प्रदूषण कारणे

प्रदूषणाची अनेक कारणे आहेत, त्यापैकी काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. औद्योगिकीकरण (Industrialization):
   • कारखान्यांमधून बाहेर पडणारे रासायनिक आणि विषारी पदार्थ, धूर यामुळे हवा आणि पाणी दूषित होते.
   • जमिनीवर टाकल्या जाणाऱ्या कचऱ्यामुळे भूमी प्रदूषण होते.
2. शहरीकरण (Urbanization):
   • शहरांमध्ये लोकसंख्या वाढल्यामुळे कचरा वाढतो आणि त्याचे व्यवस्थापन करणे कठीण होते.
   • वाहनांच्या वाढत्या संख्येमुळे हवेचे प्रदूषण वाढते.
3. नैसर्गिक कारणे (Natural Causes):
   • ज्वालामुखीमुळे राख आणि विषारी वायू बाहेर पडतात, ज्यामुळे प्रदूषण होते.
   • वणव्यामुळे मोठ्या प्रमाणात धूर आणि कार्बन डायऑक्साइड (Carbon Dioxide) वातावरणात मिसळतो.
4. शेती (Agriculture):
   • रासायनिक खतांचा (Chemical Fertilizers) आणि कीटकनाशकांचा (Pesticides) जास्त वापर केल्यामुळे जमीन आणि पाणी दूषित होते.
   • जनावरांच्या विष्ठेमुळे आणि कचऱ्यामुळे प्रदूषण वाढते.
5. वाहतूक (Transportation):
   • वाहनांमधून बाहेर पडणाऱ्या धुरामुळे हवेचे प्रदूषण होते.
   • जहाजांमधून तेलगळती झाल्यास समुद्रातील पाणी दूषित होते.
6. ऊर्जा उत्पादन (Energy Production):
   • कोळसा आणि पेट्रोलियम (Petroleum) जाळल्याने कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर विषारी वायू बाहेर पडतात.
   • अणुऊर्जा प्रकल्पांमुळे (Nuclear power plants) किरणोत्सर्गी कचरा (Radioactive waste) तयार होतो, जो पर्यावरणासाठी धोकादायक असतो.
7. plastic चा वापर:
   • Plastic चा अति वापर आणि त्यामुळे होणारा कचरा पर्यावरणासाठी घातक आहे. Plastic विघटन होत नसल्यामुळे ते जमिनीत आणि पाण्यात तसेच राहते.

हे सर्व घटक एकत्रितपणे प्रदूषण वाढवतात आणि पर्यावरणावर नकारात्मक परिणाम करतात.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळ (https://mpcb.gov.in/)
• केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळ (https://cpcb.nic.in/)

प्रदूषणाची पाच प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. औद्योगिकीकरण (Industrialization):

   कारखाने आणि औद्योगिक युनिट्स मोठ्या प्रमाणात प्रदूषण करतात. ते हवा, पाणी आणि जमीन दूषित करतात. अनेक कारखान्यांमधून विषारी वायू बाहेर पडतात, ज्यामुळे हवेची गुणवत्ता घटते.

2. शहरीकरण (Urbanization):

   शहरांमध्ये लोकसंख्या वाढल्यामुळे कचरा आणि सांडपाण्याची समस्या वाढते. वाहनांची संख्या वाढल्यामुळे हवेचे प्रदूषण वाढते.

3. शेती (Agriculture):

   शेतीमध्ये रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा वापर केल्यामुळे जमीन आणि पाणी दूषित होते. जनावरांच्या विष्ठेमुळे आणि शेणखतामुळे देखील प्रदूषण होते.

4. वाहतूक (Transportation):

   वाहनांमधून बाहेर पडणाऱ्या धुरामुळे हवेचे प्रदूषण होते. जहाजे आणि विमानांमुळे समुद्राचे आणि हवेचे प्रदूषण होते.

5. ऊर्जा उत्पादन (Energy Production):

   कोळसा आणि पेट्रोलियम जाळल्याने वीज निर्माण होते, ज्यामुळे हवा प्रदूषण होते. अणुऊर्जा प्रकल्पांमुळे किरणोत्सर्गी कचरा तयार होतो, जो पर्यावरणासाठी हानिकारक आहे.