गर्भावस्था

काय करावे:

• डॉक्टरांचा सल्ला: सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे स्त्रीरोगतज्ज्ञाचा (Gynecologist) सल्ला घेणे. त्या तुमच्या आरोग्याची स्थिती आणि गर्भधारणेचा कालावधी पाहून योग्य मार्गदर्शन करू शकतील.
• गर्भपात (Abortion): ५ आठवड्यांचा गर्भ काढण्यासाठी वैद्यकीय गर्भपात (Medical Abortion) किंवा शस्त्रक्रिया गर्भपात (Surgical Abortion) असे दोन पर्याय असू शकतात.

गोळीचे नाव:

• मिफेप्रिस्टोन (Mifepristone) आणि मिसोप्रोस्टोल (Misoprostol): वैद्यकीय गर्भपातासाठी या गोळ्या वापरल्या जातात. मिफेप्रिस्टोन गर्भाशयाच्या अस्तरास पातळ करते आणि मिसोप्रोस्टोलमुळे गर्भाशय आकुंचन पावते, ज्यामुळे गर्भपात होतो.

दुष्परिणाम:

• प्रत्येक औषधाचे काही दुष्परिणाम असतात. मिफेप्रिस्टोन आणि मिसोप्रोस्टोलच्या सामान्य दुष्परिणामांमध्ये रक्तस्त्राव, पोटदुखी, मळमळ आणि उलट्या यांचा समावेश होतो. काही गंभीर दुष्परिणाम देखील होऊ शकतात, जसे की जास्त रक्तस्त्राव किंवा संसर्ग.
• दुष्परिणाम टाळण्यासाठी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. त्या तुमच्यासाठी योग्य उपाय निवडण्यास मदत करतील आणि दुष्परिणामांचे व्यवस्थापन कसे करावे याबद्दल मार्गदर्शन करतील.

इतर पर्याय:

• काही प्रकरणांमध्ये, शस्त्रक्रिया गर्भपात (Surgical Abortion) हा एक पर्याय असू शकतो. ह्यामध्ये गर्भाशयातून गर्भ काढला जातो.

महत्वाचे:

• कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी डॉक्टरांशी बोलणे अत्यंत आवश्यक आहे. ते तुम्हाला योग्य माहिती आणि मार्गदर्शन देऊ शकतील.

टीप: गर्भपात कायदेशीर आहे की नाही, हे तुमच्या देशाच्या कायद्यावर अवलंबून असते. त्यामुळे, कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी तुमच्या देशातील कायदे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.

जर बाळाच्या गळ्याभोवती नाळ आवडला असेल तर त्यामुळे बाळाला श्वास घेण्यास त्रास होऊन त्याचा रक्तपुरवठा कमी होऊन बाळ गुदमरून मृत्यू होऊ शकते.

बाळा भोवतालचे पाणी हे बाळाच्या वाढीसाठी आवश्यक असते आणि बाळाला खेळण्यासाठी गरजेचे असते ते कमी झाले तर बाळाला कमीच स्पेस भेटतो फिरण्यासाठी आणि त्यामुळे बाळाची हालचाल पण कमी होते.

बरेचदा कळा येतात पण त्या कळा जास्त सहन करू शकत नाहीत काही महिला त्यामुळे बाळ आहे किंवा बरेचदा बाळाच्या जो डिलिव्हरीचा पॅसेज असतो तो लहान असल्यामुळे बाळ बाहेर येऊ शकत नाही त्यामुळे बाळ मरण्याची शक्यता असते त्यामुळे हृदयाचे ठोके कमी होतात बाळाचे त्यावेळेसही सिजर करावे लागते.

बाळा ने पोटामध्ये संडास केली असल्यास त्यामुळे पण सिजर करावे लागते.

आणि बरेच काही डॉक्टर असे नालायक आहेत किती काही कारण सांगून सिजर करतात पण ते सर्वजण करण्यात जसे प्रत्येक व्यवसायांमध्ये अशी काही लोक असतात तसेच डॉक्टर व्यवसाय मध्ये सुद्धा काही डॉक्टर असतील पण सर्व संकट सर्वांना दोष देणे चुकीचे आहे अशावेळी तुम्ही दुसऱ्या डॉक्टरचे ओपिनियन घेऊ शकता.

