औद्योगिक वित्त
- समभाग (Equity Shares):
कंपन्या समभाग जारी करून भांडवल उभारू शकतात. हे भागधारक कंपनीचे मालक बनतात आणि त्यांना लाभांश मिळतो.
- कर्जरोखे (Debentures):
कर्जरोखे हे कंपनीद्वारे जारी केलेले कर्ज प्रमाणपत्र असतात. यावर ठराविक दराने व्याज दिले जाते.
- बँका आणि वित्तीय संस्था (Banks and Financial Institutions):
बँका आणि इतर वित्तीय संस्था उद्योगांना मुदत कर्ज, खेळते भांडवल कर्ज आणि इतर प्रकारची कर्जे देतात.
- सार्वजनिक ठेवी (Public Deposits):
कंपन्या जनतेकडून ठेवी स्वीकारून भांडवल उभारू शकतात. या ठेवी ठराविक कालावधीसाठी असतात आणि त्यावर व्याज दिले जाते.
- व्यापार पत (Trade Credit):
उद्योजक कच्चा माल किंवा इतर वस्तू खरेदी करताना पुरवठादारांकडून उधारीवर माल घेऊ शकतात.
- भांडवल बाजार (Capital Market):
भांडवल बाजार हा समभाग, कर्जरोखे आणि इतर वित्तीय साधनांच्या खरेदी-विक्रीसाठी एक मंच आहे.
- विदेशी गुंतवणूक (Foreign Investment):
विदेशी गुंतवणूकदार भारतीय कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक करू शकतात. हे थेट विदेशी गुंतवणूक (FDI) किंवा परदेशी पोर्टफोलिओ गुंतवणूक (FPI) च्या माध्यमातून केले जाते.
- सरकारी योजना आणि अनुदान (Government Schemes and Subsidies):
सरकार उद्योगांना प्रोत्साहन देण्यासाठी विविध योजना आणि अनुदान देते.
हे काही प्रमुख मार्ग आहेत ज्याद्वारे उद्योग वित्तपुरवठा करू शकतात.
औद्योगिक वित्त पुरवठ्याचे विविध मार्ग खालीलप्रमाणे आहेत:
- अंतर्गत स्रोत (Internal Sources):
- राखीव निधी (Retained Earnings): कंपनी मागील वर्षांतील नफ्यातील काही भाग राखीव ठेवते, जो भविष्यात व्यवसायासाठी वापरला जातो.
- घसारा निधी (Depreciation Funds): मालमत्तेच्या घसारातून निर्माण होणारा निधी व्यवसायात गुंतवला जातो.
- बाह्य स्रोत (External Sources):
- कर्जरोखे (Debentures): कंपनी कर्जरोखे जारी करून लोकांकडून कर्ज घेते. Debentures (Investopedia)
- समभाग (Equity Shares): कंपनी आपले समभाग (शेअर्स) विकून भांडवल उभारते. Equity (Investopedia)
- वित्तीय संस्था (Financial Institutions): अनेक वित्तीय संस्था उद्योगांना कर्ज देतात. Financial Institution (Investopedia)
- व्यापारी बँका (Commercial Banks): या बँका उद्योगांना अल्प मुदतीचे कर्ज देतात.
- विकास बँका (Development Banks): IDBI, SIDBI यांसारख्या विकास बँका उद्योगांना दीर्घ मुदतीचे कर्ज देतात.
- सार्वजनिक ठेवी (Public Deposits): कंपनी लोकांकडून ठेवी स्वीकारून भांडवल उभारते.
- इतर मार्ग (Other Sources):
- भाडेपट्टा वित्त (Lease Financing): मालमत्ता भाड्याने घेऊन वापरणे.
- उद्यम भांडवल (Venture Capital): नवीन उद्योगांना गुंतवणूकदारांकडून मिळणारे भांडवल. Venture Capital (Investopedia)
हे विविध मार्ग उद्योगांना त्यांच्या गरजेनुसार आणि क्षमतेनुसार निवडता येतात.
औद्योगिक वित्तपुरवठ्याचे विविध मार्ग खालीलप्रमाणे आहेत:
- समभाग (Equity Shares): कंपन्या समभाग जारी करून भांडवल उभारू शकतात. हे भागधारक कंपनीचे मालक बनतात आणि त्यांना लाभांश मिळतो.
- कर्जरोखे (Debentures): कर्जरोखे हे कंपनीने घेतलेले कर्ज असते. यावर कंपनी नियमित व्याज देते.
- बँका आणि वित्तीय संस्था (Banks and Financial Institutions): बँका आणि इतर वित्तीय संस्था उद्योगांना मुदत कर्ज, खेळते भांडवल कर्ज आणि इतर प्रकारची कर्जे देतात.
- सरकारी योजना (Government Schemes): सरकार उद्योगांना प्रोत्साहन देण्यासाठी विविध योजना राबवते, जसे की अनुदान, कर सवलती आणि कमी व्याजदरात कर्ज.
- विदेशी गुंतवणूक (Foreign Investment): विदेशी गुंतवणूकदार भारतीय कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक करू शकतात, ज्यामुळे त्यांना भांडवल उपलब्ध होते.
- angel investors आणि venture capital fund: हे गुंतवणूकदार नवीन startup कंपन्यांना भांडवल पुरवतात.
हे काही प्रमुख मार्ग आहेत ज्याद्वारे उद्योग वित्तपुरवठा करू शकतात.