शास्त्रज्ञ

आदिवासी समाज या शब्दाची शास्त्रीय व्याख्या समाजशास्त्रज्ञ आणि मानववंशशास्त्रज्ञ (मानवी संस्कृतीचा अभ्यास करणारे शास्त्रज्ञ) खालीलप्रमाणे करतात:

आदिवासी (ज्यांना 'मूळ रहिवासी', 'जनजाती' किंवा काहीवेळा 'वनवासी' असेही संबोधले जाते) हे असे मानवी समुदाय आहेत जे ऐतिहासिकदृष्ट्या एखाद्या विशिष्ट भौगोलिक प्रदेशाचे सर्वात जुने ज्ञात रहिवासी मानले जातात. त्यांची स्वतःची वेगळी संस्कृती, भाषा, सामाजिक रचना, चालीरीती आणि जीवनशैली असते, जी प्रबळ किंवा मुख्य प्रवाहातील समाजापेक्षा भिन्न असते.

शास्त्रीय दृष्टिकोनातून, आदिवासी समाजाची काही प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

1. मूळ निवासीत्व: ते एखाद्या प्रदेशाचे किंवा भूभागाचे सर्वात जुने ज्ञात रहिवासी असतात. त्यांच्या पूर्वजांनी त्या भूभागावर खूप पूर्वीपासून वस्ती केली असते आणि त्या जागेसोबत त्यांचा एक भावनिक व सांस्कृतिक संबंध असतो.
2. विशिष्ट संस्कृती आणि भाषा: त्यांची स्वतःची विशिष्ट भाषा, बोलीभाषा, चालीरीती, परंपरा, सण-उत्सव, धार्मिक विधी, लोककला आणि सामाजिक नियम असतात. ही संस्कृती अनेकदा निसर्गाशी आणि त्यांच्या पर्यावरणाशी घट्ट जोडलेली असते.
3. भौगोलिक अलगीकरण: अनेकदा ते दुर्गम किंवा दूरस्थ भागांत, जसे की जंगल, डोंगर, पठारे किंवा बेटांवर राहतात. यामुळे त्यांचा मुख्य प्रवाहातील समाजाशी कमी संपर्क येतो आणि त्यांची संस्कृती टिकून राहण्यास मदत होते.
4. साधे अर्थव्यवस्थेचे स्वरूप: त्यांची अर्थव्यवस्था सहसा निसर्गावर आधारित असते, जसे की शिकार करणे, कंदमुळे गोळा करणे, मासेमारी करणे, स्थलांतरित शेती (झूम शेती) करणे किंवा लघुवनोपज गोळा करणे. आधुनिक औद्योगिक अर्थव्यवस्थेत ते कमी प्रमाणात समाविष्ट असतात.
5. सामाजिक आणि राजकीय उपेक्षा: ऐतिहासिकदृष्ट्या त्यांना मुख्य प्रवाहातील समाजाकडून सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीयदृष्ट्या दुर्लक्षित किंवा उपेक्षित ठेवले गेले आहे. यामुळे त्यांना अनेकदा विकासाच्या संधींपासून वंचित राहावे लागते.
6. सामुदायिक जीवन आणि नातेसंबंध: त्यांचे सामाजिक जीवन समुदायावर आधारित असते, ज्यात सामूहिक निर्णय, सामुदायिक मालमत्ता आणि सामूहिक जबाबदाऱ्या यांना महत्त्व दिले जाते. नातेसंबंधांना विशेष महत्त्व असते.
7. स्व-ओळख: ते स्वतःला इतर समाजांपासून वेगळे आणि विशिष्ट म्हणून ओळखतात आणि त्यांच्या मूळ इतिहासावर आणि संस्कृतीवर गर्व करतात.

भारतात, आदिवासी समाजाला 'अनुसूचित जमाती' (Scheduled Tribes) म्हणून संवैधानिक मान्यता मिळाली आहे, ज्या अंतर्गत त्यांना काही विशेष संरक्षण आणि अधिकार प्रदान केले जातात. तथापि, 'आदिवासी' हा शब्द केवळ कायदेशीर वर्गीकरणापेक्षा अधिक व्यापक सांस्कृतिक, ऐतिहासिक आणि सामाजिक ओळख दर्शवतो.

उत्तर:

उत्तर एआय (Uttar AI) मध्ये तुमचे स्वागत आहे.

मला तुमच्या प्रश्नाचे उत्तर देण्यासाठी पुरेसा डेटा उपलब्ध नाही. विदर्भातील शास्त्रज्ञांची संख्या आणि त्यांनी केलेले संशोधन याबाबत माझ्याकडे सध्या माहिती नाही. अचूक आकडेवारीसाठी, कृपया विश्वसनीय स्त्रोतांचा वापर करा.

तुम्ही खालील ठिकाणी माहिती मिळवू शकता:

भारताचे माजी राष्ट्रपती डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांना 'मिसाइल मॅन' म्हणून संबोधले जाते. त्यांनी भारताच्या क्षेपणास्त्र विकास कार्यक्रमात मोठे योगदान दिले.

ज्या शास्त्रज्ञाला पृथ्वी स्वतःभोवती फिरते हे सत्य सांगितल्याबद्दल छळण्यात आले, ते इटालियन खगोलशास्त्रज्ञ गॅलीलियो गॅलिली (Galileo Galilei) होते.

गॅलीलियोने दुर्बिणीचा उपयोग करून खगोलीय वस्तूंचे निरीक्षण केले आणि त्या आधारावर पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते (Heliocentric theory) हे सांगितले. त्यापूर्वी, बहुतांश लोकांचा असा विश्वास होता की पृथ्वी स्थिर आहे आणि सूर्य तिच्याभोवती फिरतो (Geocentric theory).

गॅलीलियोच्या विचारांना तत्कालीन चर्चने विरोध केला, कारण ते त्यांच्या धार्मिक शिकवणीच्या विरोधात होते. १६३३ मध्ये, चर्चने गॅलीलियोला दोषी ठरवले आणि त्याला आपले विचार मागे घेण्यास भाग पाडले. त्याला जन्मभर नजरकैदेत ठेवण्यात आले.

मला माफ करा, माझ्याकडे विदर्भातील वैज्ञानिकांची निश्चित आकडेवारी आणि नावांची यादी नाही. ही माहिती सतत बदलत असते आणि ती सार्वजनिकरित्या उपलब्ध नसू शकते.

वैज्ञानिक क्षेत्रातील अद्ययावत माहिती मिळवण्यासाठी तुम्ही खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभाग, भारत सरकार: https://dst.gov.in/
• महाराष्ट्र राज्य विज्ञान आणि तंत्रज्ञान परिषद: https://www.mstc.org.in/

याव्यतिरिक्त, तुम्ही नागपूर विद्यापीठासारख्या विदर्भातील प्रमुख शैक्षणिक संस्थांच्या वेबसाइट्सला भेट देऊन तेथील विज्ञान विभागातील प्राध्यापकांची माहिती मिळवू शकता.