गर्भारपणाचा हा काळ सर्वात सुखद काळ आहे. पहिल्या १२ आठवड्यांत रोज वाटणारी मळमळ, उलट्या या काळात जवळजवळ थांबतात व गरोदर स्त्री सुटकेचा नि:श्वास सोडते. या काळात भूक वाढायला लागते, तसेच अनेक वेगवेगळ्या चवीचे पदार्थ खाण्याची इच्छा वाढते. एकत्र कुटुंबात राहत असेल तर तिचे खाण्यापिण्याचे डोहाळेही मनसोक्त पुरवले जातात.

या मधल्या तीन महिन्यांच्या काळात गर्भाशयाचा आकार हळूहळू वाढायला लागतो; पण अजून खूप जास्त मोठा न झाल्याने अवघडलेपणा कमी असतो व सर्व हालचाली सहज शक्य असतात. यानंतरच्या तीन महिन्यांत गर्भाशयाच्या आकारामुळे हालचालींना त्रास होण्याची शक्यता असते.

छाती आणि पोट यांमधील श्वासपटलावर या तीन महिन्यांत थोडा ताण यायला सुरुवात होते. याचा परिणाम श्वासोच्छ्वासावर होतो. थोडासा दम लागल्याची भावना होते. मध्येच जोराने लांब श्वास घ्यावासा वाटतो. तरीही हे सर्व खूप त्रासदायक नसते.

पहिल्या १४ आठवड्यांत गर्भाच्या शरीरातील सर्व अवयवांची वाढ जवळजवळ पूर्ण झालेली असते. १४-२७ आठवड्यांत आता या अवयवांचा आकार वाढतो आणि हे अवयव हळूहळू अचूकपणे कार्य करायला लागतात. १४ आठवड्यांचा गर्भ साधारणपणे दीड इंच लांब व ४५ ग्रॅम वजनाचा असतो. चौदा आठवड्यांपासून गर्भाशयाची वरील बाजू ओटीपोटातून पोटाच्या पोकळीत हाताला लागू शकते. स्त्रीचे वजन थोडेसे वाढते; पण अजूनही ती गरोदर आहे हे पटकन लक्षात येत नाही. यानंतर मात्र गर्भाशयाचा आकार झपाट्याने वाढत जातो व अनेक वेगवेगळी लक्षणे दिसायला लागतात.

गर्भारपणात शरीरातील संप्रेरकांच्या पातळीत पुष्कळच बदल होतात. तसेच वेगवेगळी संप्रेरके निर्माण होतात. म्हणूनच त्वचेवर खूप बदल दिसतात. काही स्त्रियांची त्वचा तजेलदार दिसायला लागते आणि त्यांच्या सौंदर्यात वेगळाच आकर्षकपणा येतो. मेलॅनिन या द्रव्याचे प्रमाण रक्तात वाढल्यामुळे काही जणींना हे अनुभवास येत नाही. त्यांची त्वचा गरोदरपणात काहीशी काळवंडते. हे काळसर चट्टे विशेषत: दोन्ही गालांवर दिसून येतात. तसेच पाठीवर, पोटावर, पायांवरही हे काळसर डाग वाढतात. यावर कोणताही उपाय नसतो; परंतु या डागांची फारशी काळजी करण्याची गरज नाही. प्रसूतीनंतर काही महिन्यांनी हे डाग कमी होतात व अजून थोड्या काळानंतर आपोआप नाहीसे होतात.

