विदारण

विदारण (Weathering):

विदारण म्हणजे हवामानातील घटकांमुळे खडकांचे तुटणे, फुटणे किंवा रासायनिक बदल होऊन खडक कमकुवत होणे.

विदारणाचे प्रकार:

रासायनिक विदारण (Chemical Weathering):

रासायनिक विदारण म्हणजे खनिजांची रासायनिक क्रिया होऊन खडकांचे विघटन होणे. ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साईड आणि पाणी यांच्या क्रियेमुळे हे विदारण होते.

रासायनिक विदारणाचे प्रकार:

रासायनिक विदारणामुळे खडकांची झीज लवकर होते आणि मृदा तयार होण्यास मदत होते.

उत्तर: होय, दहिवऱ्यामुळे कायिक विदारण होते.

दहिवऱ्यामुळे होणारे कायिक विदारण खालीलप्रमाणे:

हे विदारण विशेषतः थंड हवामानामध्ये जास्त प्रभावी असते, जिथे तापमान वारंवार गोठणबिंदूच्या खाली जाते.

अधिक माहितीसाठी, आपण भूगोलाच्या पुस्तकांमध्ये किंवा विश्वसनीय शैक्षणिक वेबसाइटवर तपासू शकता.

विधारण (Weathering) म्हणजे पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील खडक, माती आणि खनिजे वातावरणातील घटकांमुळे तुटून फुटून लहान तुकडे होणे किंवा त्यांचे रासायनिक विघटन होणे.

विधारणाचे मुख्य प्रकार:

1. भौतिक विधारण (Physical Weathering): या प्रक्रियेत खडक लहान तुकड्यांमध्ये विभागले जातात, परंतु त्यांचे रासायनिक स्वरूप बदलत नाही. तापमान बदल, पाण्याची क्रिया, दाब आणि जैविक क्रिया (झाडे आणि प्राणी) यांचा यात समावेश होतो.
2. रासायनिक विधारण (Chemical Weathering): या प्रक्रियेत खनिजांचे रासायनिक घटक बदलतात आणि नवीन खनिजे तयार होतात. ऑक्सिडेशन, हायड्रेशन, कार्बोनेशन आणि जैविक क्रिया (microbes) यांचा यात समावेश होतो.

विधारणामुळे काय होते:

• जमिनीची निर्मिती: विধারণामुळे खडकांचे लहान तुकडे होऊन माती तयार होते, जी वनस्पतींच्या वाढीसाठी आवश्यक आहे.
• भूभागाचे बदल: विधारणामुळे डोंगर उतारांची धूप होते आणि नवनवीन भूभाग तयार होतात.
• खनिजांचे विघटन: रासायनिक विघटनामुळे उपयुक्त खनिजे जमिनीत मिसळतात, जे वनस्पती आणि इतर जीवा enhancement साठी महत्त्वाचे असतात.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• विकिपीडिया
• यूट्यूब

विदारणावर परिणाम करणारे घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

• हवामान: तापमान आणि पर्जन्याचे प्रमाण विदारण प्रक्रियेवर परिणाम करतात.
• खडक प्रकार: खडकाचा प्रकार आणि त्याची रचना विदारणाच्या वेगावर परिणाम करते.
• भूगर्भ रचना: भूभागाचा उतार आणि उंची विदारणावर परिणाम करतात.
• जैविक घटक: वनस्पती आणि प्राणी विदारण प्रक्रियेत मदत करतात.
• मानवी क्रिया: खाणकाम, शेती आणि बांधकाम यांसारख्या मानवी कृतीमुळे विदारण वाढू शकते.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:

मुख्य वाटा आहे.तुम्हाला माहीतच असेल कि पाणी हे वैश्विक द्रव्य आहे आणि पाण्यामध्ये अनेक पदार्थ सहजपणे विरघळले जातात. खडक हे खनिजांचे बनलेले असतात. यातील काही खनिजे सहजपणे पाण्यात विरघळतात या क्रियेमुळे खडकाचा अपक्षय घडून येतो.

रासायनिक विदारणाचे काही प्रकार पुढीलप्रमाणे

१) द्रवीकरण- खडकातील काही खनिजे पाण्यात

विरघळून जाऊन पाण्याबरोबर वाहून जातात, यामुळे खडक ठिसूळ बनतात. चुनखडी द्राविकारणाच्या प्रक्रियेमुळे तयार होते.

२) भस्मीकरण- ज्या खडकांमध्ये लोहखनिजाचे प्रमाण आढळते तिथे हि प्रक्रिया घडते. लोहाचा पाण्याशी संपर्क आल्यानंतर लोह आणि पाण्यातील ऑक्सिजन यांची रासायनिक प्रक्रिया होऊन खडकांचे भस्मीकरण होते.

३) कार्बनन- कार्बन डायऑक्साइड हा निसर्गातील एक महत्वाचा घटक वातावरणात आहे, जेव्हा पाऊस पडतो तेव्हा कार्बन डायऑक्साइड पाण्यात मिसळून आम्ल तयार होते. या आम्लात चुनखडीसारखी खनिजे सहजतेने विरघळतात. यामुळे खडक ठिसूळ होऊन खडकांचे विदारण होते.