समीक्षा साहित्य

कवितेचे रसग्रहण कसे करावे?

2 उत्तरे
2 answers

कवितेचे रसग्रहण कसे करावे?

1
रसग्रहण करावे.
(१) कवितेचा विषय आणि कवितेची मध्यवर्ती कल्पना. (२) कवितेतील प्रतिमा, प्रतीके, अर्थालंकार, आंतरिक लय, अर्थाचे सौंदर्य. (संवादात्मक/निवेदनात्मक/चित्रदर्शी असल्यास). (४) कवितेतील शब्दालंकार, नाद, बाह्य लय, छंद, वृत्त इत्यादी.
कविता रसग्रहण कसे करावे याविषयी थोडे....



कविता रसग्रहण कसे करावे याविषयी थोडे.....
कविता प्रथम दोनदा -तीनदा वाचून ती संपूर्णपणे समजून घ्यावी.कविला कवितेतून काय सांगायचे आहे म्हणजेच तिची मध्यवर्ती कल्पना थोडक्यात विशद करून सांगावी.कवितेतील भावना,कल्पना,विचार ,नादमाधूर्य,चाल,अलंकार,काव्यगुण,कवितेचा प्रकार,कालाटणी,सूचकता,विडंबन यापैकी जे जे गुण आढळतात त्यांची नोंदी करावी.आपले म्हणणे स्पष्ट करण्यासाठी शक्य तेथे कवितेतील ओळी पुन्हा सादर कराव्या.शेवटी आपल्या मनावर त्या कवितेचा कोणता परिणाम झाला हेही सांगावे.कवितेत कवीला काय सांगायचे आहे याचे विवेचन रसग्रहणात करावे.दोषदिग्दर्शन शक्यतो टाळावे.रसग्रहणात कवितेवर टीका करू नये.कवितेतील सौंदर्य दर्शन म्हण्जेच रसग्रहण मात्र विसरू नये.
संदर्भ:सुगम मराठी व्याकरण-लेखन
लेखक:कै.मो.रा.वाळंबे.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~`
रसग्रहणासाठी कवितेतील सौंदर्यस्थाने:
१.रसानुकूल चाल:म्हणजे अंगाई गीत शांत रस व त्याप्रंमाणे वाचन.तसेच इतर रस.
२.नादानुकारी शब्दरचना:उदा."रूणूझूणू ये रूणूझूणू ये झंकारित वाळा
लुटूलुटूलुटू दुडुदुडु ठुमकत ये बाळा"
३.विषयाला अनुरूप भाषा:उदा"या बसा पाव्हन अस राम राम घ्या
कोनच्या तुमी गावच गाठुड तिठ राहू द्या"
यात ग्रामीण भाषा वापरली याप्रमाणे इतर बोलीभाषेंचा ढब ब~याच कवितेंमध्ये दिसतो.
४.अलंकार-रूपक,अतिशयोक्ती,द्रूष्टांत इ.
५.अक्षरांच्या पुनरावॄत्तीने अनुप्रास साधला जातो.
उदा."हटातटाने पटा रंगवूनि जटा धरिशी का शिरी?
मठाची उठाठेव कातरी?"
यात ट आणि ठ या अक्षरांची पुनरावॄत्ती झाली आहे.

उत्तर लिहिले · 20/12/2021
कर्म · 121765
0

कवितेचे रसग्रहण कसे करावे यासाठी काही मार्गदर्शन खालीलप्रमाणे:

  1. कवितेची निवड:
    • प्रथम तुम्हाला जी कविता आवडते किंवा ज्यात तुम्हाला रस आहे, अशी कविता निवडा.
  2. कवितेचे वाचन:
    • कविता दोन-तीन वेळा शांतपणे वाचा. कवितेचा अर्थ समजून घ्या.
  3. कवितेचा विषय आणि पार्श्वभूमी:
    • कविता कोणत्या विषयावर आधारित आहे? हे शोधा.
    • कवितेच्या निर्मितीची पार्श्वभूमी काय आहे, हे समजून घ्या.
  4. कवितेतील प्रतिमा आणिsymbolism (प्रतीक):
    • कवितेत वापरलेल्या प्रतिमा, रूपके आणि प्रतीके ओळखा.
    • त्या प्रतिमांचा अर्थ काय आहे, हे समजून घ्या.
  5. कवितेतील भाषा आणि शैली:
    • कवितेत कोणती भाषा वापरली आहे? (सोपी, अलंकारिक, प्रादेशिक)
    • कवीने कोणती शैली वापरली आहे? (उदा. गेयता, लय, छंद)
  6. कवितेतील भावना आणि विचार:
    • कवितेतून कवीला काय भावना व्यक्त करायची आहे?
    • कवितेतून कोणता विचार मांडला आहे?
  7. आशयसौंदर्य:
    • कवितेचा अर्थ, विचार आणि संदेश यांचा Impact (परिणाम) काय आहे?
  8. काव्यसौंदर्य:
    • कवितेतील अलंकार, प्रतिमा, लय, ताल यांचा योग्य वापर कसा केला आहे?
  9. निष्कर्ष:
    • कवितेचा तुमच्यावर काय परिणाम झाला?
    • तुम्हाला कविता का आवडली किंवा नावडली?

उदाहरण:

समजा, ' Kindergarden' ( बालपण ) ही कविता आहे, जी इंदिरा संत यांनी लिहिली आहे.

उदाहरण रसग्रहण:

आशयसौंदर्य:

इंदिरा संत यांच्या ‘बालपण’ कवितेत, कवयित्रीने बालपणीच्या आठवणींना उजाळा दिला आहे.

  • विषय: बालपण
  • पार्श्वभूमी: कवयित्रीच्या बालपणीच्या आठवणी
  • संदेश: बालपण किती सुंदर आणि निरागस असते.

काव्यसौंदर्य:

या कवितेत कवयित्रीने सोप्या शब्दांचा वापर केला आहे. बालपणीच्या आठवणींना अधिक स्पष्ट करण्यासाठी प्रतिमांचा वापर केला आहे.

  • भाषा: सोपी आणि सहज
  • शैली: आठवण
  • अलंकार: उपमा, अनुप्रास

हे फक्त एक उदाहरण आहे. तुम्ही तुमच्या आवडीनुसार आणि समजेनुसार कवितेचे रसग्रहण करू शकता.

उत्तर लिहिले · 24/3/2025
कर्म · 2380

Related Questions

भारतीय राष्ट्रीय गाणे कोणी रचले?
भारतीय राष्ट्रगीत कोणी लिहिले?
अण्णा भाऊ साठे यांच्याबद्दल माहिती सांगा?
अंत असते प्रारंभ हे पुस्तक वाचायचे आहे का?
ग्रंथ म्हणजे काय?
नवकाव्यांची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा?
कथात्म साहित्य म्हणजे काय?