गर्भाशयाच्या वाढत्या आकारामुळे पोटाची त्वचा ताणली जाते. त्वचेच्या आत असलेल्या कोलॅजिन तंतूंच्या रचनेतील बदलामुळे पोटावर ‘स्ट्रेच मार्क्स’ किंवा रेषा दिसायला लागतात. सुरुवातीला लालसर गुलाबी रंगाच्या या रेषा काही महिन्यांनी काळसर रंगाच्या दिसायला लागतात. औषधांच्या दुकानात हे व्रण फिके करणारे अनेक मलम उपलब्ध आहेत. ते जरी वापरले तरी त्यांचा परिणाम खूप होत नाही. घरच्या घरी उपलब्ध असलेले खोबरेल तेलही जर हलक्या हाताने रोज लावले तरी चालते. त्वचा ताणल्यामुळे झालेला हा परिणाम असल्याने प्रसूतीनंतर शरीर पूर्ववत झाले की हे व्रण कमी दिसायला लागतात.

गर्भाची हालचाल जाणवणे

गर्भाची हालचाल अगदी लवकर म्हणजे ७-८व्या आठवड्यातच सुरू झालेली असते. गर्भाचा आकार आणि वजन खूप कमी असल्याने गरोदर स्त्रीला ही हालचाल जाणवत नाही.

गर्भावस्थेच्या १८-२२ आठवड्यांत सर्वांत प्रथम स्त्रीला ही हालचाल स्पष्टपणे जाणवायला लागते. हा क्षण खूपच सुंदर, सुखद असतो. आपल्या शरीरात वाढणा-या इवल्याशा जिवाची ही खूण आनंददायक असते. लवकरच येत्या २-३ महिन्यांत तो इवलासा जीव मातेच्या हातात प्रत्यक्ष येणार असतो. पहिल्या गरोदरपणात ही हालचाल थोडी उशिरा जाणवायला सुरुवात होते. २४ ते २८ आठवड्यांमध्ये गर्भाचा आकार व त्याच्या बाजूला असलेल्या गर्भजलाचे प्रमाण व्यस्त असल्याने गर्भाच्या हालचाली खूप होतात. या वेळी गर्भ पोटाला झालेला स्पर्श, मोठा आवाज या सर्वांना हालचाल करून प्रतिसाद देतो.

या काळाच्या २० व्या आठवड्यात सोनोग्राफी तपासणी, रक्त चाचणी तसेच इतर काही त्रास जसे की चक्कर येणे, उलट्या, पाठ आणि पाय दुखणे, पायावर सूज येणे हे शारीरिक त्रास जास्त प्रमाणात होत असल्यास वेळीच तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा. वेदनाशामक औषधी घेऊ नयेत. 

 गर्भधारण दरम्यान अनेक सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. गर्भवती महिलांना सहसा प्रवासाबद्दल गोंधळ असतो. परंतु काही सावधगिरी बाळगून तुम्ही गर्भधारणा देखील करू शकता. जर तुमच्या गरोदरपणामध्ये कोणत्याही गुंतागुंती किंवा चिंता नसतील, तर तुमच्या गरोदरपणाच्या सुरुवातीच्या काळामध्ये बरासचा काळ तुम्ही प्रवास करू शकता. तरीसुद्धा, तुमच्या स्वतःच्या सुरक्षेसाठी डॉक्टर अनिवार्य परिस्थिती वगळता तुम्हाला 30 आठवड्यांनंतर प्रवास टाळण्याचा सल्ला देतात.

पहिल्या तिमाहीत प्रवास करणे टाळा. पहिल्या तिमाहीत प्रवास करण्याचा सल्ला दिला जात नाही. या टप्प्यामध्ये गर्भ स्वतःला आईच्या गर्भाशयाशी जोडून घेत असतो, त्यामुळे गर्भपात किंवा गुंतागुंत वाढण्याच्या शक्यता जास्त असतात.दुसरी तिमाही सुरक्षित असते. एकदा तुम्ही 13वा आठवडा ओलांडला की, तुम्ही दुसर्या तिमाहीत पोहोचता. कोणतीही गुंतागुंत नसेल तर गरोदरपणाच्या संपूर्ण कालावधीत तुलनेने हा सुरक्षित कालावधी असतो. दुसर्या तिमाहीमध्ये मळमळ आणि उलट्यांचा त्रास कमी होतो आणि तुम्ही अधिक आरामात आणि सहजतेने राहता.

