अवकाश तंत्रज्ञान

आधुनिक युगातील अवकाश तंत्रज्ञानाचे महत्त्व अनेक क्षेत्रांमध्ये आहे. त्यापैकी काही महत्त्वाचे क्षेत्र खालीलप्रमाणे:

1. दूरसंचार (Telecommunication): उपग्रहांमुळे जगभरात संपर्क साधणे सोपे झाले आहे. मोबाईल, इंटरनेट, आणि दूरदर्शन (Television) यांसारख्या सेवा उपग्रहांवर अवलंबून आहेत.

   इस्रो (ISRO) - उपग्रहांचे अनुप्रयोग

2. हवामान अंदाज (Weather Forecasting): हवामानाचा अचूक अंदाज वर्तवण्यासाठी उपग्रह खूप महत्त्वाचे आहेत. नैसर्गिक आपत्तींपासून बचाव करण्यासाठी हे तंत्रज्ञान उपयुक्त आहे.

   भारतीय हवामान खाते - उपग्रह विभाग

3. भूगर्भशास्त्र (Geology): पृथ्वीच्या आतमध्ये दडलेले खनिज आणि नैसर्गिक साधनसंपत्ती शोधण्यासाठी अवकाश तंत्रज्ञान मदत करते.

   USGS - उपग्रह आधारित रिमोट सेन्सिंग

4. कृषी (Agriculture): शेतीमध्ये पिकांचे व्यवस्थापन, जमिनीची गुणवत्ता तपासणे आणि सिंचनाचे नियोजन करण्यासाठी उपग्रह imagery चा वापर होतो, ज्यामुळे उत्पादन वाढण्यास मदत होते.

   FAO - रिमोट सेन्सिंग आणि कृषी

5. सैन्य (Military): संरक्षण आणि सुरक्षिततेसाठी अवकाश तंत्रज्ञान खूप महत्त्वाचे आहे. शत्रूंवर नजर ठेवणे, त्यांच्या हालचालींची माहिती मिळवणे आणि सुरक्षित संपर्क साधण्यासाठी याचा उपयोग होतो.
6. नेव्हिगेशन (Navigation): Navigation उपग्रहांमुळे Location शोधणे सोपे झाले आहे. Google Maps सारख्या ॲप्समुळे आपण कोठे आहोत हे अचूकपणे समजते.
7. संशोधन आणि विकास (Research and Development): अवकाश तंत्रज्ञान नवीन तंत्रज्ञान आणि शोधांना प्रोत्साहन देते, ज्यामुळे वैज्ञानिक प्रगती होते.

थोडक्यात, आधुनिक युगात अवकाश तंत्रज्ञान हे जीवनशैली सुधारण्यासाठी आणि विकासाला चालना देण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे.

अवकाशातील कचरा व्यवस्थापनाची गरज:

म्हणून, अवकाशातील कचरा व्यवस्थापन करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

उपाय:

• कचरा कमी करण्यासाठी उपग्रह निर्मितीच्या वेळी काळजी घेणे.
• निष्क्रिय उपग्रह कक्षेतून काढून टाकणे.
• कचरा साफ करण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञान विकसित करणे.