes) या ग्रीक इतिहासकाराने सुद्धा केला आहे. मदुराई (Madurai) येथे त्यांचे केंद्र होते.
• सातवाहन (Satavahanas): यांनी सुमारे ४५० वर्षे राज्य केले. प्रतिष्ठान (Pratishthan) म्हणजेच पैठण (Paithan) त्यांची राजधानी होती.
• पल्लव (Pallavas): हे राज्य इ.स. तिसऱ्या शतकात उदयास आले आणि त्यांची सत्ता सुमारे ६०० वर्षे टिकली. कांचीपुरम (Kanchipuram) ही त्यांची राजधानी होती.
• राष्ट्रकूट (Rashtrakutas): हे साम्राज्य इ.स. आठव्या शतकात उदयास आले. त्यांनी वेरूळ (Ellora) येथील जगप्रसिद्ध कैलास मंदिर (Kailasa Temple) बांधले.
• चालुक्य (Chalukyas): यांची तीन राज्ये होती - बादामीचे चालुक्य (Chalukyas of Badami), কল্যাणीचे चालुक्य (Chalukyas of Kalyani) आणि वेंगीचे चालुक्य (Chalukyas of Vengi). त्यांनी স্থাপত্য आणि कला क्षेत्रात मोठे योगदान दिले.
• विजयनगर साम्राज्य (Vijayanagara Empire): याची स्थापना हरिहर (Harihara) आणि बुक्क (Bukka) यांनी इ.स. १३३६ मध्ये केली. या साम्राज्याने सुमारे ३०० वर्षे राज्य केले.

  अधिक माहितीसाठी:

  1. विकिपीडिया: चोल साम्राज्य
  2. विकिपीडिया: पांड्य साम्राज्य
  3. विकिपीडिया: विजयनगर साम्राज्य

दक्षिण भारतात अनेक प्राचीन राजसत्ता उदयास आल्या, त्यापैकी काही प्रमुख राजसत्ता खालीलप्रमाणे:

• सातवाहन राजवंश: (इ.स. पूर्व २३० - इ.स. २२०) या राजघराण्याने सुमारे ४५० वर्षे राज्य केले. त्यांनी महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश आणि कर्नाटक या भागांवर आपली सत्ता स्थापित केली होती. Satavahana Dynasty
• चेर राजवंश: (इ.स. पूर्व ३०० - इ.स. १२००) चेर राजवंशाने सध्याच्या केरळ आणि তামিলনাडूच्या काही भागांवर राज्य केले. त्यांचे व्यापार आणि नौदल सामर्थ्य खूप महत्वाचे होते.
• चोल राजवंश: (इ.स. पूर्व ३०० - इ.स. १३००) चोल राजवंशाने दक्षिण भारतावर দীর্ঘकाळ राज्य केले. राजेंद्र चोल आणि राजराज चोल यांसारख्या राजांनी नौदल सामर्थ्याच्या जोरावर साम्राज्य विस्तार केला. Chola Dynasty
• पांड्य राजवंश: (इ.स. पूर्व ३०० - इ.स. १४००) पांड्य राजवंशाने তামিলনাडूच्या दक्षिणेकडील भागावर राज्य केले. ते व्यापार आणि शिक्षणाचे केंद्र बनले होते.
• पल्लव राजवंश: (इ.स. २७५ - इ.स. ८९७) पल्लव राजवंशाने তামিলनाडू आणि आंध्र प्रदेशाच्या काही भागांवर राज्य केले. त्यांनी कला आणि स्थापत्यशास्त्रामध्ये मोठे योगदान दिले. महाबलीपुरम येथील मंदिरे त्यांची সাক্ষ্য देतात. Pallava Dynasty
• राष्ट्रकूट राजवंश: (इ.स. ७५३ - इ.स. ९८२) राष्ट्रकूट राजवंशाने कर्नाटक आणि महाराष्ट्राच्या भागावर राज्य केले. त्यांनी वेरूळ (Ellora) येथील जगप्रसिद्ध कैलास मंदिर बांधले. Rashtrakuta Dynasty
• चालुक्य राजवंश: (इ.स. ५४३ - इ.स. ११९०) चालुक्यांचे दोन मुख्य भाग होते: बादामीचे चालुक्य आणि কল্যাणीचे चालुक्य. त्यांनी कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशावर राज्य केले आणि स्थापत्यशास्त्रामध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. Chalukya Dynasty

या राजसत्तांनी दक्षिण भारताच्या इतिहासात, कला, स्थापत्यशास्त्र आणि प्रशासनात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.