तिसऱ्या तिमाहीदरम्यान तुम्ही जवळपास संपूर्ण कालावधी पूर्ण करता आणि तुम्हाला हालचाल करण्यात किंवा जास्त वेळ बसण्यात अवघडलेपणा जाणवतो. या काळात प्रवास टाळण्याचा सल्ला दिला जातो. दूरवर सहली काढणे टाळा किंवा कमी ऑक्सिजन असलेल्या उंच ठिकाणी प्रवास करणे टाळा, त्यामुळे श्वसनाला त्रास होऊ शकतो.

गर्भधारणा-वेळ प्रवास आणि स्वच्छता सल्ला

गरोदरपणात लांबचा प्रवास टाळावा. गरोदरपणात प्रवास करण्याचा निर्णय हा तुम्ही किती आरामात आहात आणि डॉक्टरांचा सल्ला काय आहे यावर अवलंबून असतो.

गरोदरपणात स्नान, दंत, केस आणि त्वचा आरोग्य स्वच्छता

गर्भधारणा दरम्यान व्यायाम आणि योग फायदे

मुलासोबत प्रवास करताना कोणती सावधगिरी बाळगतात ?

तुमचे हात स्वच्छ ठेवा. संसर्ग टाळण्यासाठी नेहमी हँड सॅनिटायझर जवळ बाळगा.

 

प्रवासात असताना नेहमी तुमची स्वतःची पिण्याच्या पाण्याची बाटली जवळ ठेवा किंवा बाटलीबंद पाणी प्या, जेणेकरून तुम्हाला पाण्यापासून उद्भवणारे संसर्गजन्य आजारही होणार नाहीत.

 

तुम्हाला सार्वजनिक शौचालयात जायचेच असेल तर ते स्वच्छ, कोरडे आणि पुरेसे प्रकाशमान असण्याची खबरदारी करून घ्या, जेणेकरून तुम्हाला घसरून इजा होणार नाही.

 

तुम्ही समंजसपणे प्रवासाचे साधन निवडले पाहिजे. तुम्हाला सर्वात जास्त आरामदायी वाटेल आणि तुम्हाला कोणत्याही त्रासाविना प्रवास पूर्ण करता येईल असे साधन निवडा.

 

रस्त्याने प्रवास केल्यामुळे तुम्ही थकू शकता. म्हणून असे साधन निवडा की ज्यामुळे तुमच्या प्रवासाचा वेळ कमी होईल तसेच तुम्हाला प्रवासाचा अधिक ताण होणार नाही. पुढील सीटवर बसणे टाळा. तुमच्या पोटावर विनाकारण ताण येऊ नये यासाठी सीटबेल्ट नाभीच्या खाली घट्ट बांधावा. प्रत्येक एक किंवा दोन तासांनी पाय मोकळे करण्यासाठी खाली उतरा, जेणेकरून शरीरातील रक्ताभिसरण कायम राहील.

 

रस्त्यावरील प्रवासापेक्षा रेल्वेचा प्रवास अधिक सुरक्षित असतो. कमी धक्के आणि पाय पसरण्यासाठी व पडण्यासाठी पुरेशी जागा यामुळे तुम्ही तुमची बसायची/झोपायची स्थिती बदलत आणि इकडेतिकडे फिरत आरामात अंतर पार करू शकता. चढताना आणि उतरताना काळजी घ्या आणि फुटबोर्डविषयी दक्ष असा.

 

हवाई मार्गाने प्रवास करणे हा सर्वात आरामदायी आणि सुरक्षित मार्ग असतो. एसल सीट घ्या, जेणेकरून तुम्ही पाय पसरू शकाल आणि आरामात बसाल. 32 आठवड्यांनी प्रवास करायचा असेल तर हवाई मार्ग टाळा.

 

आजच्या दिवसात, ऑफिसमध्ये जाण्यासाठी, गर्दीच्या दरम्यान आणि आमच्या सर्व जबाबदाऱ्या काळजी घेण्यासाठी ती सामान्य सराव आहे. गर्भधारणादरम्यान देखील खूप काम करणारी महिला आहेत आणि त्यांचे वितरण सामान्य आहे. परंतु गर्भधारणेदरम्यान काही समस्या असल्यास, आपल्याला प्रवासादरम्यान स्वतःची काळजी घेणे आवश्यक आहे. 

