भारतीय पोलीस सेवा (IPS) अधिकारी होण्यासाठी, तुम्हाला केंद्रीय लोकसेवा आयोग (UPSC) द्वारे आयोजित नागरी सेवा परीक्षा (CSE) पास करणे आवश्यक आहे. CSE ही एक अत्यंत स्पर्धात्मक परीक्षा आहे जी सामान्य अध्ययन, योग्यता आणि इंग्रजीसह विविध विषयांमधील उमेदवारांच्या ज्ञानाचे आणि योग्यतेचे मूल्यांकन करते.

१ पात्रता: CSE ला उपस्थित राहण्यासाठी, तुम्ही भारताचे नागरिक असणे आवश्यक आहे आणि UPSC ने सेट केलेले वय आणि शैक्षणिक निकष पूर्ण केले पाहिजेत.

२ तयारी: CSE उत्तीर्ण करण्यासाठी, परीक्षेत समाविष्ट असलेल्या विषयांची ठोस माहिती असणे महत्त्वाचे आहे. तुम्ही स्वयं-अभ्यास, कोचिंग किंवा तयारी कार्यक्रमात नावनोंदणी करून परीक्षेची तयारी करू शकता.

३ परीक्षा: CSE दरवर्षी दोन टप्प्यात घेतली जाते: प्राथमिक परीक्षा (प्रिलिम्स) आणि मुख्य परीक्षा (मुख्य). प्रिलिम्स ही एक स्क्रीनिंग चाचणी आहे आणि ज्यांनी ती उत्तीर्ण केली ते मुख्य परीक्षेस बसण्यास पात्र आहेत. मुख्य ही एक लेखी परीक्षा आहे जी विविध विषयांमधील उमेदवारांचे ज्ञान आणि योग्यता तपासते.

४ मुलाखत: CSE चा अंतिम टप्पा म्हणजे मुलाखत, जी UPSC द्वारे घेतली जाते. मुलाखत ही उमेदवाराच्या विविध मुद्द्यांवर विचार करण्याची, संवाद साधण्याची आणि त्यांची मते व्यक्त करण्याच्या क्षमतेची चाचणी असते.

५ प्रशिक्षण: CSE पास केल्यानंतर, यशस्वी उमेदवारांना हैदराबाद येथील सरदार वल्लभभाई पटेल राष्ट्रीय पोलीस अकादमीमध्ये प्रशिक्षण घेणे आवश्यक आहे. प्रशिक्षण कार्यक्रम अंदाजे दोन वर्षे चालतो आणि आयपीएस अधिकारी म्हणून अधिकाऱ्यांना त्यांच्या कर्तव्यासाठी तयार करतो.

1. पात्रता निकष (Eligibility Criteria):

• राष्ट्रीयत्व: तुम्ही भारताचे नागरिक असणे आवश्यक आहे.
• शैक्षणिक पात्रता: कोणत्याही शाखेतील पदवीधर असणे आवश्यक आहे.
• वयोमर्यादा: अर्ज करतेवेळी तुमचे वय 21 ते 32 वर्षांच्या दरम्यान असावे. SC/ST आणि OBC प्रवर्गातील उमेदवारांसाठी वयोमर्यादेत सवलत आहे.
• प्रयत्न मर्यादा:
  • जनरल (General) : 6 प्रयत्न
  • OBC : 9 प्रयत्न
  • SC/ST: अमर्यादित प्रयत्न

2. परीक्षा (Examination):

IPS अधिकारी बनण्यासाठी तुम्हाला केंद्रीय लोकसेवा आयोगाद्वारे (UPSC) आयोजित नागरी सेवा परीक्षा (Civil Services Examination) उत्तीर्ण करणे आवश्यक आहे. या परीक्षेत खालील टप्पे असतात:

• पूर्व परीक्षा (Preliminary Examination): यामध्ये दोन वस्तुनिष्ठ (Objective) प्रश्नपत्रिका असतात.
• मुख्य परीक्षा (Main Examination): यामध्ये लेखी परीक्षा आणि मुलाखत असते. लेखी परीक्षेत नऊ पेपर्स असतात, ज्यात निबंध, सामान्य अध्ययन आणि वैकल्पिक विषय (Optional Subject) यांचा समावेश असतो.
• मुलाखत (Interview): मुख्य परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर मुलाखतीसाठी बोलावले जाते.

3. तयारी कशी करावी (How to Prepare):

• अभ्यासक्रम (Syllabus): UPSC च्या अभ्यासक्रमाची माहिती घ्या आणि त्यानुसार तयारी करा.
• वेळापत्रक (Time Table): अभ्यासासाठी योग्य वेळापत्रक तयार करा आणि त्याचे पालन करा.
• संदर्भ साहित्य (Reference Material): योग्य पुस्तके आणि अभ्यास साहित्य वापरा.
• चालू घडामोडी (Current Affairs): नियमितपणे वर्तमानपत्रे आणि मासिके वाचा.
• उत्तर लेखन सराव (Answer Writing Practice): मुख्य परीक्षेसाठी उत्तर लेखनचा सराव करा. मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिका सोडवा.

UPSC परीक्षा अधिकृत वेबसाइट: UPSC