मानवी शरीर
शरीरांतर्गत होणाऱ्या जैविक बदलांमध्ये रक्ताभिसरण संस्थेचे महत्व अनमोल आहे. रक्ताभिसरण संस्था म्हणजे रक्तवाहिन्या आणि हृदय यांचा एक जटिलNetwork आहे, जो शरीराच्या प्रत्येक भागाला ऑक्सिजन आणि पोषक तत्वे पुरवतो आणि कार्बन डायऑक्साइड (Carbon Dioxide)व इतर टाकाऊ पदार्थ बाहेर टाकतो.
रक्ताभिसरण संस्थेची कार्ये:
- ऑक्सिजनचा पुरवठा: फुफ्फुसातून ऑक्सिजन (Oxygen)घेतलेले रक्त रक्ताभिसरण संस्थेमार्फत शरीरातील प्रत्येक पेशीपर्यंत पोहोचवले जाते. पेशी जिवंत राहण्यासाठी ऑक्सिजन आवश्यक आहे.
- पोषक तत्वांचा पुरवठा: अन्नपचनानंतर तयार झालेली पोषक तत्वे, जसे की ग्लुकोज, अमिनो ऍसिड (Amino acid), आणि फॅटी ऍसिड (Fatty acid), रक्ताद्वारे पेशींपर्यंत पोहोचवली जातात.
- कार्बन डायऑक्साइड (Carbon Dioxide) आणि टाकाऊ पदार्थांची विल्हेवाट: पेशींमधून तयार होणारा कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर टाकाऊ पदार्थ रक्ताद्वारे फुफ्फुसांपर्यंत आणि किडनीपर्यंत पोहोचवले जातात, जेथे ते शरीराबाहेर टाकले जातात.
- हार्मोनचे (Hormone) वहन: रक्ताभिसरण संस्था हार्मोनला एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी पोहोचवते. त्यामुळे शरीरातील विविध कार्यांचे नियंत्रण होते.
- शरीराचे तापमान नियंत्रण: रक्ताभिसरण संस्था शरीराचे तापमान स्थिर ठेवण्यास मदत करते. रक्तवाहिन्यांचे आकुंचन आणि प्रसरण होऊन ते तापमान नियंत्रित करतात.
- रोगप्रतिकारशक्ती: रक्तामध्ये पांढऱ्या रक्त पेशी (White blood cells) असतात, ज्या शरीराला रोगांपासून वाचवतात. रक्ताभिसरण संस्थेमुळे या पेशी संपूर्ण शरीरात फिरून संरक्षण करू शकतात.
महत्व:
रक्ताभिसरण संस्था शरीराच्या प्रत्येक भागाला जीवनशक्ती पुरवते. या संस्थेमध्ये काही बिघाड झाल्यास, त्याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात. हृदयविकार, उच्च रक्तदाब, आणि स्ट्रोक (Stroke) यांसारख्या समस्या रक्ताभिसरण संस्थेशी संबंधित आहेत. त्यामुळे, रक्ताभिसरण संस्थेची काळजी घेणे आरोग्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे.
रक्ताभिसरण संस्था एक गुंतागुंतीची पण आवश्यक प्रणाली आहे, जी आपल्या शरीराला निरोगी ठेवते.
माणसाच्या शरीरातील हाडे जाळली तरी नष्ट होत नाहीत.
हाडे: हाडे कॅल्शियम फॉस्फेट नावाच्या खनिजाने बनलेली असतात. हे खनिज अत्यंत स्थिर असते आणि उच्च तापमानालाही टिकून राहते. त्यामुळे, हाडे जाळली तरी ती पूर्णपणे नष्ट होत नाहीत, तर त्यांची राख होते.
महत्व: हाडे मानवी शरीरासाठी अत्यंत आवश्यक आहेत. ते शरीराला आधार देतात, महत्वाच्या अवयवांचे संरक्षण करतात आणि हालचाल करण्यास मदत करतात.