 

गर्भधारणेदरम्यान प्रवास ज्या महिलांचा गर्भधारणा अधिक धोका असतो किंवा जे डॉक्टरांनी पूर्णपणे विश्रांती घेत आहेत अशा स्त्रियांना हानिकारक ठरू शकतात. प्रवासादरम्यान अशा स्त्रियांना खूप त्रास होऊ शकतो, जसे की प्रवासासाठी दीर्घ काळ, खराब मार्ग, प्रवासादरम्यान वैद्यकीय सुविधांचा अभाव इत्यादि. गर्भधारणेवर काही परिणाम होऊ शकतात.

देखील वाचा

प्रसूतीनंतर व्हायरल इन्फेक्शन टाळण्याचे मार्ग

गर्भधारणा पोषण काय असावे ?

आपल्या गरोदरपणासाठी 4 मधुर अन्न रेसेपी

 

प्रवासादरम्यान गर्भवती महिलेचे आहार आणि व्यायाम नियमितपणे प्रभावित होते. गर्भवती महिलेला पौष्टिक आहार, विश्रांतीचा योग्य मार्ग आणि भरपूर द्रवपदार्थ आणि प्रवासादरम्यान निरोगी राहण्यासाठी प्रकाश व्यायाम आवश्यक असतो. गर्भवती स्त्रियांमध्ये दुःख आणि उलट्या ही सामान्य क्लिष्टता आहे. प्रारंभिक आणि उशीरा गर्भधारणेच्या तीन महिन्यांत सर्वात महत्वाचे आहे. आपण या काळात प्रवास टाळले पाहिजे. सुरुवातीच्या काही महिन्यांत गर्भपात होण्याचा धोका खूपच जास्त आहे. प्रवासादरम्यान शरीराला पाणी कमी होऊ देऊ नका. लांब प्रवास टाळा. डॉक्टरांच्या सूचनांचे अनुसरण करा. सर्व औषधे एकत्र ठेवा आणि आपल्या डॉक्टरांच्या कागदपत्रे आणि डॉक्टरांची संख्या नेहमी आपल्याजवळ ठेवा. ज्यांच्याद्वारे आपण आपत्कालीन परिस्थितीत त्याचा वापर करू शकता.

 

 

गरोदरपणात पिकलेले आंबे खाण्याचे खुप फायदे आहेत ज्यांच्याविषयी आज आपण माहिती घेणार आहोत. गरोदरपणात प्रत्येक गोष्ट प्रमाणात खायला हवी त्यात आंबा पण आहे. गरोदरपणात आंबा देखील प्रमाणात खावा. आंबा सुपरफूड मध्ये मोडला जातो. आंबा मध्ये अ, ब आणि क जीवनसत्व आढळतात. त्यामुळे गरोदरपणात आंबा नक्कीच काही प्रमाणात खावा. तसेच आंब्या मध्ये फोलिक ऍसिड, लोह, पोटॅशिअम इत्यादी देखील असतात. त्यामुळे गरोदरपणात पायावर ज्यांना सूज येते त्यांनी जर योग्य प्रमाणात गरोदरपणात आंबा खाल्ला तर त्यांना पायावर सूज कमी प्रमाणात किंवा काहींना येणार पण नाही. आंबा हा ऊर्जेचा आणि अँटिऑक्सिडेन्टचा उत्तम सोर्स आहे त्यामुळे गरोदरपणात आंबा वगळावा हि चुक ठरू शकते. पण याचा अर्थ असा नाही कि अतिप्रमाणात आंब्याचे सेवन करावे.

गरोदरपणात आंबा खाऊ नये नाहीतर उष्णता वाढून बाळाला त्रास होऊ शकतो किंवा गर्भपात होतो असे काही सल्ले मिळतात पण हे पूर्णपणे खरं नाही. किंवा याचे ठोस असे पुरावे देखील नाही.