नवकविता

नवकाव्याची वैशिष्ट्ये:

• अनुभव आणि भावना: नवकाव्य हे कवीच्या वैयक्तिक अनुभव आणि भावनांवर अधिक लक्ष केंद्रित करते.
• नवीनता: नवकाव्यामध्ये भाषेचा, शैलीचा आणि रचनांचा नवीन प्रयोग असतो.
• वास्तवता: हे काव्य जीवनातील कठोर वास्तवाचे चित्रण करते.
• प्रतीके आणि प्रतिमा: नवकाव्यात प्रतीके आणि प्रतिमांचा वापर मोठ्या प्रमाणात केला जातो, ज्यामुळे अर्थ अधिक गहन होतो.
• शैली: नवकाव्याची भाषा सोपी आणि सरळ असते, परंतु ती अधिक अर्थपूर्ण असते.
• विषय: नवकाव्य सामाजिक, राजकीय, आणि व्यक्तिगत अशा विविध विषयांवर आधारित असते.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता:

• बुकगंगा - नवकविता: स्वरूप आणि दृष्टी

मुक्तीबोधांच्या मते नवकाव्याची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

• अनुभूतीची तीव्रता: नवकवितेत कवींच्या व्यक्तिगत अनुभवांना आणि भावनांना तीव्रतेने व्यक्त केले जाते.
• वास्तवतेचा स्वीकार: नवकविता जीवनातील कठोर वास्तवतेचा स्वीकार करते आणि त्या अनुभवांना प्रामाणिकपणे मांडते.
• नवीनता आणि प्रयोगशीलता: नवकवितेत भाषेचा, शैलीचा आणि प्रतिमांचा नवीन वापर केला जातो.
• सामাজিক जाणीव: नवकविता समाजातील समस्यांवर आणि विषमतेवर प्रकाश टाकते.
• मानवी अस्तित्वाचा अर्थ: नवकविता मानवी जीवनातील अर्थ आणि अस्तित्वाच्या प्रश्नांना महत्त्व देते.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता:

• बुकगंगा - नवकविता: स्वरूप आणि विकास

नवकाव्य : दूसरा सप्तकनंतरची हिंदी कविता स्थूल मानाने ‘नयी कविता’ म्हणून ओळखली जाते पण या कवितेची खरी ओळख करून दिली, ती नये पत्ते (१९५३) आणि नयी कविता (१९५४) या काव्य-संकलनांनी. हे काव्य सामान्य माणसांच्या संकुचित जगाचे चित्रण करणारे म्हणून नवे मानले गेले. या काव्याची चार वैशिष्ट्ये समोर येतात. ही कविता आधुनिकतेचे समर्थन व प्रतिनिधित्व करते. या कवितेत न्यूनगंडा-पेक्षा मुक्त वास्तवाचे समर्थन असते. हे समर्थन नवकाव्य स्वविवेकांच्या आधारे करणे श्रेयस्कर मानते. नवकाव्य हे आधुनिकता म्हणजे विकृती न मानता ती वैज्ञानिक संदर्भात स्वीकारताना आढळते. धर्मवीर भारतींच्या कनुप्रिया (१९५८) आणि कुंवरनारायणच्या आत्मजयी (१९६५) या काव्यग्रंथांकडे नवकाव्याची उदाहरणे म्हणून पाहिले जाते तथापि दूसरा सप्तक व तीसरा सप्तकमधील कवींच्या १९५४–५९ पर्यंतच्या कविता या नवकाव्य म्हणून ओळखल्या जातात. अस्सल अनुभव व बुद्धिमूलक वास्तव दृष्टी ही या नवकाव्याची प्रमुख वैशिष्ट्ये होत.

प्रा. वा. ल. कुलकर्णी यांच्या मते नवकाव्यात प्रेमाची प्रतिबिंबे, कलारूपे, अमृत आकांक्षा, अनुभव आणि अविष्काराचे तंत्र व छंद या बाबतीत नवीनता आहे.

संदर्भ:

• आधुनिक मराठी कविता: स्वरूप आणि दिशा - प्रा. वा. ल. कुलकर्णी