हरिभाऊ आपटे यांच्या कादंबऱ्या अनेक अर्थांनी सामाजिक कादंबऱ्या ठरतात. त्यापैकी काही प्रमुख घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

• समाजसुधारणा:

  हरिभाऊ आपटे यांनी आपल्या कादंबऱ्यांमधून विधवा विवाह, जातिभेद, अस्पृश्यता, बालविवाह आणि स्त्री शिक्षण यांसारख्या सामाजिक समस्यांवर प्रकाश टाकला. त्यांनी समाजातील रूढीवादी विचारसरणीवर प्रहार केला

• वास्तववादी चित्रण:

  त्यांच्या कादंबऱ्यांमधील पात्रे आणि घटना तत्कालीन समाजाचे वास्तववादी चित्रण करतात. त्यामुळे वाचकाला ती परिस्थिती आणि समस्यांची जाणीव होते.

• मध्यमवर्गीयांचे जीवन:

  हरिभाऊंनी मध्यमवर्गीयांच्या जीवनातील सुख-दु:ख, आशा-आकांक्षा आणि समस्यांना आपल्या लेखणीतून वाचा फोडली. त्यामुळे या वर्गाला त्यांच्या कथांमध्ये आपले प्रतिबिंब दिसले.

• सामाजिक संदेश:

  त्यांच्या बहुतेक कादंबऱ्या समाजाला सकारात्मक संदेश देतात. उदा. 'पण लक्षात कोण घेतो' या कादंबरीत विधवांच्या समस्या आणि त्यांचे निराकरण यावर भर देण्यात आला आहे.

• लोकप्रियता:

  तत्कालीन समाजात त्यांच्या कादंबऱ्या खूप लोकप्रिय झाल्या कारण त्या समाजाच्या प्रश्नांना आणि समस्यांना थेट भिडल्या होत्या.

या कारणांमुळे हरिभाऊ आपटे यांच्या कादंबऱ्या सामाजिक कादंबऱ्या म्हणून ओळखल्या जातात.