तुमचा प्रश्न "मानवी शरीर मानवाचे नाही म्हणतात ते कितपत खरे आहे?" याबद्दल आहे. या विधानाकडे अनेक दृष्टीने पाहता येते:
- वैज्ञानिक दृष्टिकोन: मानवी शरीर हे खरं तर मानवी पेशी, सूक्ष्मजंतू आणि इतर सूक्ष्मजीवांपासून बनलेले आहे. आपल्या शरीरात अनेक जीवाणू (bacteria) असतात, जे पचनक्रियेत आणि रोगप्रतिकारशक्तीत मदत करतात. त्यामुळे, ह्या अर्थाने शरीर केवळ 'आपले' नाही, तर अनेक जीवांचे एकत्रित अस्तित्व आहे.
- आध्यात्मिक दृष्टिकोन: काही आध्यात्मिक विचारधारेनुसार, शरीर हे नश्वर आहे आणि आत्मा किंवा चेतना हे अधिक महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे, शरीर हे केवळ आत्म्याचे एक तात्पुरते निवासस्थान आहे, असे मानले जाते.
- सामाजिक दृष्टिकोन: शरीर हे केवळ व्यक्तीचे नसून समाजाचा भाग आहे. अवयवदान, वैद्यकीय संशोधन, आणि सार्वजनिक आरोग्याच्या दृष्टीने शरीराचा उपयोग समाजासाठी केला जातो.
त्यामुळे, 'मानवी शरीर मानवाचे नाही' हे विधान पूर्णपणे सत्य नाही, पण त्यात काही प्रमाणात तथ्य आहे. हे विधान कोणत्या संदर्भात केले आहे, यावर ते अवलंबून असते.
अधिक माहितीसाठी, तुम्ही खालील लिंकवर क्लिक करू शकता:
प्रौढ मानवी शरीरात 206 हाडे असतात.
बाळ जेव्हा जन्माला येतं, तेव्हा त्याच्या शरीरात 300 हाडं असतात.
लहानपणी असलेली काही हाडं वयात आल्यावर एकमेकांत मिसळून जातात आणि त्यांची संख्या कमी होते.
हाडांमधील कॅल्शियम आणि इतर खनिजांमुळे हाडं मजबूत राहतात.
अधिक माहितीसाठी:
मी: "किती सुंदर आहेस तू! तुझे पंख तर एखाद्या चित्रासारखे आहेत."
फुलपाखरू: "धन्यवाद! मलाही हे रंग खूप आवडतात."
मी: "तू कुठून आली आहेस? आणि कुठे चाललीस?"
फुलपाखरू: "मी एका बागेतून आले आहे. तिथे खूप फुले आहेत. मी त्या फुलांमधील मध घेण्यासाठी जात आहे."
मी: "मला पण तुझ्यासोबत यायला आवडेल. तू मला घेऊन चलशील?"
फुलपाखरू: "नक्कीच! पण तुला माझ्यासारखे पंख नाहीत ना, मग तू कसा येशील?"
मी: "अरे हो! खरंच. पण मी तुला बघून खूप खुश झालो. तू खूप सुंदर आणि मनमोहक आहेस."
फुलपाखरू: "तू पण खूप चांगला आहेस. मला तुझ्याशी बोलून खूप आनंद झाला. आता मी जाते, नाहीतर मध मिळायला उशीर होईल."
मी: "ठीक आहे. तू जा. भेटू लवकरच!"
जेव्हा आपण स्वतः टॉयलेट करतो तेव्हा आपल्याला वास न येण्याची अनेक कारणे असू शकतात:
-
नैसर्गिक प्रतिकारशक्ती: आपले नाक सतत वेगवेगळ्या वासांनाexposed असते. त्यामुळे एकाच वासाला ते लवकर resist करते. जेव्हा आपण टॉयलेट करतो, तेव्हा त्या वासाला आपले नाक आधीपासूनच exposed असते, त्यामुळे तो वास आपल्याला जाणवत नाही.
-
olfactory adaptation: Olfactory adaptation म्हणजे आपल्या नाकाची वासाला जुळवून घेण्याची क्षमता. एकाच वास सतत येत राहिल्यास, आपल्या नाकातील receptors त्या वासाला ignore करायला लागतात, त्यामुळे आपल्याला तो वास जाणवत नाही.
-
मानसिक कारणे: काही वेळा psychological factors देखील यात भूमिका बजावतात. आपल्याला काही वास आवडत नाहीत, त्यामुळे आपले मन त्या वासाला ignore करण्याचा प्रयत्न करते.